Η Αλήθεια - σε Στιγμή Μηδέν [2]

[διαβάστε το προηγούμενο μέρος εδώ]

Πολιτικές επιπτώσεις των αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά μας

Κάποιες από τις πολιτικές επιπτώσεις, αφορούν τον πόλεμο που διεξάγεται μεταξύ πολυεθνικών εταιριών αυτή την στιγμή για την συλλογή και εμπορία ηλεκτρονικών δεδομένων που πηγάζουν από την λεπτομερή παρακολούθηση και καταγραφή της καταναλωτικής συμπεριφοράς μας, όπως αυτή εκφράζεται με όχημα το διαδικτυο.

Το πρώτο, προφανές,  γνωστόν μεν τοις πάσι,  αλλά ου τοις πάσι ρητόν, είναι ότι, όπως είχε παρατηρηθεί σε άλλη ανάρτηση εδώ

«στον ηλεκτρονικό κόσμο, στον οποίο ανήκουμε εκούσια ή ακούσια, αφήνουμε και πολιτικά ίχνη, τα οποία ακολουθούνται κι απο μυστικές υπηρεσίες.  Από την ιχνηλάτηση των κινήσεων μας μαζεύονται πληροφορίες για το ποίοι είμαστε και σαν πολιτικά όντα».

Αλλά δεν σταματάει εκεί το προβλημα.  Τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά, όπως έχει επισημανθεί σε παλαιότερη ανάρτηση εδώ

«Οι ιδιωτικές εταιρίες που έχουν σαν επιχειρηματικό τους αντικείμενο το φακέλωμα του πολίτη, είναι ουσιαστικά παράγοντες ενός οικονομικού-ψυχολογικού πολέμου που διεξάγεται σε όλες τις διαστάσεις της ανθρώπινης επικοινωνίας. Ξεκινώντας πάντα με σκοπό το κέρδος βέβαια, μετατρέπονται σε πάροχους γνώσης μέσω της οποίας το μάρκετινγκ και η διαφήμιση γίνονται πιο αποτελεσματικά. Το Μάρκετινγκ και η διαφήμιση, με την σειρά τους, δεν λειτουργούν απλά μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα με σκοπό την βέλτιστη κοινοποίηση των προϊόντων της επιχείρησης στην αγορά. Κριτήριο της λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας τους, ιδιαίτερα της διαφήμισης (εννοούμενης ως το τελικό προϊόν που δημοσιοποιείται), είναι ο βαθμός κατά τον οποίο επιφέρει μεν αύξηση των πωλήσεων, αλλά και  υιοθέτηση ενός τρόπου κατανάλωσης. Επιρροή στον τρόπο κατανάλωσης υπονοεί και επιρροή στις επιλογές που κάνει ο καταναλωτής οι οποίες είναι άρρηκτα δεμένες τόσο με τον τρόπο ζωής του όσο κατ’ επέκταση και με την «φιλοσοφία ζωής» του, ή άλλως με τον τρόπο σκέψης του. Οι διαφημιστές συνεπώς είναι πλαστουργοί νοοτροπίας, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το άτομο θεωρεί τον κόσμο του – μια διαδικασία που τελικά μπαίνει στα χωράφι της διαμόρφωσης της κυρίαρχης ιδεολογίας».

Ειδικότερα για τις αλλαγές-ανατροπές στις καταναλωτικές μας τροπικότητες μπορούμε να παρατηρήσουμε ένα φαύλο κύκλο. Οι καταναλωτικές αλλαγές, ως ένα βαθμό φαίνονται να αυτοκινούνται – με την έννοια ότι – καθαυτές – ωθούν σε περαιτέρω καταναλωτικές αλλαγές. Αλλά πως, στην ουσία, συμβαίνει αυτό; Η χρησιμοποίηση του διαδικτύου ως όχημα, που ολοένα και σε ευρύτερη κλίμακα μεταφέρει τον καταναλωτή στο προϊόν με αυτήν την νέα αμεσότητα, ταχύτητα και με διευρυμένη πληροφόρηση ως το τι υπάρχει στην αγορά, γίνεται το μέσο με το οποίο οι παραγωγοί (καπιταλιστικές επιχειρήσεις) με τη σειρά τους μπορούν να πραγματοποιούν μια πιο στοχευόμενη και, ασύγκριτα σε σχέση με το κοντινό παρελθόν, πιο πληροφορημένη απεύθυνση στον καταναλωτή επηρεάζοντας τις επιλογές του. Για να χρησιμοποιήσουμε μια έννοια της κυβερνητικής, το σύστημα βελτιώνει την λειτουργία του χρησιμοποιώντας την μελέτη και καταγραφή της καταναλωτικής μας συμπεριφοράς  σαν πηγή μιας ζωτικής για αυτό  ανατροφοδότησης. Το λεγόμενο smartphone, το ‘κομψά έξυπνο’ κινητό, ενώ καθίσταται ‘απαραίτητο’ στην καθημερινότητα μας και μας πουλιέται σαν μια σημαντική βελτίωση του τρόπου με τον οποίο επικοινωνούμε, έρχεται να κάνει τον καπιταλισμό πιο «κομψά έξυπνο». Βοηθάει το σύστημα να γίνει καταλύτης περαιτέρω εξέλιξης της ίδιας της καταναλωτικής συμπεριφοράς μας.

Αλλά και το ίδιο το σύστημα αλλάζει. Η αλλαγή στην καταναλωτική τροπικότητα που επιτρέπει ηλεκτρονική συναλλαγή σημαίνει ότι ένας όγκος της επιχειρηματικής δραστηριότητας μπορεί προοδευτικά να πραγματοποιείται με χρήση ενός μειονόμενου κεφαλαιουχικού όγκου που αφορά τις ακίνητες εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό τους (π.χ. οι χώροι συμβατικών καταστημάτων τα οποία εκθέτουν και πουλούν το προϊόν) και φυσικά με μειούμενη χρήση εργατικής ενέργειας.

Σαν παράδειγμα και για απεικόνιση του παραπάνω φέρνω την πρόσφατη είδηση που αφορά την  τράπεζας Lloyds, η οποία κατά το 24% ανήκει στο βρετανό φορολογούμενο, και στην οποία ανέλαβε πρόεδρος ο πρώην δημόσιος υπάλληλος Λόρδος Blackwell, περίπου πριν έξι μήνες. Λοιπόν, ανακοινώνοντας τα αποτελέσματα της Lloyds για το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς, ο κύριος αυτός θα αναφερθεί στην ψηφιακή επανάσταση που επηρεάζει σχεδόν κάθε επιχείρηση στον πλανήτη, επιβεβαιώνοντας στους εργαζόμενους της  

«τον αντίκτυπο που ο αυξανόμενα ψηφιακός κόσμος θα έχει στην επαγγελματική τους ζωή. Περίπου 9.000 θέσεις εργασίας θα  περικοπούν  - πέραν των 45.000 που ήδη χάθηκαν μέσω του πακέτου διάσωσης της  το 2008 και της διάσωσης της HBOS – καθώς το μεγαλοαφεντικό της εταιρίας, ο António Horta-Osório, θέτει σε κίνηση ένα νέο τριετές σχέδιο που αγκαλιάζει τις τεχνολογικές προόδους. Μια δέσμη από καταστήματα της απ’ άκρη σ’ άκρη στην χώρα πιθανό να κλείσουν.

Είναι ένα φαινόμενο σε φάσμα ευρύτερο της Lloyds. Ο Σύνδεσμος Βρετανών Τραπεζιτών [The British Bankers Association] έχει υπολογίσει ότι ένας όγκος ενός δισ. την ημέρα, σήμερα, διεκπεραιώνεται με χρήση κινητών σε τραπεζικές συναλλαγές μέσω Ιντερνετ. Περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι κατεβάζουν ένα τραπεζικό ‘app’ κάθε ημέρα. Από το έτος 2000, υπολογίζεται ότι 2.359 υποκαταστήματα τραπεζών έχουν ήδη κλείσει».

Το σύστημα, λοιπόν, παρότι καθίσταται «εξυπνότερο» στοχεύοντας τον έλεγχο και την διεύρυνση της κατανάλωσης μας , για να παράγει και να κερδοφορεί περισσότερο, δεν μπορεί να αποφύγει τις παλιές αντιφάσεις του. Η καταναλωτική συμπεριφορά  μας ειδωμενη ως ποιότητα, το πώς καταναλώνουμε έρχεται τώρα να επιδράσει στην καταναλωτική μας ποσότητα,  το πόσο καταναλώνουμε – έχοντας κάνει δυνατό τον παροπλισμό εργατικής ενέργειας, που σημαίνει ανεργία, πράγμα που μειώνει την ποσότητα της κατανάλωσης.

*****

 πηγη εικόνας εδω

ΥΓ

Σε επερχόμενη ανάρτηση θα αναφερθώ στο αν και κατα πόσο αυτή η ενδελεχής χαρτογράφηση της καταναλωτικής συμπεριφοράς δύναται να κληρονομηθεί απο ενα μελλοντικό σοσιαλιστικό καθεστώς με ευεργετικά για την οργάνωση της οικονομίας αποτελέσματα.