Α
Πριν κάμποσο καιρό, σε φιλικό ιστολόγιο είχαν τεθεί για συζήτηση μερικά ερωτήματα, που αφορούσαν το αν είναι δυνατόν η Ελλάδα να αναπτύξει οποιουδήποτε είδους φιλολαϊκή ή και σοσιαλιστική πολιτική όσο βρίσκεται εντός ΝΑΤΟ και EE· και, σε περίπτωση που ο λαός της επιβάλει έξοδο απ' αυτούς τους οργανισμούς, ποια θα είναι η αντίδραση στο εσωτερικό της και διεθνώς, και πώς θα την αντιμετωπίσει.Επαναλαμβάνω (με ελάχιστες αλλαγές) τα σχόλια που έκανα τότε:
Αν ο λαός κάποτε μπορέσει να επιβάλλει στην χώρα του έξοδο από λυκοσυμμαχίες, τότε θα είναι ένας λαός που έπαψε να ανέχεται την θέση του δουλικού εξαρτήματος. Και προς αυτήν την κατεύθυνση μόνο το πιο αφυπνισμένο κομμάτι της εργατικής τάξης μας παροτρύνει να πάμε. Άρα αυτό συνεπάγεται, όχι συγκεχυμένα "οποιουδήποτε είδους φιλολαϊκή ή και σοσιαλιστική πολιτική", αλλά, συγκεκριμένα, σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης.
Θα πρόσθετα τώρα πως για να συμβεί αυτό θα πρέπει ολόκληρη η εργατική τάξη να δεχτεί το πρόταγμα του αφυπνισμένου κομματιού της, και να το κάνει μπούσουλα ενός λαϊκού κινήματος που ν' αγκαλιάζει τη πλειονότητα του λαού, πράγμα που προϋποθέτει την συμμαχία της με τα μικρο-μεσαία κοινωνικά στρώματα. Έξοδος απ' αυτούς τους "λάκκους" με οποιαδήποτε αστική εξουσία φαίνεται αδύνατη. Μόνο με εργατική εξουσία δύναμαι να το φανταστώ.
Σ' αυτό το ερώτημα, λοιπόν, κι επειδή πολύ ακούγεται, και είναι η πρώτη ένσταση που προβάλλεται για το αν το πρόταγμα του ΚΚΕ είναι εφικτό (μας λένε: "θα πέσουμε πάνω μας να μας φάνε ωμούς ή ψητούς"), η απάντηση δεν μπορεί εκ των προτέρων να είναι δεδομένη. Εξαρτάται λοιπόν, κι εξαρτάται από πολλά· πέραν του υποκειμενικού παράγοντα, εξαρτάται από το πως θα είναι οι εγχώριες και οι διεθνείς συνθήκες στην δοσμένη στιγμή που θα εμφανιστεί η πιθανότητα, με την αίσθηση του "ή τώρα ή ποτέ". Απ' το αν η πρωτοπορία έχει την δεξιότητα να εκμεταλλευτεί εσωτερικές αντιθέσεις της αστικής τάξης μέσα στη χώρα, και των ιμπεριαλιστών έξω απ' αυτήν.
Αν ούτε μπορεί ούτε θέλει να εκμεταλλευτεί τέτοιες αντιθέσεις, τότε δεν μπορεί ούτε θέλει να πάει πουθενά. Και μάλλον θα μας πάει για σύγχρονα γουναράδικα, αν τολμήσει τυχοδιωκτικά να το κάνει, με την εργατική τάξη της χώρας κόντρα κι ενάντια στους πάντες και τα πάντα.
Στο αν είναι εφικτή μια σοσιαλιστική επανάσταση, το παράδειγμα που φέρνω σε αυτούς που προβάλλουν την παραπάνω ένσταση είναι η Κούβα, που το έκανε κυριολεκτικά μέσα στο στόμα του λύκου, και, μετέπειτα, στάθηκε όρθια όταν ο υπόλοιπος σοσιαλιστικός κόσμος γκρεμιζόταν.
Αν οι ιμπεριαλιστές έκαναν παντού και πάντοτε ότι επιθυμούσαν, θα είχαν σβήσει την Κούβα απ' τον χάρτη.
Συνήθως κάνουν πολεμική επέμβαση :
- εκεί που αισθάνονται και γνωρίζουν ότι ο λαός δεν είναι ενωμένος και σύσσωμος πίσω από την κυβέρνηση του και οπλισμένος σαν αστακός,
- εκεί που καταφέρνουν να βρουν ή να δημιουργήσουν ικανούς εσωτερικούς συμμάχους,
- κι όταν θεωρούν ότι η χώρα στην οποία επιτίθενται τους επιτρέπει να έχουν προσχήματα, τα οποία είναι απαραίτητα για να δικαιολογήσουν στους λαούς τους την κάθε επιδρομή τους.
Απόλυτα απροκάλυπτος πόλεμος και χωρίς ιδεολογική χειραγώγηση πριν ξεκινήσει, στην διάρκεια του, και κατόπιν, είναι αδιανόητος.
****
Το κρίσιμο ερώτημα είναι: πώς μπορεί να προσβληθεί ο μιλιταριστικός θώρακας του αστικού κράτους, το επιθετικό όπλο και ασπίδα των αστών απέναντι στην εργατική τάξη πρώτιστα;
Κάτι για τον στρατό.
Ο στρατός είναι ένας χάρτινος πύργος που, όσο οι "πληβείοι" παραμένουν κάτω από ιδεολογικό έλεγχο, φαντάζει σαν ατσάλινο, απόρθητο κάστρο. Αυτό οι αστοί το νιώθουν στο αδύναμο και λεπτεπίλεπτο πετσί τους καλύτερα από μας. Γιατί δεν έχουν δικό τους σώμα, επαρκές σε μέγεθος, με το οποίο ν' ασκήσουν καταστολή. Χρησιμοποιούν το σώμα των "πληβείων", το οποίο οργανώνουν, και ελέγχουν πάντα με την προϋπόθεση ότι λειτουργεί ακέφαλα, και χωρίς αυτοσυνείδηση.Ο στρατός είναι το ακέφαλο προλεταριάτο που απειλεί το προλεταριάτο με αποκεφαλισμό.
Μία υποτίμησή του θα ήταν παράλογα τυχοδιωκτική! Όμως, το κλειδί για το άνοιγμα της πιθανότητας να προσβληθεί η φαινομενική παντοδυναμία του αστικού κράτους δεν είναι τόσο η αντιπαράθεση του προλεταριάτου με ένα δικό του, εφάμιλλο στρατιωτικό μηχανισμό, όσο είναι ο έλεγχος της ιδεολογίας. Είναι το να αποκτήσει το προλεταριάτο κεφάλι και να βρει τον τρόπο να σηκώσει αυτό το κεφάλι πάνω απ' τους ώμους του που τώρα είναι ζωσμένοι με ιδεολογικά (συν τοις άλλοις) λουριά στα χέρια αστών· είναι να εμφυσήσει αυτοσυνείδηση στο κομμάτι του που κρατά την πύρινη ρομφαία των αστών εναντίον του. Το κλειδί βρίσκεται, σε πρώτη φάση λοιπόν, στην ουδετεροποίηση του στρατού κυρίως, που την κρίσιμη ώρα είναι δυνατή μόνο αν έχει ήδη επιτευχθεί το κέρδισμα του λαού, με ιδεολογική ανατροπή σαν προϋπόθεση του.
Παραδείγματά για το τι εννοώ;
Ας θυμηθούμε τι απέγινε ο στρατός στο Ιράν - η ισχυρότερη στρατιωτική μηχανή στη Μέση Ανατολή, εφάμιλλη του Ισραήλ - όταν ο λαός ξεσηκώθηκε εναντίον του Σάχη. Παρέλυσε, διότι η κυρίαρχη ιδεολογία έπαψε να ελέγχεται απ' το καθεστώς του Σάχη (άσχετα αν πέρασε στον έλεγχο των μουλάδων). Το κράτος του κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος.
Κι από την άλλη πλευρά, ας αναρωτηθούμε: τι έγινε ο κραταιός κόκκινος στρατός, όταν άρχισαν τα πινάκια του ντόμινου να πέφτουν στη σειρά, το ένα ρίχνοντας το άλλο; Σαν υπερασπιστής του σοσιαλισμού, έμεινε ανάπηρος! Και όχι γιατί (όντως) σαν λαϊκός στρατός δεν θα χτυπούσε ποτέ τον λαό με αιματηρή βια, και γιατί (όντως) αυτό θα ήταν "παρά φύσει", μα διότι αυτό που συνέβη δεν ήταν πουθενά μία λαϊκή εξέγερση με πρόταγμα την επιστροφή στον καπιταλισμό... Όσοι βγήκαν στο δρόμο, το έκαναν πιστεύοντας ότι θα βελτιωνόταν αυτό που είχαν, ο σοσιαλισμός. Το έναυσμα της ανατροπής δόθηκε πρώτιστα σαν αποτέλεσμα ενός είδους πραξικοπήματος. Έγινε την κατάλληλη στιγμή που μια κάστα από ένα συνονθύλευμα κυνικών καιροσκόπων, άθλιων μαυραγοριτών, πληρωμένων ρουφιάνων του ιμπεριαλισμού, κατάφερε να αποκτήσει αποφασιστικό έλεγχο του κράτους, έχοντας διαχρονικά αλώσει από τα μέσα το Κομμουνιστικό κόμμα και, έμμεσα ή άμεσα, το κράτος που το ίδιο έλεγχε. Ο οπλισμένος βραχίωνας του σοσιαλιστικού κράτους έμεινε αγκυλωμένος, ανάπηρος, διότι υπέφερε την ίδια ιδεολογική σύγχυση και σοκ με τον υπόλοιπο λαό.
Τίποτε δεν είναι δεδομένο για τους αστούς, γι αυτό και δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη. Γι τούτο κι ο ιδεολογικός πόλεμος μαίνεται. Έτσι, πιστεύω, πρέπει να το δούμε κι εμείς. Άρα, η πιθανότητα είναι ανοικτή, αν η πρωτοπορία των εργατών δεν αρκείται να μας θυμίζει ότι είναι πρωτοπορία, θεωρητικά, και το αποδείξει στην πράξη επηρεάζοντας την ιδεολογία.
Αυτό που νομίζω πρέπει να γίνει επίγνωση είναι ότι η ιδεολογική πενία ενδεχομένως να είναι χειρότερη τροχοπέδη, στην σημερινή φάση, απ' την οργανωτική.
****
Β
Ένα παρόμοιο ερώτημα, που εστίασε και στις στρατιωτικές προληπτικές προετοιμασίες των ιμπεριαλιστών για καταστολή ενδεχόμενης λαϊκής εξέγερσης, τέθηκε κι από ένα άλλο φιλικό ιστολόγιο. Ειρήσθω εν παρόδω, τα αναφερθέντα κείμενα κι ο διάλογος που ακολούθησε αξίζει να διαβαστούν. Στο εν λόγω κείμενο γίνεται η σωστή (κατά τη γνώμη μου) διαπίστωση ότι:
Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι ότι η πρόσφατη καπιταλιστική κρίση κάθε άλλο παρά έχει ξεπεραστεί, ανησυχούν για τις αντιδράσεις του λαού απέναντι στις επιπτώσεις της. Και κυριότερα ανησυχούν για τις αντιδράσεις του οργανωμένου εργατικού κινήματος, που μόνο αυτό [σε μια προχωρημένη επαναστατική κατάσταση] θα μπορούσε να θέσει ως στόχο του την κατάληψη στρατηγικών στόχων όπως εργοστάσια ενέργειας, επικοινωνίες, συγκοινωνίες, μεγάλες βιομηχανικές μονάδες σε νευραλγικούς τομείς κλπ. Προφανώς δεν ανησυχούν μήπως βρεθούν αύριο με μια τέτοια κατάσταση στα χέρια τους, όμως οι ασκήσεις αυτές, από τη μια τους προετοιμάζουν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο στο απώτερο μέλλον, και από την άλλη τρομοκρατούν τις μάζες με την τεράστια επίδειξη δύναμης και καταστολής. Είναι σαν να μας δίνουν υπόσχεση για το τι θα πάθουμε στο ενδεχόμενο να σταματήσουμε να αποδεχόμαστε τις βουλές τους, την εκμετάλλευση τους και την καταπίεση. Από την άλλη γνωρίζουν πολύ καλά, ότι μια εξέγερση σε οποιοδήποτε σημείο της Ευρώπης, μπορεί να πυροδοτήσει αντίστοιχες εξεγέρσεις εν ριπή οφθαλμού σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της Ευρώπης(ή και του κόσμου) υπάρχουν επαναστατικές συνθήκες. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ακόμα και αν φαντάζουν παντοδύναμοι, θα δυσκολευτούν πολύ να το διαχειριστούν.Η απόκριση μου τότε ήταν:
[...]
Όμως, καμία φορά πριν γίνουν δυο βήματα μπρος προηγείται ένα βήμα πίσω, και αυτό στην παρούσα φάση μάλλον το ξέρουν οι αστοί καλύτερα από τους εργάτες. Έτσι, παρότι το εργατικό κίνημα μοιάζει αυτή τη στιγμή – και μάλιστα παγκοσμίως- μισοπεθαμένο(με ορισμένες πάντα λαμπρές εξαιρέσεις), εκείνοι όπως είδαμε παίρνουν τα μέτρα τους. Ξέρουν πως και η ιστορική πείρα υπάρχει, και η ιδεολογία(Μαρξιστική-Λενινιστική), και ότι οι αντικειμενικές συνθήκες εκείνες που επαναστατικοποιοιούν τις μάζες(αντιφάσεις του καπιταλισμού, κυκλικές κρίσεις, καταστροφή κεφαλαίου, αιματηροί πόλεμοι), δεν μπορούν να εκλείψουν όσο συνεχίζει να υπάρχει ο καπιταλισμός. Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει από όλα αυτά, είναι το πότε οι λαοί θα αρχίσουν να παίρνουν μέτρα εναντία στα αντίμετρα που οι αστοί έχουν προνοήσει να «χτίσουν» εναντίον τους. Οι αστοί πασχίζουν να προλάβουν αυτό που ακόμα δεν έχει έρθει, ξοδεύοντας τεράστιους πόρους για να ορθώσουν τις άμυνες τους, όχι επειδή έχουν με μαγικό τρόπο προβλέψει το μέλλον, αλλά επειδή η ιστορική πείρα και οι ταξικές συγκρούσεις τους έχουν διδάξει ένα μάθημα που μένει να το διδαχθούν στην παρούσα φάση και οι λαοί και να λάβουν και εκείνοι τα μέτρα τους.
Αυτοί που στέκουν απέναντι απ' την χειραφετημένη εργατική τάξη διαβάζουν τη σκέψη της, προβλέπουν τις πιθανές κινήσεις της και δείχνουν πρόνοια, κάνοντας προετοιμασίες που έχουν κι έναν ψυχολογικό χαρακτήρα - χτίζουν μιαν εικόνα "παντοδυναμίας" και τονίζουν την πρόθεσή τους, όχι μόνον να μην αφήσουν τίποτε στην τύχη, αλλά να χτυπήσουν και προληπτικά, αν το κρίνουν σκόπιμο. Δεν είναι τυχαίο που, για την προπαγάνδα ή τον ιδεολογικό πόλεμο, οι Ιμπεριαλιστές χρησιμοποιούν τον όρο "ψυχολογικός πόλεμος"...
Ο χρόνος όμως, σαν κινούμενη άμμος, δεν επιτρέπει αιώνια θεμέλια να χτίζονται πάνω του...
Αυτό το οχυρό που περιγράφεται ως τρομακτικό κι απόρθητο, θα διαλυθεί!
Το ζήτημα είναι ότι δεν ξέρουμε ακόμα πώς. Και Φοβάμαι ότι λαοί δεν φαίνονται να έχουν διάθεση "να λάβουν και εκείνοι αντίστοιχα μέτρα μ' αυτά των αστών", διότι δεν ξέρουν πώς, με τί τρόπο, να το κάμουν. Και το γεγονός ότι, στη τρέχουσα συγκυρία, δεν συμμερίζονται το δικό μας σχέδιο για το μέλλον, καθόλου δεν σημαίνει ότι θεωρούν αυτό το σύστημα υποφερτό. Δεν είναι δυνατόν. Αυτή η αγριότητα απειλεί την ανθρώπινη φύση, κι ο σύγχρονος άνθρωπος την αισθάνεται σαν τέτοια.
Ειδικά εδώ πέρα, στην χώρα μας, θεωρώ ότι είναι βιαστικό να ερμηνεύσουμε ως "συντηριτικοποίηση" την φαινομενική αδράνεια του κόσμου. Το τμήμα του λαού που μαστίζεται ανελέητα, η ευρεία πλειονότητα, θέλει να κινηθεί αλλά είναι παραλυμένη από σοκ. Το αίσθημα αδιεξόδου καλλιεργείται συστηματικά. Του λείπει η εικόνα της διεξόδου. Επιπρόσθετα, κάποιοι παλιοί και δοκιμασμένοι τρόποι της επαναστατημένης εργατικής τάξης, σ' αυτή την φάση, δεν φαίνεται να έχουν τα αποτελέσματα που κάποτε είχαν. Νέοι τρόποι, που είμαι πεπεισμένος ότι θα επινοηθούν, θα υποδειχτούν καί από την εξέλιξη του τέρατος που περιγράφουμε, από την εξέλιξη του καπιταλισμού. Σε κάποια φάση θα φανούν τα τρωτά σημεία της άμυνάς του...
Για την ώρα, ένα πράμα, κι όχι το μόνο, που σίγουρα μπορούμε να κάνουμε είναι να διατηρούμε το ερώτημα ζωντανό..
