H Τράπεζα της Αγγλίας πωλούσε χρυσό για λογαριασμό των Ναζί

 

Πριν λίγες μέρες τα μέσα ενημέρωσης της Βρετανίας «βούιξαν» με την δημοσίευση ντοκουμέντων της Τράπεζας της Αγγλίας που  αποκαλύπτουν τον ρόλο που έπαιξε στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και ειδικά την σχέση της με τους Ναζί.. Τα ντοκουμέντα δείχνουν ότι η κεντρική τράπεζα του Ηνωμένου Βασιλείου, λειτουργώντας για λογαριασμό της Ραϊχσμπανκ,  (της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας) πωλούσε χρυσό - που άνηκε στην Τσέχικη κεντρική τράπεζα. Η βρετανική κυβέρνηση είχε παγώσει όλα τα περιουσιακά στοιχεία της Τσεχοσλοβακίας που βρίσκονταν στη Βρετανία μετά την εισβολή και κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας από τους Ναζί.

Η είδηση αναφέρεται σε μεγάλη ποσότητα χρυσού που με τιμές εκείνης της εποχής, τον Μάρτιο του 1939, ξεπερνούσε τα 5,6 εκ. λίρες,  η οποία μεταφέρθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Τσεχοσλοβακίας σε λογαριασμό διαχείρισης στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements – BIS). Μετά από αίτημα της BIS ο χρυσός, μπήκε στον λογαριασμό της Ναζιστικής Ραϊχσμπανκ, το Μάρτη του 1939.

Κατά την βρετανική Guardian, o Καθηγητής Neville Wylie, ιστορικός που έχει πραγματοποιήσει σχετική έρευνα  στο θέμα του χρυσού λεηλατημένου απο τη ναζιστική Γερμανία και στον ρόλο που έπαιξαν η  Βρετανία και η Ελβετία, δήλωσε την Τρίτη ότι η πρόκειται για μια νέα είδηση. Ο Wylie είπε ότι η συμπεριφορά της Τράπεζας της Αγγλίας σε κείνη την ιστορική φάση (σύμφωνα και μ’ αυτό που προέκυψε από τη δική του έρευνα για την βρετανική στάση σε σχέση με τις οικονομικές δραστηριότητες της Γερμανίας εν καιρώ πολέμου), ήταν «πλημμελής».

***

Εγώ θα έλεγα ότι η συμπεριφορά της εν λόγω τράπεζας ήταν τυπική του τρόπου με τον οποίο οι εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου, σε Βρετανία, Γερμανία και επέκεινα,  έβλεπαν τους Ναζί. Οι ΝΑΖΙ ήταν τερατογέννημα τους. Αυτοί το ανέθρεψαν...    

***

Residents and fighters of Prague Uprising greet Soviet tanks and troops during the liberation of the city as part of the Prague Offensive, May 1945. {source: wikipedia)

ένα ψηφιακό ορυχείο χρυσού με γαλαρίες στην καταναλωτική συμπεριφορά μας

Οι εταιρίες εμπορίου δεδομένων, λειτουργούν σαν συλλέκτες, μεσίτες και πωλητές πληροφοριών. Είναι στην κυριολεξία μια νέα μορφή πληροφοριοδότη (χαφιέ) η οποία έχει την δομή οικονομικής επιχείρησης. Αυτές οι εταιρίες μπορούν να παρακολουθούν τις κινήσεις που κάνει ο καθένας μας ακολουθώντας τα ηλεκτρονικά ίχνη που αφήνουμε σαν καταναλωτές. Μέσω αυτής της ιδιότυπης ιχνηλάτησης, δυνητικά παρακολουθούν τους πάντες και τα πάντα, και στοιχειοθετούν φακέλους, με υλικό που συνίσταται από, ας πούμε, τους υπολογισμούς εισοδήματος μέχρι τις πολιτικές τάσεις ενός ατόμου, και από το τι τρώει μέχρι πόσο και πως το άτομο συνουσιάζεται.

Οι λεπτομερείς πληροφορίες για όλες τις πτυχές της προσωπικής ζωής των ανθρώπων που συλλέγονται και αναλύονται από αυτές τις εταιρείες έχουν χαρακτηριστεί ως  «ένα ορυχείο χρυσού στην ψηφιακή εποχή». Αυτό το νέο είδος επιχειρηματικής δραστηριότητας, που έχει σαν αντικείμενο του την εξόρυξη δεδομένων για την συγκρότηση εκπληκτικά πληροφορημένων φακέλων, παράγει και πουλάει την δυνατότητα να κάνεις «έξυπνες προβλέψεις» σε σχέση με την συμπεριφορά ή την ζωή του πολίτη-καταναλωτή – π.χ. να κάνει μια επιχείρηση προβλέψεις για το τι είδος πιστωτικά προϊόντα (κάρτες, λογαριασμούς κτλ) είναι διατεθειμένος να αγοράσει ένας υποψήφιος πελάτης, ή για την ημερομηνία γέννησης του παιδιού του, ή για το τι είδους εγκυμοσύνη έχει η σύζυγος του και τι φύλο θα είναι το νεογνό του,  προβλέψεις ακόμη και για το πόσο πιθανό είναι να πεθάνει… η πεθερά του. Οι αγοραστές των δεδομένων, έχοντας αποκτήσει πρόσβαση σε μια στέρνα πληροφοριών, προσαρμόσουν τα διαφημιστικά τους μηνύματα στους καταναλωτές. Τα κάνουν πιο στοχευόμενα. Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τα δεδομένα για να υπολογίσουν πώς μπορούν να επηρεάσουν πιο έντονα τους πολίτες.

Τα πράγματα δεν είναι απλά. Οι ιδιωτικές εταιρίες που έχουν σαν επιχειρηματικό τους αντικείμενο το φακέλωμα του πολίτη, είναι ουσιαστικά παράγοντες ενός οικονομικού-ψυχολογικού πολέμου που διεξάγεται σε όλες τις διαστάσεις της ανθρώπινης επικοινωνίας. Ξεκινώντας πάντα με σκοπό το κέρδος βέβαια, μετατρέπονται σε πάροχους γνώσης μέσω της οποίας το μάρκετινγκ και η διαφήμιση γίνονται πιο αποτελεσματικά. Το Μάρκετινγκ και η διαφήμιση, με την σειρά τους, δεν λειτουργούν απλά μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα με σκοπό την βέλτιστη κοινοποίηση των προϊόντων της επιχείρησης στην αγορά. Κριτήριο της λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας τους, ιδιαίτερα της διαφήμισης (εννοούμενης ως το τελικό προϊόν που δημοσιοποιείται), είναι ο βαθμός κατά τον οποίο επιφέρει μεν αύξηση των πωλήσεων, αλλά και  υιοθέτηση ενός τρόπου κατανάλωσης. Επιρροή στον τρόπο κατανάλωσης υπονοεί και επιρροή στις επιλογές που κάνει ο καταναλωτής οι οποίες είναι άρρηκτα δεμένες τόσο με τον τρόπο ζωής του όσο κατ’ επέκταση και με την «φιλοσοφία ζωής» του, ή άλλως με τον τρόπο σκέψης του. Οι διαφημιστές συναιπώς είναι πλαστουργοί νοοτροπίας, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το άτομο θεωρεί τον κόσμο του – μια διαδικασία που τελικά μπαίνει στα χωράφι της διαμόρφωσης της κυρίαρχης ιδεολογίας.

Αυτό εν μέρει εξηγεί και το γεγονός ότι η βιομηχανία φακελώματος, συγκεκριμένα οι μεσίτες δεδομένων, όπως οι πολυεθνικής εμβέλειας εταιρίες Acxiom, Experian και Datalogix, λειτουργούν πίσω από ένα πέπλο μυστικότητας. Υπάρχει άγνοια  σχετικά με το τι ακριβώς ιχνηλατούν λεπτομερειακά, με την ποσότητα και την ποιότητα πληροφοριών που κατέχουν, υπάρχει κάτι σαν αδιαπέραστος φράχτης που εμποδίζει την θέα στο εσωτερικό της βιομηχανίας αυτής, ώστε να γίνει ορατός ο τρόπος που λειτουργούν και ο τρόπος με τον οποίο οι λεπτομερείς γνώσεις που κατέχουν για τον καταναλωτή ( για τον καθένα μας) χρησιμοποιούνται. 

Το Αστικό κράτος, με οποιανδήποτε σημαία κι αν αναγνωρίζεται, αποφεύγει μέχρι στιγμής να θέσει νομοθετικούς περιορισμούς της δράσης αυτών των πολυεθνικών μεγαλοχαφιέδων. Δεν υπάρχει ισχύων νόμος στις ΗΠΑ, αίφνης, που να υποχρεώνει τους μεσίτες δεδομένων να διατηρούν το απόρρητο των δεδομένων του ατόμου. Ευνόητο είναι ότι αυτό θα έβαζε φραγμό αν όχι τέρμα στην λειτουργία τους, διότι ο λόγος ύπαρξης τους είναι να εμπορεύονται τις πληροφορίες που κατέχουν. Παρεμπιπτόντως, τα κράτη και τα υπουργεία τους είναι από τους καλύτερους πελάτες των εταιριών αυτών – π.χ. από τον καιρό της Θάτσερ και πιο πριν, το Βρετανικό δημόσιο χρησιμοποιεί κατά κόρον τις υπηρεσίες τους. Μεγάλοι πελάτες τους είναι οι τράπεζες  (πληροφορίες για το αξιόχρεο πελατών) και οι ασφαλιστικές ( για την πραγματική κατάσταση υγείας των υπό ασφάλιση πελατών). Πληροφορίες σχετικά με πίστωση, απασχόληση, ασφάλιση, στέγαση είναι από τα κύρια προϊόντα που πουλιούνται.

Οργανώσεις για την προστασία της οικονομικής και ιδιωτικής ζωής των καταναλωτών έχουν από καιρό απαιτήσει να επιτρέπεται στον καταναλωτή και πολίτη να βλέπει τι είδους πληροφορίες συλλέγονται για το ίδιο ή να μπορεί να απαιτεί διαγραφή δεδομένων που τον αφορούν. Κάτω από τη  πίεση μιας κοινής γνώμης η οποία ανησυχεί ολοένα και περισσότερο για τα τεκταινόμενα στην εν λόγω βιομηχανία,  τον Δεκέμβριο ξεκίνησε μιας έρευνα από την αμερικανική Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου. Γενικά ακούγονται οι «κατάλληλοι θόρυβοι» από τους πολιτικούς ιθύνοντες περί ρυθμίσεων και κυβερνητικού έλεγχου της βιομηχανία αυτής.

Πληροφορούμαστε τώρα από τους Financial Times ότι η Acxiom ετοιμάζει μια υπηρεσία που θα αποκαλύπτει στους ενδιαφερόμενους αυτά που η ίδια γνωρίζει γι 'αυτούς. Μας υπόσχονται αύξηση της διαφάνειας, λιγότερη ομίχλη στην επιχειρηματική πρακτική της εταιρίας (που απολαμβάνει τζίρο πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων).  H Acxiom, εδράζουσα στη Νέα Υόρκη, έχει κεφαλαιοποίηση 1,4 δισ. δοκάρια συλλέγει στοιχεία απο περισσότερους από 700 εκατ. καταναλωτές σε όλο τον κόσμο και τα πωλεί σε περισσότερους από 7.000 πελάτες. H Acxiom πουλάει διάφορων ειδών προϊόντα, μεταξύ των οποίων και πληροφορίες ανίχνευσης και πρόληψης απάτης. Δεν κάνει διακρίσεις στους πελάτες (φτάνει να μπορούν να πληρώνουν). Αίφνης, οι Αμερικάνοι καταναλωτές μπορούν να έχουν πρόσβαση στο προϊόν της Acxiom που παρέχει πληροφορίες για ανίχνευση απάτης σχετικές με τον εαυτό τους αντί μίας αμοιβής των  5 δολαρίων!

Ας μην βιαζόμαστε όμως να χειροκροτήσουμε, παρέα με τους φιλελευθέρους, την εισαγωγή «διαφάνειας». Όσο φως και να ρίξουν σε τούτη την μέχρι τώρα ομιχλώδη και σκοτεινή δραστηριότητα, δεν υπάρχει πιθανότητα να δώσουν δικαίωμα στον πολίτη να προβαίνει σε διαγραφή του φακέλου του από το «στοκ» δεδομένων μιας εταιρίας. Ούτε και δικαίωμα έλεγχου της χρήσης (βλέπε της πώλησης) των δεδομένων που αναφέρονται σ΄ αυτόν. Εφόσον η επιχειρηματική δραστηριότητα θα συνεχιστεί, η νεόφερτη «διαφάνεια» δεν είναι παρά μια ακόμα «έξυπνη» καπιταλιστική κίνηση. Στην ουσία ετοιμάζουν ένα ακόμα προϊόν για πούλημα το οποίο θα μετατρέψει εκατομμύρια φακελωμένων σε πελάτες των μεσιτών δεδομένων. Δηλαδή θα μετατρέψει τα θύματα της κατάχρησης (και θύματα είμαστε όλοι μας) σε πιθανούς καταναλωτές και πελάτες των καταχραστών. Σε λίγο θα μπορούμε να βλέπουμε κάτι τι από το τι περιέχει ο φάκελος μας (ίσως και ότι περιέχει) αντί ενός λογικού αντιτίμου.

Φαντάσου την εξής αναλογία: κάποιοι σου κλέβουν ένα κομμάτι απ’ τον εγκέφαλό σου (με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό...) κι έρχονται μετά και σου λένε ότι μπορείς να το δεις μέσα σε μια γυάλα στον εκθεσιακό χώρο τους, αγοράζοντας απ’ τους ίδιους ή τους πράκτορές τους ένα σχετικά φτηνό εισιτήριο. 

Θα αξιζε τον κόπο - το έκθεμα θα είχε μια μοναδικότητα, ακόμα και αν του έλειπε η πρωτοτυπία. 

M

εξαργύρωσε τον χρυσό

 

Διαβάζω ένα άρθρο στους Financial Times με τίτλο «Cash out of gold and send your kids to college» (εξαργύρωσε τον χρυσό και στείλε τα παιδιά σου στο κολέγιο), του οποίου την αρχή μεταφράζω: 

 «Ακριβώς όπως το σκυλί πού δεν γαβγίζει στην ιστορία Σέρλοκ Χολμς, η τιμή του χρυσού έχει γίνει παράξενα ανεπηρέαστη από τα συνήθη ερεθίσματα.

Η Ευρωζώνη παραμένει κλειδωμένη σε μια υπαρξιακή κρίση. Η ανάπτυξη στις ΗΠΑ και την Κίνα ξεθωριάζει, και οι κατασκευαστές πολιτικής εμφανίζονται σε σύγκρουση ή απλά ανίδεοι για το πώς να ανταποκριθούν. Εν τω μεταξύ, οι απώλειες και τα σκάνδαλα στις μεγάλες τράπεζες έρχονται στο φως σε εβδομαδιαία βάση.

Όπως ήταν αναμενόμενο , οι επενδυτές τρέχουν πανικόβλητοι. Η παγκόσμια απόδραση προς ασφάλεια έχει δει το κεφάλαιο να πλημμυρίζει τον «πυρήνα» των αγορών κρατικών ομολόγων, οδηγώντας τις αποδόσεις προς τα κάτω σχεδόν σε σημείο εξαφάνισης. Εντωμεταξύ, παρά την καταιγίδα της οικονομικής αστάθειας, η τιμή του χρυσού παραμένει «ατάραχη». Το γεγονός είναι ότι την τελευταία χρονιά ο χρυσός σε μπάρες συμπεριφέρεται όπως κάθε "επισφαλές" (“risk on”) επενδυτικό στοιχείο» (Peter Tasker).

O αρθρογράφος στην συνέχεια σημειώνει ότι αυτό είναι κατανοήσιμο διότι σε όλες τις εποχές ο χρυσός λειτουργούσε σαν εναλλακτική λύση "αποθήκευσης αξίας", ειδικά σε κρισιακες περιόδους που εγκυμονούσαν «κίνδυνους». Ωστόσο,   παρατηρεί κάτι που «δεν του αρέσει να ομολογεί», όπως λεει ο ίδιος: αυτές οι εποχές ανήκουν προ πολλού στο παρελθόν.

Γιατί, λοιπόν, το «χρυσό σκυλί» παραμένει σιωπηλό; Ένας πιθανός λόγος είναι ότι η τιμή έχει γίνει απλά πάρα πολύ «πλούσια», μας εξηγεί.  Ένας απο τους μεγαλύτερους όγκους του κεφαλαίου επενδύεται σε χρυσό, πράγμα που είναι ένδειξη της ανασφάλειας που επικρατεί στις αγορές. Παρά ταύτα, η ανταλλακτική αξία του χρυσού, όπως και κάθε άλλου χρηματοοικονομικού περιουσιακού στοιχείου, είναι ευάλωτη στα καπρίτσια της αγοράς.

Η τρέχουσα ανοδική αγορά είδε την αύξηση των τιμών χρυσού από 280 δολάρια την ουγκιά σε 1.900 δολάρια, μέσα σε 10 χρόνια. Αυτό όμως θυμίζει το ιστορικά υψηλό σημείο του 1981, μετά το οποίο ξεκίνησε μια 20-ετής κατιούσα ροπή (α «bear market» - αγορά αρκούδας»), η οποία οδήγησε σε απώλεια του 80 % σε πραγματική αξία.  Τα ιλιγγιώδη ποσά που αντιστοιχούν στην ανταλλακτική άξια του χρυσού τώρα δεν είναι ατύχημα, πλην όμως, μια ανοδική αγορά της κλίμακας αυτής απαιτεί ευρεία δυσπιστία των άλλων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, του τραπεζικού συστήματος, του ίδιου του καπιταλισμού. Εντωμεταξύ, είμαστε δώδεκα χρόνια σε μια παγκόσμια «αγορά αρκούδας» σε μετοχές. Είναι λοιπόν ο χρυσός το καταφύγιο που προσφέρει προστασία από την αναταραχή των αγορών; Όχι βέβαια.

Έτσι, με μια δόση Αγγλοσαξονικού χιούμορ, ο αρθρογράφος καταλήγει σε μια συμβουλή για εκείνους που είναι νευρικοί κι ανήσυχοι με τις χρηματιστικές αγορές: «πρέπει να εξαργυρώσεις τον χρυσό, να πάρεις ένα ωραίο σπίτι, να προσλάβεις μερικούς εργάτες, να στείλεις τα παιδιά σου στο κολέγιο (ιδιωτικό εννοεί), να τρως μεγάλα πρωινά».
***********

Νομίζω ότι είναι προφανές ότι το άρθρο αυτό δεν απευθύνεται στο τμήμα του βρετανικού πληθυσμού που όχι μόνο χρυσά δόντια δεν έχει να εξαργυρώσει αλλά ούτε δόντια να φαει το πενιχρό γεύμα της ημέρας που δεν μοιάζει καθόλου με το πρωινό που αρθρογράφος έχει υπόψη του. Δν απευθύνεται στο τμήμα του πληθυσμού που είναι βυθισμένο στην αθλιότητα και στην Βρετανία.

Όσο για την Ελλάδα, ο «συρμός» εξαργύρωσης του χρυσού υπήρξε γεγονός. Έχουν παει βέρες, δακτυλίδια, σκουλαρίκια, οικογενειακά κειμήλια και δεν ξέρω τι άλλο σε καρχαρίες που έχουν προθυμοποιηθεί να αφανίσουν απο τον εξαθλιωμένο οτιδήποτε «χρυσίζει» που έχει απομείνει στα χέρια, στο στόμα του και οπουδήποτε αλλού. Έχοντας είδη αφαιρέσει απο τον ίδιο την δυνατότητα, όχι να ζήσει αξιοπρεπώς, αλλά απλώς να επιβιώσει. Και την ώρα που οι χρηματιστές αγωνιούν για τα μυθικά αποθέματα κεφαλαίου που έχουν μαζώξει καταγδέρνοντας και κατακαίγοντας τον κόσμο απανταχού και, κατά ειρωνεία, ψάχνουν να βρουν οικίες πολυτελείας για «επένδυση» (buy a nice house, όπως μας συμβουλεύει ο παραπάνω) και «ακίνητα» σε τιμές σφαγείου, το κακομοίρικο νοικοκυριό εδωπέρα δανείζεται για να πληρώσει χαράτσια μην τυχόν και χάσει και το σπίτι του, αν ήδη δεν το έχει χάσει ή βγάλει «στο σφυρί»,   το σπίτι που απειλούν να του αρπάξουν αν δεν πληρώσει τους φοροληστες.    Αντί να στείλει τα παιδιά του στο ιδιωτικό κολέγιο, ο φουκαράς εδώ, όχι μόνο επιλογή παιδείας δεν έχει, αλλά ούτε να δώσει πρωινό στα παιδία πριν πανε στο σχολιό, όπου  κάποια λιποθυμάνε στην τάξη απ’ την πείνα. 

Να πω και κάτι άλλο, σε ποιο αισιόδοξο τόνο. Κάπου-κάπου, όταν οι καπιταλίστες δημοσιοποιούνε αυτά που λενε ο ένας στον άλλο, ή αυτά που λενε οι ειδικοί που έχουν έμμισθους στην υπηρεσία τους, μια παράπλευρη απώλεια είναι ότι ακούμε κι εμείς εδώ κάτω... Και τι ακούσαμε τώρα; Ότι οι καπιταλίστες δεν έχουν λύση στο πρόβλημα που δημιουργούν, « δεν έχουν ιδέα», όπως αληθώς γράφει ο παραπάνω αρθρογράφος. Ότι η αγορά τους δεν μπορεί να τους σώσει ή και να τους δώση αίσθηση ασφάλειας, ούτε αυτή του χρυσού. Κι έχουν πολλά να χάσουν. Και φοβούνται. Ότι δεν είναι τόσο ισχυροί και παντοδύναμοι, δεν είναι τόσο δαιμόνιοι και πανούργοι. Και τελικά δεν είναι εξυπνότεροι απο την εργατική τάξη, αρκεί μόνο αυτή να καταλάβει την σοφία της που βρίσκεται κρυμμένη στο αχρησιμοποίητο ρεζερβουάρ στον χώρο της.

Και κάτι άλλο. Μηπως είναι αντίφαση να παραδεχόμαστε ότι ενώ στον οικονομικό τομέα, που δεν κρύβεται, είναι ανεπαρκέστατη η αστική τάξη, στον πολιτικό τομέα είναι ακατανίκητη; Ακατανίκητη όχι, δεν είναι. Αρκεί να καταλάβουν οι εργάτες ότι αυτό που περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο κάνει τους αστούς πανίσχυρους είναι η απατηλή πεποίθηση των εργατών ότι οι αστοί είναι πανίσχυροι. Κάποιος σοφός είπε ότι ο τρόπος με οποίο ορίζεις την πραγματικότητα επηρεάζει την πραγματικότητα. Άλλαξε τον! Τουλάχιστον σαν φιλοσοφική στάση, σαν αρχή.