ανταγωνιστικότητα και οικονομική κατάθλιψη.

[Συνέχεια απο το "ένα γεγονός και μιά ερμηνεία"]

Αναφερόμενη στην ίδια έρευνα («Ελλάδα. Αλληλεγγύη και προσαρμογή στα χρόνια της κρίσης»), σε σχέση με τις περικοπές που συνδυάστηκαν με την αύξηση φορολογίας, η Deutsche Welle online παρατηρεί:

"Η έρευνα πηγαίνει όμως και ένα βήμα παραπέρα, υπογραμμίζοντας ότι οι περικοπές που επιβλήθηκαν ήταν πολύ πιο εκτεταμένες από ό,τι χρειαζόταν στην πραγματικότητα για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας σε διεθνές επίπεδο".

Αξίζει το κόπο να εξετάσουμε αυτή τη φράση λίγο παραπάνω από το να την δεχτούμε σαν απλή διαπίστωση μιας πραγματικότητας.

ένα γεγονός και μιά ερμηνεία

Στο θάλαμο του μαρτυρίου του ένας βασανισμένος 
Τον άλλο που βασάνισαν λιγότερο απο δαύτον θεωρεί
Πιο τυχερό, μόνο για κείνον νιωθει αγανάκτηση και μένος
Και πως γελά σαδιστικά ο δήμιος και των δυό δεν απορεί

Η φρίκη...

Λίγη κουβέντα έγινε στο διαδίκτυο, απ' ότι είδα, για την έρευνα που εκπόνησαν οι Τάσος Γιαννίτσης και Σταύρος Ζωγραφάκης για λογαριασμό του γερμανικού Ιδρύματος Μακροοικονομικών Μελετών Hans Böckler.  Η έρευνα με τίτλο «Αλληλεγγύη και προσαρμογή στην Ελλάδα της κρίσης» δείχνει, κάτι που ήδη ξέραμε αλλά που καλό είναι να στοιχειοθετείται, ότι δεν είμαστε όλοι στην "ίδια βάρκα" και ότι ή κρίση αύξησε  με κραυγαλέο τρόπο το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στην Ελλάδα.

αν δεν μπορείς να νικήσεις τον κίτρινο δράκοντα...

Η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία συμφώνησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας και να ενταχθούν σε μια διεθνή αναπτυξιακή τράπεζα στην οποία ηγείται η Κίνα με κεφάλαια της τάξης των 50 δισ. δολαρίων, παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ να διατηρήσουν την ηγετική τους θέση κρατώντας τις δυτικές χώρες εκτός του νέου ιδρύματος, το οποίο θεωρείται ανταγωνιστής της World Bank [Παγκόσμια Τράπεζα] που εδράζει στην Νέα Υόρκη.

Υπέρβαση του νεοφιλελευθερισμού; Ξανασκεφτείτε το!

Επανέρχομαι στο ερώτημα πού τέθηκε σε προηγούμενες αναρτήσεις: γιατί υπάρχει τέτοια εχθρότητα και αντίδραση σε κάθε κίνηση ή απλά έκφραση που προσβάλλει το κυρίαρχο οικονομικό δόγμα του Νεοφιλελευθερισμού στην ΕΕ, ακόμα κι αν αυτό εκφράζεται λεκτικά, απλά για επικοινωνιακή κατανάλωση,  χωρίς πρόθεση των εκφραστών της όποιας προσβολής αυτού του δόγματος να μετατρέψουν την ρητορική σε πολιτική πρακτική; 

είναι ξύπνιος ή κοιμάται αυτός;

Κι είπα στο χρόνο να μη σε ξυπνήσει. 

Ή, πιο καλά, να σε ξυπνήσει όσο μπορούσε αργότερα, 

γιατί πολλές φορές τα πράγματα γίνονται μια φορά 

Κι  ας είναι οι μέρες όλες ίδιες και ο ήλιος αιώνιος. 

Νικηφόρος Βρεττάκος

Μεταφορικά μιλώντας, κοιμάται ο Βαρουφάκης ή είναι ξύπνιος;

Είναι ξύπνιος ή κοιμάται βαθιά  αν περιμένει από τους εγκάθετους στο κύκλο της Ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας  και επέκεινα να δουν την "εξυπνάδα" αυτού που προτείνει; Για πολλούς ο Βαρουφακης είναι ξύπνιος(!), ζητάει από αυτούς που ονομάζει εταίρους "μας", να υιοθετήσουν έναν πιο έξυπνο τρόπο για να λυθεί το πρόβλημα βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους, για να αμβλυνθούν κάπως οι αντιθέσεις που οξύνει η εμμονή για αντιμετώπιση του με τον ίδιο, γνωστό μας τρόπο, εμμονή εκφραζόμενη από τους εταίρους "μας" (κυρίως από αυτούς που ακολουθούν την γερμανική γραμμή, ήτοι από τους πιο σθεναρούς υπερασπιστές των συμφερόντων του χρηματιστικού κεφαλαίου - γερμανικού ως επί το πλείστον στην Ευρώπη).

Σε πρόσφατη εκπομπή του ο Max Keizer, παραδείγματος χάριν, λίγο ως πολύ είπε πως ο Βαρουφάκης προτείνει κάτι πολύ έξυπνο, αλλά οι χοντροκέφαλοι στην Ευρώπη δεν θέλουν να το καταλάβουν (οι από γερμανόφωνα ή γερμανογενή έθνη υδροκέφαλοι, θα πρόσθετα).

Και τι είναι αυτό;

Λέει πως η Ελλάδα δεν μπορεί να απειληθεί ότι θα χρεοκοπήσει, διότι είναι ήδη χρεοκοπημένη, όπως χρεοκοπημένος ήταν ο χρηματοπιστωτικός τομέας. Γιατί λοιπόν  να μην προσεγγίσουν το πρόβλημα αλλιώς, αντιμετωπίζοντας την όπως αντιμετωπίστηκαν οι τράπεζες στα πρόθυρα της χρεοκοπίας; Εργαλεία υπάρχουν. Με δοσμένο ότι έχουμε φτάσει στο επίπεδο μηδενικών ή και αρνητικών επιτοκίων, ο δανεισμός της μπορεί να γίνει με όρους με τους οποίους οι τράπεζες δανείζονται από την ΕΚΤ, ήτοι με συμβολικά, χαμηλά επιτόκια. Μπορεί η χρηματοδότηση για ένα κούρεμα να προκύψει από το φρεσκο-τυπωμένο χρήμα, το οποίο, παρεμπιπτόντως, πάλι οι "εταίροι" μας ετοιμάζονται να δώσουν στο χρηματιστικό κεφάλαιο.

"Μπορούμε να κάνουνε ετούτο, το άλλο, το παράλλο" (για να αμβλύνουμε αντιθέσεις, να σώσουμε τον καπιταλισμό μας), μπορεί να τους λέει ο κάθε έξυπνος Βαρουφακης που δεν μπορεί ή δεν θέλει να καταλάβει, ότι δεν είναι ο καπιταλισμός γενικά αυτό που υπερασπίζονται οι "εταίρες" του σαν εκπρόσωποι του κεφαλαίου. Αυτό που υπερασπίζονται με νύχια και με δόντια είναι τα συμφέροντα του κεφαλαίου, και θα το κάνουν ακόμα κι αν αλλάξει ο καπιταλισμός που πασχίζει να σώσει ο εν λόγω "ξύπνιος",  με τρόπο που να μην τον αναγνωρίζουμε πια.

Ο καπιταλισμός έχει αλλάξει και ένα γνώρισμα αυτής της αλλαγής είναι ότι το δεσπόζον χρηματιστικό κεφάλαιο και τα μεγαπώλια με τα οποία διαπλέκεται δεν μπορούν να επιβιώσουν αν δεν λειτουργήσουν σαν βδέλλες στη σχέση τους με το κράτος. Το κράτος είναι σήμερα κύριο αντικείμενο της κερδοσκοπίας τους, είναι αυτό που στις μέρες μας καλείται να συμπληρώνει το κενό που αφήνει η πτωτική τάση του κέρδους. Το κύριο λοιπόν για το κεφάλαιο δεν είναι η διάσωση ενός ρομαντικά θεωρούμενου καπιταλισμού, αλλά ενός συστήματος στο οποίο "το κράτος έχει συνέχεια" μόνο σαν τροφοδότης και βοηθός της συνεχόμενης κερδοφορίας του και, αναγκαστικά, σαν κοινωνικός καταστολέας.

Βέβαια αυτό που προτείνεται ως "έξυπνη" λύση δεν αμφισβητεί καθόλου την "συνέχεια του κράτους" ως τροφοδότη του κεφαλαίου. Αυτό που προτείνεται  είναι ν' ανοίξει η πιθανότατα για  αλλαγή στη χρήση των εργαλείων με τα οποία αυτή  πραγματοποιείται, έστω και κατ' εξαίρεση. Κάτι που ο Βαρουφάκης θέλει να παρουσιάσει σαν αχνό φως  στο τέλος του τούνελ όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρωζώνη.  Για να δούνε, όμως, το φως που βλέπει ο κοιμώμενος ή ξύπνιος Βαρουφάκης πρέπει να πειστούν ότι η ζημιά που θα προκληθεί αν δεν κάνουν κάτι άλλο από το  σύνηθες  θα είναι μεγαλύτερη από το κέρδος.

Για να το δούνε τώρα (μιας και μέχρι τώρα δεν ήταν εμφανές) θα χρειαζόταν κάτι πιο διεγερτικό από το ανιαρό show του σούπερσταρ Βαρουφάκη - όπως η απειλή επίσημης χρεοκοπίας με στάση πληρωμών, ή εξόδου από το ευρώ, κάτι για το οποίο ο Λαπαβίτσας σε θέση διαπραγματευτή θα ήταν πολύ πιο πειστικός. Αυτά με όρους Σύριζα, γιατί με όρους λαού, η λύση Λαπαβιτσα σημαίνει λιτότητα με δραχμή. Τελικά, η επιλογή του Β, σαν κομιστή του εν λόγω "φωτός", δεν "παίζεται" ούτε σαν μπλόφα από αρχάριο σε τραπέζι με παίχτες που ξέρουν πολύ καλύτερο πόκερ από αυτόν.

έτσι, για να το παίξουμε και μπολσεβίκοι

Ένας φίλος που γιόρταζε προχτές είδε,  λέει, κάτι εφιαλτικά υπέροχο: τον Βαρουφάκη να δηλώνει πως ξεκίνησε η διαδικασία δημιουργίας εθνικού χρηματοπιστωτικού και βιομηχανικού τομέα,  με διοικήσεις κάτω απο εργατικό έλεγχο. Ξεκίνησαν εθνικοποιήσεις ευρείας κλίμακας, λέει, και χωρίς αποζημιώσεις. Και για να δείξει αποφασιστικότητα και γνησιότητα, λέει, ο Βαρουφάκης άρχισε συμβολικά, κρατικοποιώντας την επιχείρηση του πεθερού του - την Πειραϊκή Πατραϊκή.

Αυτά στον ύπνο του, βέβαια.

 Μετά ξύπνησε και θυμήθηκε πως την κρατικοποίηση της εταιρίας,  με αποζημίωση στον ιδιοκτήτη της (ο οποίος έμελλε να γίνει πεθερός του Βαρουφάκη), την είχε κάνει ήδη ο Αντρέας πριν λίγες δεκαετίες.

Θυμήθηκε επίσης πως ο  "αείμνηστος σοσιαλιστής” Αντρέας δεν πρωτοτύπησε τότε. Τις "σοσιαλιστικής" έμπνευσης κρατικοποιήσεις είχε ήδη ξεκινήσει η  αλήστου μνήμης δεξιά των Καραμανλή και Παπαληγούρα. Απλώς ο Αντρέας συνέχισε την διαδικασία,  η οποία ξεκίνησε το όργιο κρατικοποιήσεων των ζημιογόνων ιδιωτικών επιχειρήσεων,  για να επακολουθήσει, στην επόμενη φάση, η ιδιωτικοποίηση κερδοφόρων κρατικών μονοπωλίων και βάλε.

Μου λέει ο φίλος: "Καλά, όλα μαύρα τα βλέπετε κι εσείς πια; Δεν είναι θετικό που ο Τσίπρας, σαν αρχή, σταμάτησε τις αποκρατικοπoιήσεις;"

Ναι. Δεν διαφωνώ. Σε σχέση με το χείρον, των προηγούμενων χοίρων, αυτό μπορεί προς το παρόν να θεωρηθεί βέλτιον. Αλλα ακομα πιο βέλτιον (το βέλτιστον είναι άλλου παπά γένια) τώρα θα ηταν να μιλάει για επιστροφή του δημόσιου πλούτου που έγινε πλιάτσικο στα χέρια  αρπακτικών, μέσω ιδιωτικοποιήσεων. Ας παραγράψουμε τις ζημιές που υπέφερε το "έθνος" που φορτώθηκε οτι είχε καταστεί σαβούρα στην ελληνική βιομηχανία.

Βέβαια οι κρατικοποιήσεις δεν είναι απαγορευμένες. Επιτρέπονται, φτάνει να μην παραβιάζεται η βασική αρχή που λέει "τα κερδη στους ιδιώτες, οι ζημιές και τα χρέη στο κράτος". Λόγου χάρη, τελευταία είχαμε και κρατικοποιήσεις - προσωρινές μεν, αλλά κρατικοποιήσεις - τραπεζών που σφύριζαν φαλημέντο.

Έτσι, μη βιάζεται ο φίλος να συμπεράνει πως μόνο στον ύπνο του θα τις δει.

Μπορεί (που ξέρεις;) να έχει απομείνει κάτι προβληματικό από την αποδεκατισμένη ελληνική βιομηχανία, που να χρειαστεί κρατικοποίηση...

... έτσι, για να το παίξουμε και λίγο μπολσεβίκοι, άμα λάχει δηλαδή.

η σαγηνευτική κίνηση της παρθένας τους

Διάβασα την ανακοίνωση του Σύριζα για την λεγομενη "ποσοτική χαλάρωση" .... αποσβολωμένος.

Αν είναι δυνατόν, παραμονές εκλογών!

"Καλά, ρε π... μου, οικονομολόγους δεν έχετε;" σκέφτηκα. Μετά το ξανασκέφτηκα και θυμήθηκα οτι έχουν οικονομολόγους, και αρκετούς μάλιστα.

Η εισαγωγή του μέτρου το οποίο περιγράφεται με το όρο "Ποσοτική χαλάρωση" (άλλη μια έκφραση γλωσσικής καταστολής) δεν σημαίνει κάτι άλλο απο εφαρμογή της απόφασης που έχει μαγειρευτεί, και τελικά παρθεί με "κεκλεισμένων των θυρών" διαδικασίες στα οικονομικά επιτελεία της ΕΕ  εδώ και καιρό, ήτοι της απόφασης να τυπώσουν ευρώ,

νουθεσίες για τον... 'γύρω-γύρω γύριζα'

 

«Οι αγορές δεν ενδιαφέρονται για το ποιος κυβερνά τη χώρα. Ενδιαφέρονται, όμως, όποιος κυβερνά να εφαρμόζει ένα αξιόπιστο πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής που διασφαλίζει τη σταθερότητα και την ανάπτυξη. Οι αγορές θα ανακάμψουν στο βαθμό που υποχωρήσει η αβεβαιότητα για το πλαίσιο άσκησης της οικονομικής πολιτικής».

Σχόλιο της «Alpha Bank» - απόσπασμα από άρθρο στον Ριζοσπάστη,

Μετάφραση

«το χρηματιστικό κεφάλαιο δεν ενδιαφέρεται για το ποιος κυβερνά μια  χώρα. Ενδιαφέρεται, όμως, όποιος κυβερνά να εφαρμόζει ένα  πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής, αξιόπιστο για τους χρηματιστές, που να διασφαλίζει με  σταθερότητα την αισχροκέρδεια τους  και την συσσώρευση του κεφαλαίου τους. Το χρηματιστικό κεφάλαιο που βασίζεται στον τζόγο, προτιμά βεβαιότητα και προβλεψημότητα στην άσκησης της οικονομικής πολιτικής».

ΥΓ

μετάφραση μετάφρασης

Ο Σ....

[γύρω-γύρω γύριζα

ψιθύριζα ή σφύριζα

τα οπίσθια τους μύριζα

κι απο χαρά πλημύριζα]

... πρέπει να ακούγεται όπως και η σημερινή κυβέρνηση και να πάψει να χτυπάει δυο τύμπανα ταυτόχρονα.

Μας τα έχει ζαλίσει...

Η Αλήθεια - σε Στιγμή Μηδέν [2]

[διαβάστε το προηγούμενο μέρος εδώ]

Πολιτικές επιπτώσεις των αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά μας

Κάποιες από τις πολιτικές επιπτώσεις, αφορούν τον πόλεμο που διεξάγεται μεταξύ πολυεθνικών εταιριών αυτή την στιγμή για την συλλογή και εμπορία ηλεκτρονικών δεδομένων που πηγάζουν από την λεπτομερή παρακολούθηση και καταγραφή της καταναλωτικής συμπεριφοράς μας, όπως αυτή εκφράζεται με όχημα το διαδικτυο.

Η Αλήθεια - σε Στιγμή Μηδέν [1]

Έχετε μαθει τα νεα της ΖΜΟΤ; 

Καποιος αναγνωστης αναρωτιεται: ΖΜΟΤ(!); τι λέξη ειναι αυτή παλι;

Πρόκειται για ένα ακόμα νεολογισμό της Google που προέρχεται από την συντομογραφία του όρου Zero Moment of Truth [Στιγμή Μηδέν της Αλήθειας].

Η κολοσσιαία πολυεθνική, έχοντας φυσικά αναγνωρίσει την στρατηγική θέση που κατέχει στην παγκόσμια αγορά, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο ως ένα από τα  προοδευτικά ισχυρότερα οχήματα μεταφοράς του καταναλωτή προς το προϊόν, ερευνά συστηματικά το αντικείμενο δραστηριότητας της, ήτοι την καταναλωτική συμπεριφορά σε πλανητική κλίμακα, με σκοπό πάντα την ισχυροποίηση της θέσης της. 

Τι είπατε, ανάκαμψη;

Τι είπατε, ανάκαμψη;

Ξαναπέστε το, δεν άκουσα...

Ενω ή διεθνής οικονομική κατάσταση,  με βάση στοιχεία απο καπιταλιστικές πηγές, δεν βελτιώνεται, στο πολιτικό θέατρο που παίζεται εδώ πέρα, σε μια απο τις χώρες με τις χειρότερες επιπτώσεις αυτής της αξεπέραστης οικονομικής κρίσης, ο ένας  μας λέει 'εφερα ανάπτυξη κι άλλος λέει, 'όχι, την ανάπτυξη θα την φέρω εγώ'.

Εν τω μεταξύ, ο κόσμος υποφέρει κι ο χρόνος περνάει, χωρίς φως στο τούνελ.
Αναρωτιέμαι ποιος ελπίζει και, τι περιμένει...

Το 'σπάσημο' της καρδιάς

Image borrowed from here

Αν το άτομο εμφανιστεί στον γιατρό με πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα κατάθλιψης, καθίσταται ασφαλής η διάγνωση του ως πάσχοντα απο αυτήν την ασθένεια που τυραννά  ενα αυξανόμενο ποσοστό του πληθυσμού στις μέρες μας.

Το πρώτο σύμπτωμα που αναγνωρίζεται κοινώς σαν το κύριο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι  η επίμονη, βαθιά και παρατεταμένη θλίψη - η  μελαγχολία. Αυτο μπορεί να συνδυάζεται με συναισθήματα απόγνωσης, με απαισιοδοξία ή και απελπισία, Αυτά τα συμπτώματα όμως μπορεί να μην είναι εμφανή και να απωθούνται απο μηχανισμούς ψυχολογικής άμυνας, ενώ μια υποβόσκουσα κατάθλιψη κρύβεται πίσω απο άλλα, λιγότερο απειλητικά συμπτώματα. Οπότε, βαθύτερα, απωθημένα συναισθήματα σωματοποιούνται και εμφανίζονται σαν άλγη, πονοκέφαλοι, κράμπες, ή πεπτικά προβλήματα κ.α.

Τα παραπάνω συνήθως συνδυάζονται επίσης και με έντονο άγχος, το οποίο εμφανίζεται και ανεξάρτητα απ' αυτά, και του οποίου η ένταση και διάρκεια μπορεί να γίνει καταλύτης στην εμφάνιση άλλων καταθλιπτικών συμπτωμάτων και στο ξεδίπλωμα πλήρους κλινικής κατάθλιψης.

Άλλα συμπτώματα είναι:

• Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, 
• Δυσκολία συγκέντρωσης,. 
• Δυσκολία μνήμης, ανάκλησης λεπτομερειών 
• Δυσκολία λήψης αποφάσεων 
• Κόπωση και μειωμένη ενέργεια 
• Αισθήματα ανικανότητας, το άτομο συχνά αισθάνεται άχρηστο 
• Αϋπνία, το άτομο ξυπνά νωρίς το πρωί, ή κοιμάται υπερβολικά.
• Άγχος, ανησυχία, εκνευρισμός
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες ή χόμπι.
• Απώλεια της όρεξης ή και υπερκατανάλωση τροφής απο αμηχανία ή νευρικότητα ή σαν διέξοδος από συναισθήματα ελλείμματος απολαύσεων, χαράς
• Συναίσθημα κενότητας
• Πτώση του λίμπιντο, έως και ανηδονία
• Αύξηση εξάρτησής σε ουσίες (Νικοτίνη, φάρμακα, κτλ)
• Απώλεια του νοήματος της ζωής
• Σκέψεις αυτοκτονίας, απόπειρες αυτοκτονίας και ενίοτε με επιτυχία.

Χωρίς να παραβλέπονται ενδογενείς παράγοντες (ο τρόπος με τον οποίο  είναι 'καλωδιωμενος' ο εγκέφαλος του ατόμου, η ιδία ηλεκτροχημική λειτουργία του εγκεφάλου του που το κάνει περισσότερο ή λιγότερο επιρρεπή να αναπτύξει καταθλιπτικά συμπτώματα), είναι αναμφισβήτητο οτι οι συνθήκες ζωής στην σημερινή καπιταλιστική κοινωνία είναι στρεσογόνες και καταθλιπτικές για την πλειονότητα των ανθρώπων.

Στην χώρα μας, για παράδειγμα, ας αναρωτηθεί ο αναγνώστης, πόσα απο τα παραπάνω καταθλιπτικά συμπτώματα προκαλούνται άμεσα, είναι αναμφισβήτητο αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών με αντίκτυπο σε μια μεγάλη μερίδα του κόσμου; Σίγουρα περισσότερα απο πέντε. Η πολιτική λοιπόν αρρωσταίνει σοβαρά, και σε μαζική κλίμακα, τον Έλληνα πολίτη. Είναι ξεκάθαρα εγκληματική - και το λέω αυτό χωρίς καμιά 'ποιητική μεταφορά' στην χρήση της λέξης 'εγκληματικη'.

Πέραν της τρομακτικής σπατάλης, σύμπτωμα αλλά και αίτιο της μαζικής κατάθλιψης που μεταδίδεται στον πολίτη άμεσα απο την πολιτική, πέραν της καθημερινής κόλασης στην οποία καταδικάζεται ο πιο ευάλωτος συμπολίτης μας, η κατάθλιψη σκοτώνει, μειώνει το προσδόκιμο ζωής του πληγέντα.

Πάρε, για παράδειγμα, την σχέση κατάθλιψης και σοβαρών καρδιακών παθήσεων. Μια περαστική πλοήγηση στην Google με τιτλο  'depression and heart disease' αρκεί για στοιχεία που αφορούν την συσχέτιση κατάθλιψης και αυξημένης νοσηρότητας και θνησιμότητας σε μια ποικιλία των καρδιακών παθήσεων. Και δεν είναι η μόνη περιοχή σοβαρών παθήσεων με τις οποίες συσχετίζεται η κατάθλιψη.

Θα σταθώ λίγο, κλείνοντας, στο πως επηρεάζεται η καρδιά απο την κατάθλιψη, κάνοντας παράκαμψη προς το χώρο της συμβολικής χρήσης της λέξης 'καρδια'. Είναι γεγονός ότι, απο μια σκοπιά, ένα αποτέλεσμα των εξελίξεων είναι μια 'αποκαρδίωση'  η οποία χαρακτηρίζει μεγάλη μερίδα ανθρώπων, και εντονότερα τα θύματα αυτής της κανιβαλικής επίθεσης των ισχυρών εναντίον των αδυνάμων, τα θύματα (με υπογράμμιση) που δεν εμπνέονται απο ιδέες επαναστατικής αλλαγής, τα θύματα του κεφαλαίου απο τον χώρο της εργασίας που υστερούν σε ταξική συνείδηση και βουλιάζουν στην μοιρολατρία. 'Με τι καρδιά' λοιπόν να αντιδράσουν, να ξεσηκωθούν αυτοί που, βυθισμένοι στις δεισιδαιμονίες και την μοιρολατρία τους, δεν βλέπουν άλλο από την Σκύλα που τους ξεσκίζει τις σάρκες και την Χάρυβδη που υπόσχεται την λύτρωση τους, πλην όμως τους φαντάζει σαν μια ακόμα πιο φρικαλέα χίμαιρα; 'Με τι καρδιά', επίσης κι εσύ να τους ορίσεις ως ' χαμένα υποκείμενα', που (εννοούμενα όχι μεταφορικά, σαν ύβρις, αλλά στη κυριολεξία) όντως είναι,  χωρίς να επιδεινώσεις το ρήγμα, συμβολικό και μη, που υπάρχει μεταξύ σας;

✴✴✴✴✴

ΥΓ

Στην αγγλική χρησιμοποιείται η μεταφορική έκφραση 'it's breaking my heart' ['μου σπάει την καρδιά' - στην κυριολεξία, με καταθλίβει] σε αναφορά με, ή στην θέα ενός θλιβερού συμβάντος ή μιας μεγάλης απώλειας. Αυτό το 'σπασημο' της καρδιάς δεν είναι απλά η απόρροια ενός εκ προ μελέτης εγκλήματος, είναι και μια στρατηγική επιδίωξη, μου επισήμανε μια φίλη με την οποία συζήτησα το θέμα. Και πράγματι, ο καταθλιπτικός, με την ενέργεια του να αναλώνεται στο προσωπικό του αδιέξοδο, δύσκολα επαναστατεί.

πάλι μας δουλεύει αυτός;

Ο Σαμαράς λέει πως είναι ευτυχής με τα αποτελέσματα του τεστ αντοχής, σ' οτι αφορά τις Ελληνικές τράπεζες. Τα πήγαν καλά, κατα την γνώμη του. 

Μας κοροϊδεύει πάλι;

Βάλε στοίχημα!

Ένα μεγάλο ποσοστό των τραπεζών, που υποβλήθηκαν στο τεστ αντοχής από την Ευρωπαϊκή Αρχή τραπεζών [EBA - European Bank Autoritity], απετυχε. Απο τις 123 ευρωπαϊκές τράπεζες, κατα το bbc, οι 24 απέτυχαν. Οι τράπεζες που απέτυχαν περιλαμβάνουν εννέα ιταλικές, τρεις ελληνικές και τρεις κυπριακές.

Παρά τα τρισεκατομμύρια που έχουν χυθεί στην μαύρη τρύπα τους,  οι τράπεζες γενικά στην ΕΕ δεν τα πάνε καθόλου καλά, χωρίς βέβαια αυτό να λέει και πολλά για το γεγονός οτι εξακολουθούν να κερδοσκοπούν και οι περισσότερες να κερδοφορούν.  Εντούτοις έχει ενδιαφέρον το παρακάτω σχόλιο.

✴✴✴✴✴

Oι τράπεζες πάνε μια χαρά…

[Απο to pontiki/ημεροδρόμος]

Έχοντας λάβει περί τα 200 δισεκατομμύρια βοήθεια από το 2008 μέχρι και σήμερα οι τράπεζες σύμφωνα με τα stress tests εμφανίζονται υγιείς. Γεγονός που επιβραβεύει το μεγάλο παγκόσμιο  κόλπο της εποχής: Ιδιωτικοποίηση των κερδών – κοινωνικοποίηση των ζημιών…

Για να περάσουν τα test οι τράπεζες ωστόσο κάποιοι πλήρωσαν και εξακολουθούν να πληρώνουν .Ετσι κοινωνικοποιούνται οι ζημιές για να δουλεύει το σύστημα. Το σύστημα που παράγει φτώχεια για τους πολλούς και κέρδη για τους ελάχιστους.

Δεν είναι άλλωστε μυστικό, ότι αυτήν ακριβώς την περίοδο της κρίσης οι Έλληνες δισεκατομμυριούχοι όπως και τα δισεκατομμύριά τους αυξήθηκαν. Δεν είναι μυστικό ότι

Σύμφωνα με την έρευνα της ελβετικής τράπεζας UBS πάμπλουτοι που αντιστοιχούν στο 1 εκατομμυριοστό  του πληθυσμού της χώρας κατέχουν πλούτο που αντιστοιχεί σχεδόν στο 10% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.    

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ελβετικής τράπεζας «Credit Suisse» στην  Ελλάδα το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού συγκεντρώνει το 56,1% του εγχώριου πλούτου από το 48,6% που συγκέντρωνε το 2007.

Δεν είναι επίσης μυστικό ότι σύμφωνα με τις έρευνες οικογενειακών προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ των ετών 2008 – 2013:

Τα νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα κάτω από 750 ευρώ αυξήθηκαν κατά 451,3%.

Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ένα δωμάτιο αυξήθηκαν κατά 41,3%.

Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε κατοικίες μικρότερες των 40 τμ αυξήθηκαν κατά 31,3%.

Τα νοικοκυριά με κεντρική θέρμανση μειώθηκαν κατά 48,5%.

Τα νοικοκυριά χωρίς καθόλου θέρμανση αυξήθηκαν κατά 252,3%.

Η μέση μηνιαία κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης μειώθηκε κατά 62,5%.

Οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 243%….

Μπορεί, λοιπόν, κανείς έχοντας υπόψη του κάποια από τα πιο πάνω στοιχεία να αντιληφθεί ποιοι πλήρωσαν το λογαριασμό…

Αυτοί πλήρωσαν το λογαριασμό σήμερα που οι τράπεζες «σώθηκαν» και επισήμως, προφανώς δεν έχουν κανένα λόγο να συμμεριστούν τις κραυγές των κυβερνητικών πανηγυρισμών. Αυτοί που πληρώνουν αυτές τις «επιτυχίες» έχουν κάθε λόγο να παρακολουθούν με ανησυχία τη συνέχεια που έρχεται, τους επόμενους λογαριασμούς που λήγουν και που πάλι θα πρέπει να πληρωθούν από τα γνωστά υποζύγια. Τους εργαζόμενους…

Γιατί μετά την επιτυχία των τραπεζών, έρχεται μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του επόμενου μήνα η τρόικα ζητώντας:

Απελευθέρωση απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα

Απολύσεις στο Δημόσιο

Ρύθμιση του ασφαλιστικού

Αναμόρφωση στα εργασιακά

Πλειστηριασμούς ακόμη και για την πρώτη κατοικία

Με άλλα πιο απλά λόγια: ο λογαριασμός της πολιτική που με συνέπεια και επιμονή ακολουθεί η συγκυβέρνηση, είναι ανοιχτός και  για πάντα ανεξόφλητος. Για όσο τουλάχιστον συνεχίζουμε αδιαμαρτύρητα να συνεισφέρουμε στα κέρδη των ελάχιστων αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα να πληρώνουμε και τις ζημιές τους.

✴✴✴

Ρομπότ σε Άνοδο (3)

[Προηγούμενα: μέρος 1, μέρος 2]

Πριν δοθεί μια απάντηση στο πως μπορεί να εμποδιστεί μια καταστροφική, στις παρούσες συνθήκες, εξέλιξη της τεχνολογίας, το πλέον ενδιαφέρον ερώτημα είναι αν πρέπει, αν είναι αναγκαία η αναχαίτιση αυτή. Η απάντηση είναι εμφατικά όχι, με την προϋπόθεση οτι κάτι πρέπει ν' αλλάξει, κι αυτό δεν είναι η εξελικτική δυνατότητα της τεχνολογίας αλλά οι συνθήκες μέσα στις οποίες αυτή πραγματώνεται.

Γιατί, δεν είναι άραγε η αυτοματοποίηση μια διαδικασία η οποία υπόσχεται, και πράγματι θα μπορούσε κάτω απο άλλες συνθήκες, να απελευθερώσει τον άνθρωπο απο την καταναγκαστική και αλλοτριωμένη εργασία; Δεν είναι το μέσο που θα μπορούσε να κάνει δυνατή την μετατροπή της στενά οικονομικής παραγωγικότητας σε δημιουργικότητα; Δεν είναι το όχημα που θα μας μεταφέρει απο το κάτεργο στο πανεπιστήμιο; Απο την δουλεία στην τέχνη και τον πολιτισμό,  απο το ανιαρό επάγγελμα στο λειτούργημα; Απο την εργασία σαν μέσο στην εργασία σαν σκοπό; Δεν είναι εντέλει εκείνη η διαδικασία που θα μπορούσε να απελευθερώσει χρόνο εργασίας ανοίγοντας τον ορίζοντα της ελευθερίας σε βάρος της αναγκαιότητας;

Γιατί λοιπόν αυτός ο παραλογισμός της ανόδου του ρομπότ στην σφαίρα παραγωγής κι η κατάληψη της από αυτό, κι έξω απ' αυτήν την σφαίρα, οι ατέλειωτες στρατιές εξαθλιωμένων, παροπλισμένων, αναλώσιμων ανθρώπων;

Το ν' απαντήσεις "διότι απλώς έτσι λειτουργεί αυτό το σύστημα", αφήνει περιθώριο να σκεφτούμε οτι το σύστημα θα μπορούσε να λειτουργήσει αλλιώς - φτάνει ν' αποκτούσαν οι καπιταλιστές κοινωνική και ανθρωπιστική συνείδηση. Είναι σαν να λέμε πως,  κι αν δεν θέλουν οι ίδιοι και ατομικά ο καθένας απο αυτούς να την αποκτήσουν, μπορεί η πολιτική βούληση να τους εξαναγκάσει να συμπεριφερθούν ωσάν να είχαν τέτοια συνείδηση. Αυτό όμως είναι αυταπάτη. Η αυτοματοποίηση προχωρά, παράλληλα με την εξωφρενική συσσώρευση κεφαλαίου. Και αντί να μειώνονται οι ώρες εργασίας αυξάνονται, ενώ επίσης αυξάνονται οι εφεδρικοί στρατοί ανθρώπων αποκλεισμένων απο την παραγωγή.

Δεν είναι δυνατόν να συμβεί κάτι ριζικά διαφορετικό στο πλαίσιο σχέσεων παραγωγής που παραμένουν οι ίδιες. Το πρόβλημα είναι εγγενές του καπιταλισμού και προέρχεται απο την αναπόφευκτη τάση του κεφαλαίου συνεχώς να επιδιώκει αύξηση της υπεραξίας (του απλήρωτου χρόνου εργασίας τον οποίο ιδιοποιείται ο καπιταλιστής εις βάρος του εργάτη και ο οποίος ενσωματώνεται στο κεφάλαιο αυξάνοντας το). Και να ήθελε ο καπιταλιστής να λειτουργήσει κατ' εξαίρεση του κανόνα δεν θα μπορούσε διότι μια τέτοια εξαίρεση, εξαιτίας του ανταγωνισμού, θα τον οδηγούσε σε πτώχευση.

Ας βασιστούμε λίγο παραπάνω στον Μαρξ, ο οποίος λέει:
"Η καπιταλιστική παραγωγή δεν είναι απλά η παραγωγή εμπορευμάτων, είναι ουσιαστικά η παραγωγή υπεραξίας. Ο εργάτης παράγει, όχι για τον εαυτό του, αλλά για το κεφάλαιο. Έτσι, δεν είναι επαρκές πλέον οτι απλά πρέπει να παράγει. Πρέπει να παράγει υπεραξία. Παραγωγικός είναι μονάχα ο εργάτης που παράγει υπεραξία για τον καπιταλιστή, και μ' αυτό τον τρόπο δουλεύει για την αυτοεπέκταση του κεφαλαίου." [marxists.org/archive,[Karl Marx. Capital Volume One,  Part V, Chapter Sixteen:]


 Ο Μαρξ, για να αναλύσει την σχέση υπεραξίας και παραγωγικότητας (που επηρεάζεται απο αλλαγές στον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό από τον οποίο εξαρτάται εν μέρει ο όγκος της παραγωγής) διακρίνει την υπεραξία σε απόλυτη και σε σχετική υπεραξία.

Η σχετική υπεραξία μπορεί να εμφανιστεί αυξανόμενη ή μειονόμενη σε συνάρτηση με αλλαγές κυρίως στον εξοπλισμό της παραγωγής (κι άλλοι παράγοντες μπορεί να υπεισέρχονται) που εμφανίζονται σε τόπο και χρόνο.

"Η παραγωγή της απόλυτης υπεραξίας περιστρέφεται αποκλειστικά πάνω απο την διάρκεια της εργάσιμης μέρας. Η παραγωγή της σχετικής υπεραξίας επαναστατικοποιεί εξ ολοκλήρου τις τεχνικές διαδικασίες της εργασίας, και την σύνθεση της κοινωνίας" είπε ο Μαρξ.

Η άνοδος του ρομπότ, συνεπώς, είναι χαρακτηριστικό αυτής της επαναστατικοποίησης των τεχνικών διαδικασιών της παραγωγής, με τρόπο που η προοδευτική μείωση του ειδικού βάρους της εργασίας τώρα να απειλεί σοβαρά τον παράγοντα άνθρωπο, επιβάλλοντας βίαια μιαν αφόρητη και μη-βιώσιμη σύνθεση της κοινωνίας.

Σε μια επιγραμματική απόκριση στο δημοσίευμα για την κίνηση της Toyota να αντικαταστήσει ρομπότ απο ανθρώπους τέθηκε σε φιλικό ιστολόγιο το μάλλον ρητορικό ερώτημα: "Παράγουν υπεραξία οι μηχανές;" Αμέσως μετά απαντήθηκε λακωνικά, με την παρατήρηση οτι "Εκτός από τον Μαρξ αρνητικά απαντούν, στην πράξη, και οι καθ' ύλην αρμόδιοι ...καπιταλιστές".

Το ερώτημα αυτό είναι τόσο αυταπάντητο, οσο και το αν "μπορεί να υπάρξει ηλιοφάνεια χωρίς ήλιο". Απ την άλλη, αν στον καπιταλισμό δεν υπάρχει υπεραξία χωρίς εργάτη (που καταβάλει ενέργεια - εργατική δύναμη - για κάποιες ώρες της εργάσιμης  μέρας του για τις οποίες δεν πληρώνεται) άλλο τόσο, στην καπιταλιστικη παραγωγη, δεν υπάρχει υπεραξία χωρίς το κεφάλαιο στα χέρια του καπιταλιστή, το οποίο μπαίνει σε κίνηση μόνο  χρησιμοποιώντας εργατική ενέργεια, και είναι αυτή η σχέση, η κατοχή του κεφαλαίου απο τον ιδιώτη, που του δίνει την δυνατότητα να κλέψει την υπεραξία. Αυτό, καθαυτό, όμως δεν μας λέει και πολλά για τον μηχανισμό ενσωματωμένο στον συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής ο οποίος ωθεί προς αυτοματοποίηση.  Και βέβαια ο Μάρξ καταβάλει προσπάθεια πολλών σελίδων για να εξηγήσει, να αποκαλύψει ότι πίσω απο την τάση του καπιταλιστή να μειώνει το ειδικό βάρος της εργασίας σε σχέση με το κεφάλαιο που δραστηριοποιείται στην παραγωγή κρύβεται η επιδίωξη του να πετύχει μεγαλύτερη ιδιοποίηση  υπεραξίας. Όπως επίσης καταβάλει προσπάθεια να αποδείξει γιατί αυτή η διαδικασία είναι αναπόφευκτη.

Σε πολύ γενικές γραμμές η οικονομική μονάδα που με νέα τεχνολογία πραγματοποιεί ανάπτυξη της παραγωγικότητας, αποκτά ένα προβάδισμα που της επιτρέπει να πουλά τα προϊόντα της φτηνότερα απο τους ανταγωνιστές της, ή να τα πουλά με την ίδια αγοραία τιμή αποκομίζοντας μεγαλύτερα κέρδη. Το προβάδισμα της όμως μηδενίζεται όταν οι ανταγωνιστές της κάνουν το ίδιο. Έτσι, ο κύκλος αρχίζει απο την αρχή και συνεχίζεται επ' αορίστου, με αποτέλεσμα την αέναη ανάπτυξη της τεχνολογίας που μπαίνει στην υπηρεσία της παραγωγής.

Επιστρέφοντας τώρα στο αναπάντητο ερώτημα που τέθηκε παραπάνω, αν υπάρχει φραγμός σε τούτη τη διαδικασία, και με βάση τα προλεχθέντα, δεν θα βιαζόμουν να συμπεράνω οτι οι καπιταλιστές με μια κίνηση (ή και άλλες τέτοιες που ενδεχομένως θα κάνουν) κόντρα στο ρεύμα της αυτοματοποίησης δείχνουν να αποκτούν σύνεση και, εξ αιτίας αυτού, αναγνωρίζεται ή επιβεβαιώνεται πρακτικά, επιτέλους, ο κοινωνικός ρόλος του προλεταριάτου.

Ούτε η οποιαδήποτε σύνεση μεμονωμένων καπιταλιστών ούτε, όπως είπα πριν, οι όποιες ρομαντικές νουθεσίες, μπορούν να αναχαιτίσουν μια τάση  που έχει την γενεσιουργό αιτία της βαθιά ριζωμένη στην ίδια την δομή του τρόπου παραγωγής.

Υπάρχει φραγμός όμως σε τούτη την τάση και εντοπίζεται, σαν αντίφαση, πάλι μέσα στην καπιταλιστική  παραγωγική τροπικότητα.

Σε αλλο φιλικό ιστολόγιο, μια τυπικά σαρδόνια απόκριση σε ένα άρθρο του Γ. Βαρουφάκη αρχίζει με το εξής εδάφιο απο το κείμενο του:

"Όταν οι μπουλντόζες και οι υδραυλικοί-ρομπότ, που αυτήν τη στιγμή χτίζουν το νέο εργοστάσιο της Apple εδώ κοντά, αρχίσουν να μαθαίνουν η μία από την άλλη, το ένα από το άλλο, και αρχίζουν να συνεργάζονται στο πλαίσιο ενός διαδικτύου των ρομπότ, θα καταργηθούν ακόμα και οι λιγοστές θέσεις ανθρώπινης εργασίας που σήμερα διαχειρίζονται τη λειτουργία των ρομπότ αυτών. Αν οι ορδές διαδικτυωμένων μηχανικών σκλάβων ανήκαν σε όλους μας, αν δηλαδή υπήρχε κοινοκτημοσύνη επί των ρομπότ και όλοι μας γευόμασταν τα αγαθά που παράγουν, τότε κανένα πρόβλημα. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που οι μηχανικοί σκλάβοι, το κεφάλαιο του μέλλοντος, ανήκουν (όπως και το περισσότερο σημερινό κεφάλαιο) στους πολύ λίγους, ενώ οι πιο πολλοί άνθρωποι ούτε έχουν πρόσβαση στα παραγόμενα αγαθά ούτε και ευκαιρία να προσφέρουν την εργασία τους για έναν (ανθρώπινο) μισθό;"

Στην συνέχεια, έξυπνα, παρατίθεται ένα χωρίο απο άρθρο του Γ. Πολυμερίδη, το οποίο εξηγεί συνοπτικά σε τι συνίσταται η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους στην καπιταλιστική παραγωγή.

"[...] Οι καπιταλιστές, ανεβάζοντας την τεχνική, επιδιώκουν να βγάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα κέρδη, το αποτέλεσμα, όμως, αυτών των προσπαθειών τους είναι κάτι που κανένας δεν το θέλει - η μείωση του ποσοστού του κέρδους.
«Το μέσο - απεριόριστη ανάπτυξη των κοινωνικών παραγωγικών δυνάμεων της εργασίας - γράφει ο Κ. Μαρξ - έρχεται σε διαρκή σύγκρουση με τον περιορισμένο σκοπό της αξιοποίησης του υπάρχοντος κεφαλαίου»".

Και πράγματι, εδω βρίσκεται η καρδιά του ζητήματος.

Όπως λεει ο Μαρξ:

"Εξάλλου, μια και το ποσοστό της αξιοποίησης του συνολικού κεφαλαίου, το ποσοστό του κέρδους, αποτελεί το κίνητρο της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής (ακριβώς όπως η αξιοποίηση του κεφαλαίου αποτελεί το μοναδικό της σκοπό), η πτώση του ποσοστού του κέρδους επιβραδύνει το σχηματισμό καινούργιων αυτοτελών κεφαλαίων και εμφανίζεται έτσι απειλητική για την ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού προτσές παραγωγής, προάγει την υπερπαραγωγή, την κερδοσκοπία, τις κρίσεις, την εμφάνιση περίσσιου κεφαλαίου, παράλληλα με τον περίσσιο πληθυσμό". [...]

Αναφερόμενος σε προγενέστερούς του αστούς οικονομολόγους, που θεωρούσαν  "ότι αυτός ο τρόπος παραγωγής δημιουργεί φραγμό στον ίδιο τον εαυτό του" παρακάτω παρατήρησε πως,

"Το κύριο, όμως, που τους κάνει να τρομάζουν μπρος στο μειωνόμενο ποσοστό του κέρδους, είναι η διαίσθηση ότι ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων σκοντάφτει σ' έναν φραγμό, που δεν έχει καμιά σχέση με την παραγωγή του πλούτου σαν τέτοιου. Και αυτός ο ιδιόμορφος φραγμός μαρτυράει τον περιορισμένο στο χρόνο και τον ιστορικό, παροδικό μόνο χαρακτήρα του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Μαρτυράει ότι δεν αποτελεί απόλυτο τρόπο παραγωγής για την παραγωγή του πλούτου, ότι μάλλον σε μια ορισμένη βαθμίδα έρχεται σε σύγκρουση με την παραπέρα ανάπτυξή του" [Το Κεφάλαιο» τρίτος τόμος, σελ. 306 - πηγη εδαφίου αρθρο στον ριζοσπάστη]

✴✴✴

Ρομπότ σε Άνοδο (2)

[Προηγούμενο]

Θα ήταν κοινοτοπία να πούμε πως πίσω απο την αέναη, διαχρονική διαδικασία αντικατάστασης ανθρώπων απο μηχανές βρίσκεται  η κεφαλαιοκρατική προσπάθεια για αύξηση της κερδοφορίας με μείωση του κόστους παραγωγής, αύξηση της παραγωγικότητας και περιορισμό του αστάθμητου ανθρώπινου παράγοντα (οι μηχανές δεν φθείρονται τόσο εύκολα, δεν έχουν απαιτήσεις απο τον ιδιοκτήτη τους, δεν συνδικαλίζονται, δεν απεργούν και, ω μη γένοιτο, δεν κάνουν επαναστατικές σκέψεις).

Θα επαναλαμβάναμε επίσης μια παλιά είδηση αν λέγαμε πως η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζει ολόκληρη την εξέλιξη του καπιταλισμού. Το νέο, όπως επισημαίνεται και στο άρθρο, το οποίο έδωσε έναυσμα για την γραφή αυτού του κειμένου, είναι οτι η αυτοματοποίηση ανοίγει ενα κενό στο χώρο απασχόλησης των μεσαίων στρωμάτων, αναγκαστικά ωθώντας ένα μέρος των ειδικευμένων να αναζητήσουν εργασία με χαμηλότερες απαιτήσεις σε ειδίκευση και δεξιότητες. Αρκετοί καταλήγουν να παίρνουν τις δουλειές ανιδείκευτων δημιουργώντας μεγαλύτερες δυσκολίες στους τελευταίους να βρούν δουλειά. Και σε τούτο το σημείο εμφανίζεται μια νέα αντίφαση του συστήματος: Ενώ η πρόοδος της τεχνολογίας δημιουργεί ανάγκη για εξειδικευμένη εργατική δύναμη, η ίδια εξέλιξη έρχεται τώρα να υπονομεύσει την χρήση της, αντικαθιστώντας την με αυτοματοποιημένο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Η αυτοματοποίηση δεν παροπλίζει μόνο χειρώνακτες.

Ο "Νέος Θαυμαστός (ριψοκίνδυνος πιο σωστά) Κόσμος του Χάξλεϋ είναι εδώ και προκαλεί ανησυχίες και σε κείνους που μέχρι πρότινος αισθάνονταν οτι δεν έχουν να φοβηθούν και πολλά απ' αυτον. Τέτοια ανησυχία εκφράζει το προαναφερθέν άρθρο, όταν ο συγγραφέας του φέρνει για παράδειγμα την Toyota, η οποία έχει προβεί στην αντικατάσταση μερικών από τα ρομπότ της σε ιαπωνικά εργοστάσια της, με ... ανθρώπινα όντα, κι αυτό συνέβη αφού αναγκάστηκε να ανακαλέσει εκατομμύρια αυτοκίνητα τα τελευταία χρόνια για τεχνικές ατέλειες. Νουθετεί λοιπόν γράφοντας πως το μάθημα που πρέπει να πάρουμε είναι οτι:

Οι υπολογιστές και τα ρομπότ μπορεί να είναι απίστευτα αποτελεσματικά, αλλά δεν είναι ακόμα πιο έξυπνα από ένα κρουστικό δράπανο. Δεν μπορούν να αναπαράγουν την εφευρετικότητα και την διορατικότητα του τεχνίτη και του εμπειρογνώμονα.

Λέτε η κίνηση της Τοyota να αποτελέσει  παράδειγμα προς μίμηση; Λέτε ν' αρχίσουμε εν τέλει να "οπισθοδρομούμε"; Αμφιβάλλω. Σ' ένα άρθρο στην Καθημερινη γίνεται σαφής ο λόγος  για τον οποίο έγινε αυτή η έξυπνη κίνηση απο την αυτοκινητοβιομηχανία  κολοσσό: Ο ανθρώπινος παράγοντας.

'οι μηχανές δεν σκέφτονται, απλώς εκτελούν ό,τι τις προγραμματίζουν. Αν το αποτέλεσμα της δουλειάς δεν είναι καλό, δεν μπορούν να το βελτιώσουν, όπως οι άνθρωποι, αλλά εξακολουθούν να εκτελούν ό,τι προγραμματίστηκαν να κάνουν.
[...]
Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν δημιουργηθεί στα εργοστάσια της Toyota περίπου 100 χώροι αυξημένης χειρωνακτικής εργασίας, με στόχο να εφαρμοστεί η εμπειρία που θα αποκτηθεί από τη λειτουργία τους για τον επαναπρογραμματισμό των μηχανών, ώστε να μειωθούν οι σπατάλες και να βελτιωθούν οι διαδικασίες. Οπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Καβάι στο Automotive News, «δεν μπορούμε απλώς να βασιζόμαστε σε μηχανές που επαναλαμβάνουν την ίδια ενέργεια ξανά και ξανά. Για να είσαι κύριος της μηχανής, πρέπει να έχεις τη γνώση και τις δεξιότητες για να τη διδάξεις»'.

Η Καθημερινή όμως καταλήγει στην πολύ αισιόδοξη παρατήρηση: "Οι άνθρωποι επέστρεψαν στη δημιουργική δουλειά και νίκησαν τις στατιστικές..."
Η αλήθεια βεβαίως είναι ότι ούτε η πορεία προς την αυτοματοποίηση αναχαιτίζεται, ούτε κάποια νέα συνειδητοποίηση των μεγιστάνων του κεφαλαίου ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι αναντικατάστατος εμφανίζεται. Αίφνης,  η ίδια η Toyota πρωτοστατεί στην παραγωγή μιας νέας γενιάς ρομπότ που επεκτείνεται απο το χώρο της βιομηχανίας στον χώρο του νοικοκυριού. Το Personal Assistant Robot [προσωπικός βοηθός], έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά, μας λέει. Είναι ευέλικτο, καλοσυνάτο, θερμό, αρκετα έξυπνο ώστε να σκέφτεται αυτοβούλως... Τι άλλο θέλεις;

Σήμερα μπορεί να επανεισάγουν "ανθρώπινο παράγοντα" στην παραγωγή για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των μηχανών, για να μειώσουν το κόστος, να αυξήσουν τα κερδη. Αύριο θα φτιάξουν και θα εισάγουν "εξυπνα", "αυτόβουλα" ρομπότ για τον ίδιο λόγο: για να αυξήσουν τα κέρδη. Και τότε την 'δημιουργικη δουλειά ' θα την αναλάβουν ανόργανα οργανα και οι στατιστικές θα θριαμβεύουν πάλι πάνω απο τον άνθρωπο.

Υπάρχει κάτι που μπορεί να αναχαιτίσει μια τεχνολογία που στην χρησιμοποίηση της απειλεί τον παράγοντα άνθρωπο πέρα απο ρομαντικές νουθεσίες ανήσυχων μικροαστών διανοουμένων;

[Συνεχίζεται]

✴✴

Η σύνθεση του κεφαλαίου - Ο σχετικός υπερπληθυσμός

Του Γ. Πολυμερίδη

http://www2.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=1989461 2003

Στην πορεία της καπιταλιστικής συσσώρευσης αυξάνει η συνολική μάζα του κεφαλαίου. Τα διάφορα μέρη του, όμως, δεν αλλάζουν με τον ίδιο τρόπο, πράγμα που οδηγεί στην αλλαγή της σύνθεσης του κεφαλαίου.

Οταν λέμε σύνθεση του κεφαλαίου εννοούμε τη σχέση του σταθερού κεφαλαίου (σ) προς το μεταβλητό κεφάλαιο (μ) (σ/μ). Και αλλαγή της σύνθεσης του κεφαλαίου σημαίνει ότι αυξάνεται το σταθερό κεφάλαιο και μειώνεται σχετικά το μεταβλητό κεφάλαιο.

Η σύνθεση του κεφαλαίου έχει τρεις εκφράσεις: Ο καπιταλιστής συσσωρεύοντας υπεραξία και διευρύνοντας την επιχείρησή του, εισάγει συνήθως καινούριες μηχανές και τεχνικές τελειοποιήσεις γιατί αυτό του υπόσχεται αύξηση των κερδών. Ανάπτυξη της τεχνικής σημαίνει πιο γρήγορη αύξηση εκείνου του μέρους του κεφαλαίου που υπάρχει με τη μορφή των μέσων παραγωγής, δηλαδή του σταθερού κεφαλαίου. Απεναντίας πολύ αργά αυξάνει εκείνο το μέρος του κεφαλαίου που ξοδεύεται για την αγορά της εργατικής δύναμης, δηλαδή το μεταβλητό κεφάλαιο.

Η σχέση της μάζας των χρησιμοποιούμενων μέσων παραγωγής προς την απαιτούμενη για τη χρησιμοποίησή τους ποσότητας εργασίας, ονομάζεται τεχνική σύνθεση του κεφαλαίου.

Η σχέση της αξίας των μέσων παραγωγής (σταθερό κεφάλαιο) προς την αξία της εργατικής δύναμης (μεταβλητό κεφάλαιο) ονομάζεται αξιακή σύνθεση του κεφαλαίου.

Ανάμεσα στην τεχνική και αξιακή σύνθεση του κεφαλαίου, στο βαθμό που καθορίζεται από την τεχνική του σύνθεση και αντανακλά τις αλλαγές της ονομάζεται οργανική σύνθεση του κεφαλαίου.

Η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου δεν είναι η ίδια στους διάφορους κλάδους της βιομηχανίας και στις διάφορες επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου. Εκεί, όπου στον κάθε εργάτη αναλογούν περισσότερες σύνθετες και ακριβές μηχανές, περισσότερες επεξεργασμένες πρώτες ύλες είναι υψηλότερη.

Εκεί, όπου υπερτερεί η ζωντανή εργασία, ενώ οι μηχανές και οι πρώτες ύλες που αναλογούν στον κάθε εργάτη είναι λιγότερες και στοιχίζουν σχετικά όχι ακριβά είναι χαμηλότερη.

Ας πάρουμε σαν παράδειγμα ένα κεφάλαιο από 100.000. Ακόμα, ας υποθέσουμε ότι από αυτό το κεφάλαιο το ποσό των 80.000 ξοδεύτηκε για σταθερό κεφάλαιο και των 20.000 για μεταβλητό κεφάλαιο.

Στην περίπτωση αυτή, η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου (σ+μ) θα είναι: 80σ + 20μ ή σε αναλογία 4:1.

Με τη συσσώρευση του κεφαλαίου αυξάνεται η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου: μικραίνει το μερίδιο του μεταβλητού κεφαλαίου, μεγαλώνει το μερίδιο του σταθερού κεφαλαίου.

Στην πορεία της καπιταλιστικής αναπαραγωγής με τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση μεγαλώνουν οι διαστάσεις ορισμένων κεφαλαίων.

Συγκεντροποίηση του κεφαλαίου ονομάζεται η αύξηση των διαστάσεων του κεφαλαίου σαν αποτέλεσμα της συνένωσης κάμποσων κεφαλαίων σε ένα πιο μεγάλο κεφάλαιο.

«Το κεφάλαιο αυξάνει, εδώ - γράφει ο Μαρξ - κατά μεγάλες μάζες σε ένα χέρι, επειδή εκεί χάνεται από πολλά χεριά. Αυτή είναι η καθαυτό συγκεντροποίηση σε διάκριση από τη συσσώρευση και τη συγκέντρωση»1. Η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου πραγματοποιείται βασικά:

α) Με την πάλη του συναγωνισμού που διεξάγεται με το φτήνεμα των εμπορευμάτων. Η φτήνια των εμπορευμάτων εξαρτάται από την παραγωγικότητα της εργασίας και η παραγωγικότητα της εργασίας εξαρτάται από την κλίμακα της παραγωγής. Γι' αυτό τα μεγάλα κεφάλαια νικούν τα μικρά κεφάλαια. Με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής αυξάνει το ελάχιστο μέγεθος του ατομικού κεφαλαίου που απαιτείται για να λειτουργήσει, κάτω από κανονικούς-όρους, μια επιχείρηση.

β) Με το πιστωτικό σύστημα που προσελκύει, με αόρατα νήματα στα χέρια ατομικών ή συνεταιρισμένων κεφαλαιοκρατών, τα μεγαλύτερα ή μικρότερα χρηματικά ποσά που είναι σκόρπια πάνω στην επιφάνεια της κοινωνίας, γίνεται ένα καινούριο και τρομερό όπλο στην πάλη του συναγωνισμού για τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Να γιατί ο Κ. Μαρξ γράφει: «Στο βαθμό που αναπτύσσεται η κεφαλαιοκρατική παραγωγή και συσσώρευση, στον ίδιο βαθμό αναπτύσσεται και ο συναγωνισμός και η πίστη, αυτοί οι δύο ισχυρότεροι μοχλοί της συγκεντροποίησης»2.

Ο κεφαλαιοκρατικός πληθυσμιακός νόμος και οι μορφές του σχετικού υπερπληθυσμού

Στις συνθήκες του καπιταλισμού η αύξηση της παραγωγής συνοδεύεται από την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου. Η ζήτηση της εργατικής δύναμης καθορίζεται από τις διαστάσεις όχι ολόκληρου του κεφαλαίου, αλλά μόνο του μεταβλητού μέρους του.

Στον καπιταλισμό, με τη συσσώρευση του κεφαλαίου και την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, η ζήτηση των εργατικών χεριών περιορίζεται σχετικά, αν και η αριθμητική δύναμη του προλεταριάτου γενικά αυξάνεται με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. «Επομένως, ο εργατικός πληθυσμός, παράγοντας ο ίδιος της συσσώρευσης του κεφαλαίου, παράγει ταυτόχρονα σε αυξανόμενη έκταση τα μέσα που τον κάνουν σχετικά υπεράριθμο» 3.

Αυτός είναι ένας ιδιαίτερος νόμος κίνησης του πληθυσμού, χαρακτηριστικός για τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, όπου τα μέσα παραγωγής χρησιμοποιούνται σαν κεφάλαιο.

Ο βιομηχανικός εφεδρικός στρατός σαν αναγκαίο προϊόν της καπιταλιστικής συσσώρευσης γίνεται ισχυρός μοχλός της συσσώρευσης του κεφαλαίου. Ο εργατικός υπερπληθυσμός: «Αποτελεί ένα διαθέσιμο βιομηχανικό εφεδρικό στρατό που ανήκει στο κεφάλαιο τόσο απόλυτα, σαν να τον είχε φτιάξει με δικά του έξοδα»4.

Είναι απαραίτητο να ξεχωρίζουμε τις παρακάτω βασικές μορφές του σχετικού υπερπληθυσμού:

Ο ρευστός υπερπληθυσμός (ρευστή μορφή ανεργίας) αποτελείται από τους εργάτες που χάνουν τη δουλιά τους, για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, επειδή περιορίζεται η παραγωγή, εισάγονται νέες μηχανές, κλείνουν επιχειρήσεις.

Ο ρευστός υπερπληθυσμός συνδέεται με το ότι στον καπιταλισμό οι διάφοροι κλάδοι και επιχειρήσεις αναπτύσσονται ανισόμετρα και χωρίς κανένα σχέδιο, η συσσώρευση του κεφαλαίου και οι αλλαγές στην τεχνική και οργανική σύνθεση του κεφαλαίου γίνονται ανισόμετρα. Συνδέεται επίσης και με τις οικονομικές κρίσεις υπερπαραγωγής, όπου ο ρευστός υπερπληθυσμός αυξάνει απότομα με τις απολύσεις των εργατών.

Ο λανθάνων υπερπληθυσμός (υποαπασχόληση) αποτελείται από κατεστραμμένους μικροπαραγωγούς, προπαντός από φτωχούς αγρότες και εργάτες γης, που μόνο ένα μικρό μέρος του χρόνου απασχολούνται στην αγροτική οικονομία, δε βρίσκουν δουλιά στη βιομηχανία και φυτοζωούν στο χωριό.

Στο βαθμό που η κεφαλαιοκρατική παραγωγή αγκαλιάζει τον ένα κλάδο της αγροτικής οικονομίας μετά τον άλλο και διαδίδεται σημαντικά η χρησιμοποίηση των μηχανών, η βασική μάζα της αγροτιάς καταστρέφεται ολοένα και περισσότερο, ενώ η ζήτηση της εργατικής δύναμης στην αγροτική οικονομία ελαττώνεται απόλυτα. Ενα μέρος του καταστρεφόμενου αγροτικού πληθυσμού μετατρέπεται διαρκώς σε βιομηχανικό προλεταριάτο ή πυκνώνει το στρατό των ανέργων στις πόλεις, ενώ μια σημαντική μάζα του αγροτικού πληθυσμού παραμένει στο χωριό όπου μόνο μερικά απασχολείται στην αγροτική οικονομία.

Ο στάσιμος υπερπληθυσμός (σταθερή ανεργία) αποτελείται από τις πολυάριθμες ομάδες ανθρώπων, που έχασαν τη μόνιμη δουλιά τους, βρίσκουν απασχόληση εξαιρετικά δύσκολα και πληρώνονται σημαντικά χαμηλότερα από το συνηθισμένο επίπεδο του μισθού εργασίας. Είναι το πλατύ στρώμα των εργαζομένων που απασχολούνται στη σφαίρα της καπιταλιστικής δουλιάς, στο σπίτι, καθώς και εκείνων που αποζούν από ευκαιριακά μεροκάματα.

Το κατώτερο στρώμα του σχετικού υπερπληθυσμού το αποτελούν οι πάουπερ, δηλαδή φτωχοί που από καιρό έχουν διωχτεί από την παραγωγή χωρίς καμιά ελπίδα να ξαναβρούν μόνιμη εργασία και που ζουν από ευκαιριακές δουλιές. Σε αυτούς ανήκουν οι σακάτηδες, οι ανάπηροι της δουλιάς, οι γέροι και άλλοι. Ενα μέρος από αυτούς τους ανθρώπους ζητιανεύει.

Οι αστοί οικονομολόγοι προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη της ανεργίας στον καπιταλισμό, επικαλούμενοι τους αιώνιους νόμους της φύσης.

Σύμφωνα με τον «πληθυσμιακό νόμο» που σοφίστηκε ο Μάλθους από τον καιρό της εμφάνισης της ανθρώπινης κοινωνίας, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται τάχα με γεωμετρική πρόοδο (δηλαδή 1, 2, 4, 8, κλπ.), ενώ τα μέσα συντήρησης λόγω του περιορισμένου χαρακτήρα του φυσικού πλούτου, αυξάνουν κατά αριθμητική πρόοδο (δηλαδή 1, 2, 3, 4, κλπ.). Η θεωρία αυτή του Μάλθους δεν είναι μόνο αντιδραστική, αλλά και δεν έχει τίποτα το κοινό με την πραγματικότητα. Η ισχυρή τεχνική που έχει στη διάθεσή της η ανθρωπότητα είναι σε θέση να αυξάνει την ποσότητα των μέσων συντήρησης με ρυθμούς που δεν μπορεί να τους φτάσει και η πιο γρήγορη αύξηση του πληθυσμού. Εμπόδιο σε αυτό στέκει ο καπιταλισμό.

Ρομπότ σε Άνοδο (1)

Φαντάζομαι πως οι περισσότεροι επισκέπτες του ιστολογίου, αν όχι όλοι, είναι τακτικοί αναγνώστες βιβλίων, κι όχι μόνο σε online pdf μορφή.  Πολύ πιθανόν λοιπόν να έχουν παραγγείλει βιβλία απο την Amazon.com (όπως εγώ - ομολογώ με συστολή) μια πολυεθνική η οποία, ίσως και δικαίως, θεωρείται οτι έχει μετατοπίσει τα όρια της αγοράς βιβλίου.

Διάβασα στην Guardian πρόσφατα ένα ενδιαφέρον άρθρο που ξεκινά κάπως έτσι:

 Βαθιά κάπου στην έρημο της Νεβάδα, σε μια αποθήκη της Amazon.com, οι εργαζόμενοι πληρώνονται με την ώρα για να δέχονται και να πακετάρουν παραγγελίες, κάνοντας σίγουρο ότι τα iPads σας και τα Yonga ταμπλετς σας θα φτάσουν σε σας μια ημέρα ή δύο, αφού τα παραγγείλετε. Οι εργαζόμενοι δεν είναι υπάλληλοι της Άμαζον. Είναι εργολήπτες, μισθωμένοι και διοικούμενοι απο ένα πρακτορείο προσωρινής εργασίας [temp agency], χτυπάνε κάρτα  μπαίνοντας  και βγαίνοντας  απο το κέντρο εκπλήρωσης παραγγελιών, σε βάρδιες που μπορεί να διαρκέσουν  12 ώρες.

Στη συνέχεια μαθαίνουμε πως οι "temps" ["προσωρινοί"], για να σχολάσουν και να πάρουν το δρόμο για το σπίτι, και μακριά απο την δουλειά με το ρολόι, πρέπει να περάσουν μέσα απο ένα σημείο ελέγχου ασφαλείας, δηλαδή απο το καθημερινό τους 'Checkpoint Charlie' (φαντάζομαι κάτι λίγο διαφορετικό βέβαια απο εκείνο το περιβόητο φυλάκιο στην Ανατολική Γερμανία για το οποίο "μας τα είχαν ζαλίσει" όλοι αυτοί που για τα καθημερινά εργασιακά φυλάκια "κάνουν μόκο"), για να βεβαιωθεί η Άμαζον πως 'οι εργολήπτες' (δηλαδή οι εργάτες γαλέρας, ή σύγχρονοι κούληδες) δεν έχουν κλέψει κανένα εμπόρευμα. Στέκονται στη σειρά, μερικές φορές για 20 λεπτά ή περισσότερο, πριν βγάλουν τις ζώνες τους και αδειάσουν τις τσέπες τους, για να περάσουν μέσα από έναν ανιχνευτή μετάλλων (δηλαδή κάνουν μια μη-ιατρική αξονική κάθε μέρα και αν χρειαστεί ξεβρακώνονται κιόλας) και μόνο τότε τους επιτρέπεται να φύγουν από την εγκατάσταση.

Για το ζήτημα των εργασιακών σχέσεων που διαμορφώνονται σαν πηλός  στα βρώμικα χέρια των πολιτικών υπηρετών των πολυεθνικών, και γενικά των μονοπωλίων, λίγα γράφονται ή λέγονται από κονδυλοφόρους στην υπηρεσία του κεφαλαίου. Οι συνθήκες εργασίας στην Άμαζον είναι μόνο ένα δείγμα μιας πονεμένης πλέον ιστορίας - της  νόρμας που πρέπει να δεχτούμε ως απαραβίαστο "μετασοβιετικό καθεστώς". Το θέμα πήρε δημοσιότητα όταν έφτασε στο αμερικανικό ανώτατο δικαστήριο όπου  ακροάστηκε πρόσφατα μια μήνυση που κατέθεσαν δύο από αυτούς τους "temps", οι οποιοι ισχυρίζονται ότι, επειδή οι ​​έλεγχοι ασφαλείας είναι υποχρεωτικοί και γίνονται προς όφελος του εργοδότη, οι ίδιοι και οι συνάδελφοί τους δικαιούνται μισθούς για όλο το χρόνο που έχουν σπαταλήσει περιμένοντας στην γραμμή για να υποστούν έλεγχο. Το πρακτορείο (είναι σημαντικό οτι η Άμαζον δεν εμπλέκεται δικαστικά άμεσα) διαφωνεί και ζητά από τους δικαστές να απορρίψουν την υπόθεση.

Δεν γνωρίζω το αποτέλεσμα της δίκης, αλλά όπως ο αρθρογράφος αφήνει να γίνει κατανοητό, το συγκεκριμένο δικαστήριο (Roberts court) έχει  τέτοιο ιστορικό στήριξης των αφεντικών που αν κέρδισαν οι εργαζόμενοι θα ήταν η εξαίρεση του κανόνα.

Από την άλλη, μας πληροφορεί ο ίδιος, και "σε αυτή την περίπτωση, η καλή τύχη τους κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν βραχύβια. Ένας στόλος απο ρομπότ είναι έτοιμος να αναλάβει τις δουλειές τους" και πως η Άμαζον, η οποία είναι λιγότερο φειδωλή με τα ρομπότ απ' ότι με τους ανθρώπους που δουλεύουν για την εταιρεία, αναπτύσσει ένα τεράστιο πρόγραμμα αυτοματισμού που υπόσχεται να  εξαλείψει τις εν λόγω θέσεις εργασίας. Φιλοδοξεί δε να επεκτείνει τη δύναμη των ρομπότ από 1.000 σε 10.000, επενδύοντας γύρω στα 10 δισ. δολάρια.

Στο άρθρο αυτο ο αναγνώστης ωθείται   να θέσει το παλιό ερώτημα "άνθρωποι ή μηχανές" στην καπιταλιστική παραγωγή, αλλά με μια δόση ρομαντισμού, όταν ο συγγραφέας του παρατηρεί πως οι καπετάνιοι της βιομηχανίας δείχνουν προτίμηση στις μηχανές, παρά τις επιπτώσεις στους εργαζόμενους που αντικαθιστούν.  Αναφέρεται σε κάποιον Travis Kalanick, διευθύνοντα σύμβουλο της Uber που αντικαθιστά οδηγούς με αυτόματα σε ταξί, ο οποίος, ερωτηθείς τι θα πει στους οδηγούς που μια μέρα θα χάσουν τη δουλειά τους, απάντησε πως η μέρα εκείνη είναι ακόμα μακριά, αλλά είναι αναπόφευκτη. "θα έλεγα,« Κοίτα, αυτός είναι ο τρόπος του κόσμου, και ο κόσμος δεν είναι πάντα τέλειος. " Ο ίδιος σύμβουλος βέβαια στα συμφραζόμενα της  απάντησης του είχε χαρακτηρίσει ως "μαγεία"  την εισαγωγή ρομπότ,  όχι γιατί εμπνέεται απο τα ρομπότ, αλλά γιατί  οδηγεί σε πτώση του κόστους παραγωγής.


Στη σημερινή φάση όπου νέες γενιές ρομπότ δεν αντικαθιστούν μόνο χειρώνακτες σε  θέσεις εργασίας, ένα παράγωγο αυτής της διαδικασίας είναι οτι οι θέσεις των χειρωνακτών, οι οποίες σταδιακά περιορίζονται καθίστανται όλο και πιο ανιαρές, συνάμα με την γενικότερη επιδείνωση των συνθηκών που αφορούν, αμοιβή, ωράρια, ασφάλιση, δικαιώματα κ.α. Στις αυτοματοιημένες αποθήκες της Άμαζον, για παράδειγμα, οι πιο επιτελικές εργασίες εκτελούνται απο ρομπότ, ενώ για τους χειρώνακτες απομένουν οι άχαρες αγγαρείες, κι αυτές προσωρινά. Ένα άλλο παράγωγο είναι ότι απειλούν και θέσεις που κατείχαν μεσαία στρώματα επαγγελματιών, όπως και θέσεις της λεγόμενης εργατικής αριστοκρατίας. Και αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι χαμένες θέσεις δεν αναπληρώνονται απο νέες, λόγω του οτι το συσσωρευμένο κεφάλαιο δεν επενδύεται με ρυθμούς περασμένων, πιο αισιόδοξων για το κεφάλαιο εποχών, δημιουργεί ανησυχίες

Συνεχίζεται
[Στο επόμενο θα γίνει αναφορά στην κίνηση της Toyota στο, αποτίθεται, αντίθετο ρεύμα του δρόμου προς την αυτοματοποίηση].

Καμπή στον Χώρο Εργασίας (β' Μέρος)

[Διαβάστε το προηγούμενό εδώ]


Πρόσφατα, σε Βρετανικά μέσα ενημέρωσης εμφανίστηκε η είδηση ότι ο σούπερσταρ καπιταλίστας και δισεκατομμυριούχος Richard Βranson επιτρέπει στους υπάλληλους της ναυαρχίδας των εταιριών του απεριόριστη ετήσια άδεια, σκοπεύοντας να εφαρμόσει το ίδιο και στις υπόλοιπες, αν στην πορεία φανεί οτι αυτή η πρακτική έχει θετικά αποτελέσματα (το για ποιόν, εννοείται).

Γράφει στο μπλογκ του λοιπόν,

'Το ελαστικό ωράριο έχει επαναστατικοποιήσει το πως, που και πότε όλοι μας κάνουμε τη δουλειά μας. Έτσι, αν το να δουλεύεις εννιά με πέντε δεν εφαρμόζεται πλέον, τότε προς τι οι αυστηρές πολιτικές σε σχέση με την ετήσια άδεια';

Αλλού όμως γράφει 'Επαφίεται στον εργαζόμενο και μόνο να αποφασίσει εάν και πότε αυτός ή αυτή θα φεύγει λίγες ώρες, μια ημέρα, μια εβδομάδα ή ένα μήνα απ' την δουλειά', η προϋπόθεση είναι ότι  θα το κάνει μόνο όταν αισθάνεται  100% άνετα ότι και η ομάδα συνεργατών στην οποία ανήκει δεν υστερεί σε όποιο έργο που έχει χρεωθεί και ότι η απουσία σε καμία περίπτωση δεν θα βλάψει την επιχείρηση - ή, για τον ίδιο λόγο, τη σταδιοδρομία του'

Δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφής και ξεκάθαρος ο   Branson. Η προσφορά περισσότερης 'ελευθερίας' δεν έρχεται άνευ όρων. Εκεί που ο εργαζόμενος καλείται να δει  περισσότερη ελευθερία, ο εργοδότης του απαιτεί ανταλλαγή αυτής της ελευθερίας με μιαν αίσθηση προσωπικής ευθύνης για την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία της εταιρίας, στην οποία πρέπει να αισθάνεται οτι ανήκει, όπως το μέλος μιάς ομάδας της οποίας η επιβίωση εξαρτάται απο τον ίδιο, πλην όμως και η δική του καριέρα και η ζωή εξαρτάται απο αυτήν. Το αντάλλαγμα που ζητά η εταιρία για την παροχή αυτή στον εργαζόμενο είναι να αποκτήσει ενα εταιρικό ήθος του τύπου 'ολοι για ένα (και το "ένας" εδώ σημαίνει "η εταιρία") κι ένας για όλους', απωθώντας βαθιά στο συλλογικό ασυνείδητο την έννοια ταξική εκμετάλλευση.

Μια τέτοια "εργασιακη καινοτομία" είναι ευκολότερα εφαρμόσιμη  σε επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, με οργάνωση της εργασίας χωρίς χαρακτηριστικά Φορντισμού, όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ομαδική εργασία (team work) με αποτέλεσμα η συνεισφορά  του ενός  στους στόχους που θέτει η εταιρία στην ομάδα να επηρεάζει την απόδοση της ομάδας. Πρακτικά, το άτομο δεν μπορεί να μην δουλεύει χωρίς οι συνάδελφοί του να επωμίζονται το βάρος της εργασίας που του αντιστοιχεί. Η πίεση να μην λείψει απο τη δουλειά και να " σηκώνει το βάρος του", μεταφερεται απο το αφεντικό στους συναδέλφους. Σε τέτοιες συνθήκες είναι προτιμότερο το μέλος της ομάδας να ξέρει ακριβώς τι ετήσια άδεια του αντιστοιχεί και να την παίρνει από το να παίρνει όση θέλει... φτάνει να μην μειώνεται η ομαδική απόδοση.

 Είναι προφανές, τίποτε δεν εμποδίζει τον εργοδότη να καθορίσει πόσοι δουλεύουν σε μια συγκεκριμένη ομάδα και να καταστήσει την "απεριόριστη άδεια" πρακτικά δώρο άδωρο.

Μερικές γενικότερες πρόχειρες παρατηρήσεις τωρα:


Είναι άξιο προσοχής ότι στην διάσταση της αναπτυγμένης καπιταλιστικής παραγωγής  το κόστος της εργατικής δύναμης προοδευτικά τείνει να μετριέται πλέον κυρίως με βάση την ποσότητα και συχνά την ποιότητα του  προϊόντος που παράγεται και κατά συνέπεια, ο χρόνος που ξοδεύει ο εργάτης στην παραγωγή και, όλο και σε ευρύτερή κλίμακα, ιδιαίτερη στις υπηρεσίες, ο χώρος στον οποίο εργάζεται (πχ στο γραφείο της εταιρίας ή στο σπίτι του) να αποκτά μειονόμενη σημασία.

Κάποιοι μπορεί να θεωρουν  το πνεύμα του Τέιλορ άφαντο, αλλά η αλήθεια είναι οτι έχει στηχειώσει την συχρονη παραγωγή, με μια συνεχή προσπάθεια του κεφαλαίου να  μειώσει στο μηδέν τον μη παραγωγικό χρόνο του εργαζομένου, δηλαδή να μειώσει στο μηδέν την πληρωμή εργατικής δύναμης σε χρόνο που αυτή δεν είναι παραγωγική, αυξάνοντας συνάμα την παραγωγικότητα, σε συνδιασμο με την ταση όλο και περισσότερο και ολοένα και πιο άμεσα το κόστος της εργατικής δύναμης να καθορίζεται με βάση την ποσότητα ενός ποιοτικά προκαθορισμένου παραγόμενου προϊόντος.

Η είσοδος του υπολογιστή η ηλεκτρονική διαδικτύωση στην παραγωγη και η σύνδεση της με το νοικοκυριό επιτρέπει στον καπιταλιστή μια νέα διάταξη της εργασίας σε χώρο και χρόνο.


Η καμπή αυτή, με επιπτώσεις πολλαπλές σε βάση και εποικοδόμημα, αποτελεί πρόκληση στον μαρξισμό, σαν πραξη και σαν θεωρία.

καμπή στον χώρο εργασίας

 

Ο χώρος εργασίας υφίσταται μια σημαντική καμπη - μακριά από το παλιό, απομονωμένο δωματιάκι, σε μια αενάως συνδεδεμένη, συνεργατική προσέγγιση. 

Κρατείστε την ανάσα σας: η πολυεθνική Google παίρνει την πρωτοβουλία να οργανώσει το συμβάν Atmosphere Live,

φτωχές μέσα στην αύξηση του πλούτου

Οι εργαζόμενες τάξεις παραμένουν φτωχές μέσα στην αύξηση του πλούτου, μίζερες μέσα στην αύξηση της πολυτέλειας. Οι υλική ανέχεια μειώνει την ηθική τους όπως και τη φυσική τους υπόσταση. Δεν μπορούν να βασιστούν σε άλλους για γιατρειά. Έτσι, έχει καταστεί μια υπέρτατη αναγκαιότητα να πάρουν την δική τους υπόθεσή τους στα χέρια τους. Οι εργάτες πρέπει να αναγεννήσουν τις σχέσεις ανάμεσα σ’ αυτούς και τους καπιταλιστές και τους γαιοκτήμονες, και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μετασχηματίσουν την κοινωνία.

Αυτά είπε ο Μαρξ το 1871 (όπως τα λεγόμενα του αποδόθηκαν από τον   Ρ. Λάντορ που του πηρε συνεντευξη για  την New York World και δημοσιεύθηκε στις 18 Ιουλίου 1871).