Ότι η Κούβα έχει αναπτύξει εμβόλια για τέσσερις διαφορετικούς τύπους
καρκίνου είναι σίγουρα μεγάλη είδηση για την Ανθρωπότητα (1), αν
λάβουμε υπόψη ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κάθε χρόνο
στον κόσμο, από την ασθένεια αυτή, πεθαίνουν περίπου 8 εκατομμύρια
άνθρωποι (2).
Ωστόσο, τα διεθνή μέσα ενημέρωσης έχουν σχεδόν αγνοήσει την είδηση αυτή παντελώς.
Το 2012 η Κούβα κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το πρώτο θεραπευτικό
εμβόλιο κατά του καρκίνου του πνεύμονα προηγμένο σε παγκόσμιο επίπεδο,
το CIMAVAX-EGF (3). Και τον Ιανουάριο του 2013 ανακοίνωσε το δεύτερο,
Racotumomab (4).
Κλινικές Μελέτες σε 86 χώρες δείχνουν ότι αυτά τα εμβόλια, δεν
θεραπεύουν πλήρως την ασθένεια, αλλά επιτυγχάνουν τη μείωση των όγκων
και προσφέρουν μια σταθερή φάση της νόσου, αυξάνοντας το προσδόκιμο και
την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Το Κέντρο Μοριακής Ανοσολογίας στην Αβάνα, στη Κούβα, είναι ο δημιουργός
όλων αυτών των εμβολίων. Ήδη από το 1985 το κέντρο αυτό ανέπτυξε το
εμβόλιο για τη μηνιγγίτιδα Β (5), μοναδικό στον κόσμο, και αργότερα και
πολλά άλλα, όπως αυτό κατά της ηπατίτιδας Β ή του δάγκειου (6).
Επιπλέον, συνεχίζει την έρευνα του για χρόνια για να αναπτύξει εμβόλιο
κατά του HIV-AIDS (7). Ένα άλλο κέντρο ιατρικών ερευνών στην Κούβα, τα
εργαστήρια LABIOFAM, ανέπτυξε επίσης ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο κατά του
καρκίνου: το Vidatox, από το μπλε δηλητήριο του σκορπιού (8).
Η Κούβα εξάγει αυτά τα φάρμακα σε 26 χώρες, και συμμετέχει σε
κοινοπραξίες στην Κίνα, τον Καναδά και την Ισπανία (9). Όλα αυτά σπάνε
εντελώς ένα στερεότυπο διαδεδομένο, ενισχυμένο από τη σιωπή των μέσων
ενημέρωσης σχετικά με την πρόοδο της Κούβας και άλλων χωρών του Νότου: η
ιατρική-φαρμακευτική έρευνα στο προσκήνιο εμφανίζεται μόνο στις χώρες
που ονομάζονται «αναπτυγμένες».
Αναμφίβολα, οι κουβανικές οικονομικές επιδόσεις αυξήθηκαν μέσω της
επίτευξης των διεθνών πωλήσεων αυτών των φαρμάκων (10). Ωστόσο, η έρευνα
μάρκετινγκ και η φιλοσοφία είναι τελείως αντίθετη με την επιχειρηματική
πρακτική των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών παγκοσμίως.
Ο βραβευμένος με Νόμπελ Ιατρικής, Richard J. Roberts, κατήγγειλε
πρόσφατα τις φαρμακευτικές εταιρείες ότι προσανατολίσουν την έρευνά τους
σε αντίθετη κατεύθυνση από την θεραπεία της ασθένειας του καρκίνου, με
σκοπό την ανάπτυξη φαρμάκων για άλλες χρόνιες παθήσεις, πράγμα πιο
οικονομικά αποδοτικό για τις εταιρείες αυτές (11). Έτσι, το 90% του
προϋπολογισμού για έρευνα διατίθεται σε ασθένειες που πλήττουν μόνο το
10% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η ιατρο-φαρμακευτική βιομηχανία της Κούβας, εξακολουθεί να παραμένει μια
σημαντική πηγή ξένου συναλλάγματος για τη χώρα, που διέπεται από αρχές
ριζικά αντίθετες με τα παραπάνω.
Πρώτον, οι έρευνες τους αποσκοπούν, σε μεγάλο μέρος, για την ανάπτυξη
εμβολίων που σκοπό έχουν τη πρόληψη ασθενειών και ως εκ τούτου έτσι τη
μείωση δαπανών για αγορά φαρμάκων του πληθυσμού. Σε ένα άρθρο στο έγκυρο
περιοδικό Science, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ
(Καλιφόρνια), ισχυρίστηκαν ότι η Κούβα κατέχει υψηλότερους δείκτες στον
τομέα καλύτερης υγείας από τις ΗΠΑ (12). Ο λόγος: η απουσία, στο
κουβανικό μοντέλο, εμπορικών πιέσεων και κινήτρων από φαρμακευτικές
εταιρείες, και μια επιτυχημένη στρατηγική εκπαίδευση των ανθρώπων
σχετικά με την πρόληψη της υγείας.
Επιπλέον, οι φυσικές και παραδοσιακές θεραπείες, όπως η φυτική ιατρική, ο
βελονισμός, η ύπνωση και πολλές άλλες-μη κερδοφόρες πρακτικές για τους
κατασκευαστές φαρμάκων, έχουν χτιστεί εδώ και χρόνια στο δημόσιο δωρεάν
σύστημα υγείας του νησιού (13) .
Εν τω μεταξύ, στην Κούβα τα φάρμακα που διανέμονται, πρώτον, στο εθνικό
δίκτυο δημόσιων νοσοκομείων, είναι δωρεάν ή επιδοτούμενα τα πολύ-ακριβά,
χάρη στα κέρδη από τις εξαγωγές τους (14).
Η φαρμακευτική βιομηχανία της Κούβας , επίσης, προορίζεται μόνο για
διαφήμιση του προϋπολογισμού των δαπανών που, στην περίπτωση των
πολυεθνικών, το κόστος της διαφήμισης είναι ανώτερο ακόμα και από το
κόστος που επενδύουν στη ίδια την έρευνα για το εκάστοτε φάρμακο (15).
Τέλος, η Κούβα έχει προωθήσει την παραγωγή γενόσημων φαρμάκων που
διατίθενται για φτωχές χώρες και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε τιμή
πολύ χαμηλότερη από εκείνη της μεγάλης παγκόσμιας βιομηχανίας (16).
Αλλά αυτές οι συμφωνίες, που δεν συμφέρουν τους κανόνες της αγοράς,
δημιουργούν ισχυρές πιέσεις από τις λοιπές φαρμακευτικές βιομηχανίες.
Πρόσφατα, η κυβέρνηση του Ισημερινού στην Κούβα ανακοίνωσε την αγορά
ενός αριθμού των φαρμάκων με αντάλλαγμα υποτροφίες για παιδιά από το
Εκουαδόρ να φοιτήσουν στις Κουβανικές σχολές (17 ). Ο Σύνδεσμος
Φαρμακευτικών Εργαστηρίων όμως του Εκουαδόρ άρχισε διαμαρτυρίες και
έκανε αμέσως εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης, διαδίδοντας το μήνυμα της
υποτιθέμενης κακής ποιότητας των κουβανικών φαρμάκων (18).
Επιπλέον, πολλοί αναλυτές βλέπουν πίσω από το πραξικόπημα στην Ονδούρα,
το 2009, την μεγάλη διεθνής φαρμακευτική βιομηχανία, καθώς η κυβέρνηση
του ανατραπέντος Μανουέλ Σελάγια, στο πλαίσιο της συμφωνίας ALBA,
προόριζε να αντικαταστήσει την εισαγωγή των φαρμάκων από τις πολυεθνικές
με της Κούβας (19).
Επιπρόσθετα, ο αποκλεισμός των ΗΠΑ ενάντια στην Κούβα επιβάλλει μεγάλα
εμπόδια στο διεθνές μάρκετινγκ των φαρμακευτικών κουβανικών προϊόντων,
αλλά και άμεσα βλάπτει αμερικανούς υπηκόους Για παράδειγμα, 80.000 άτομα
με διαβήτη που υποφέρουν στις ΗΠΑ κάθε χρόνο από ακρωτηριασμό των
ποδιών τους, δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στο κουβανικό εμβόλιο
Heperprot-Ρ Κούβας που εμποδίζει μια τέτοια εξέλιξη (20).
Ο βραβευμένος με Νόμπελ στη Χημεία, Peter Agre, δήλωσε πρόσφατα ότι "η
Κούβα είναι ένα μεγάλο παράδειγμα για το πώς ενσωματώνεται επιστημονική
γνώση και έρευνα" (21). Η Ιρίνα Μπόκοβα, Γενική Διευθύντρια της UNESCO,
είπε ότι ήταν «πολύ εντυπωσιασμένη» με τα επιστημονικά επιτεύγματα της
Κούβας και έδειξε τη βούληση της οργάνωσης των Ηνωμένων Εθνών για την
προώθησή τους σε όλο τον κόσμο (22). Το ερώτημα είναι αναπόφευκτο: με
την επιτακτική ανάγκη για συνεργασία με τα διεθνή μέσα ενημέρωσης για τη
διάδοση;
