για να μην παλαβώσουμε με τον κορονoϊό...

Όλα δείχνουν πως σε λίγο καιρό, στην Ελλάδα τουλάχιστον, κάποια περιοριστικά μέτρα θα χαλαρώσουν. Αλλά ως ένα βαθμό! Η κοινωνική και φυσική επαφή μετά τον Κορονoϊό δεν θα είναι ποτέ όπως ήταν πριν. 

Αναρτώ το παρακάτω [*] γιατί μεταφέρει απαντήσεις επιστημόνων σε καθημερινά ερωτήματα που βοηθούν, θαρρώ, στο να μην αποτρελαθούμε με τον Κορονoϊό . Αλλά πάλι η φράση του λαού "φύλαγε τα ρούχα σου..." δεν παύει να είναι σοφή...


***

Μήπως έχω τον ιό στα ρούχα μου; Τα παπούτσια μου; Τα μαλλιά μου; στην εφημερίδα μου;" 

 Όταν ζητήσαμε από τους αναγνώστες να στείλουν τις ερωτήσεις τους σχετικά με τον Κορονoϊό, ένα κοινό θέμα προέκυψε: Πολλοί άνθρωποι φοβούνται μήπως τους ακολουθεί ο ιός στα σπίτια τους, πάνω στα ρούχα τους, τα παπούτσια τους, στην αλληλογραφία, ακόμη και στην εφημερίδα.

Επικοινωνήσαμε με ειδικούς μολυσματικών ασθενειών, επιστήμονες αεροζόλ και μικροβιολόγους για να απαντήσουμε σε ερωτήσεις αναγνωστών σχετικά με τους κινδύνους που ενέχει ο ιός κατά τη διάρκεια εξόδων απ΄το σπίτι και από παραλαβή αντικειμένων στο σπίτι. Ενώ πρέπει ακόμα να παίρνουμε προφυλάξεις, οι απαντήσεις τους ήταν καθησυχαστικές.

Να αλλάζω ρούχα και να κάνω ντους όταν γυρίσω σπίτι από το μπακάλικο;

Για τους περισσότερους από εσάς που ασκείτε κοινωνική αποστασιοποίηση και κάνοντας μόνο περιστασιακές εξόδους στο μπακάλικο ή φαρμακείο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι δεν είναι απαραίτητο να αλλάξετε ρούχα ή να κάνετε ένα ντους όταν επιστρέψετε στο σπίτι. Θα πρέπει, ωστόσο, να πλένετε πάντα τα χέρια σας. Ενώ είναι αλήθεια ότι ένα φτάρνισμα ή βήξιμο από ένα μολυσμένο άτομο μπορεί να ωθήσει ιογενή σταγονίδια και μικρότερα σωματίδια μέσω του αέρα, τα περισσότερα από αυτά θα πέσουν στο έδαφος. Μελέτες δείχνουν ότι μερικά μικρά ιικά σωματίδια θα μπορούσαν να περιφέρονται  στον αέρα για περίπου μισή ώρα (κάπως σαν σκνίπες), όμως είναι απίθανο να συγκρουστούν με τα ρούχα σας. «Ένα σταγονίδιο που είναι τόσο μικρό ώστε να παραμένει για λίγο στον αέρα, είναι επίσης απίθανο να κολλήσει σε ρούχα, λόγω της αεροδυναμικής», δήλωσε ο Linsey Marr, ένας επιστήμονας ειδικευμένος σε τεχνολογια αεροζόλ στο Virginia Tech. «Αν τα σταγονίδια είναι τόσο μικρά, τείνουν να κινούνται στον αέρα γύρω από το σώμα και τα ρούχα σας».

Γιατί τα μικρά σταγονίδια και τα ιικά σωματίδια συνήθως δεν προσγειώνονται στα ρούχα μας;

Ζήτησα από τον Δρ Μαρ να εξηγήσει περαιτέρω, δίνοντάς μας  ένα μίνι μάθημα αεροδυναμικής.

«Ο καλύτερος τρόπος να το περιγράψουμε είναι ότι ακολουθούν τις γραμμές, ή τη ροή του αέρα γύρω από ένα άτομο, επειδή κινούμαστε σχετικά αργά. Είναι περίπου όπως τα μικρά έντομα και τα μόρια σκόνης που ρέουν στις γραμμές αέρα γύρω από ένα αυτοκίνητο σε αργή κίνηση, αλλά ενδεχομένως να χτυπήσουν στο παρμπρίζ εάν το αυτοκίνητο κινηθεί με αυξημένη ταχύτητα» λέει ο Δρ Marr. «Οι άνθρωποι συνήθως δεν κινούνται τόσο γρήγορα για να συμβεί αυτό. Ενώ κινούμαστε, εκτοπίζουμε τον αέρα έξω από το δρόμο μας - τα περισσότερα από τα σταγονίδια και τα σωματίδια θα απωθηθούν καθώς βαδίζουμε. Θα πρέπει να ψεκάσει κάποιος μεγάλα σταγονίδια μέσω της ομιλίας (αν μιλα και φτύνει…) με βήχα ή φτάρνισμα για να προσγειωθούν στα ρούχα μας. Τα σταγονίδια πρέπει να είναι αρκετά μεγάλα ώστε να μην ακολουθούν τις αεροδυναμικές γραμμές που δημιουργεί η κίνηση μας."

Έτσι, αν είστε έξω για ψώνια και κάποιος φτερνίζεται πάνω σας, τότε δικαιολογημένα θέλετε να πάτε γρήγορα στο σπίτι για αλλαγή ρούχων και ντους. Αλλιως, ανακουφιστείτε στην ιδεα ότι το αργά κινούμενο σώμα σας ωθεί τον αέρα, και τα ιικά μόρια που ίσως περιέχει, μακριά από τα ενδύματά σας - είναι αποτέλεσμα της απλής φυσικής.

Υπάρχει κίνδυνος ο ιός να είναι στα μαλλιά ή στα γένια μου;

Για όλους τους λόγους που περιγράφονται παραπάνω, δεν πρέπει να ανησυχείτε για ιογενή μόλυνση των μαλλιών ή της γενειάδας σας, αν ασκείτε την κοινωνική αποστασιοποίηση. Ακόμα κι αν κάποιος φτερνίστηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού σας, οποιαδήποτε σταγονίδια προσγειώθηκαν στα μαλλιά σας θα ήταν μια απίθανη πηγή μόλυνσης.

«Πρέπει να σκεφτείτε όλη τη διαδικασία του τι θα έπρεπε να συμβεί για να μολυνθεί κάποιος» λέει ο Δρ Andrew Janowski, εκπαιδευτικός των παιδιατρικών μολυσματικών ασθενειών στο πανεπιστημιακό σχολείο της Ουάσιγκτον του νοσοκομείου των παιδιών του ST Louis. «Έχετε κάποιον που φτερνίζεται, ο οποίος καταρχήν πρέπει να έχει X ποσότητα του ιού στο φτάρνισμα. Τότε πρέπει να υπάρχουν τόσες πολλές σταγόνες που να προσγειωθούν πάνω σου… Στη συνέχεια, θα πρέπει να αγγίξεις το μέρος των μαλλιών ή των ενδυμάτων σου που έχει αυτά τα σταγονίδια, τα οποία μέχρι τότε μπορεί να έχουν ήδη υποστεί σημαντική μείωση των ιογενών σωματιδίων στη σύσταση των», είπε ο Δρ Janowski. «μετά θα πρέπει να αγγίξεις το προσωπό σου μεταφέροντας τον ιό σ’ αυτό. Όταν αναλογιστείτε τη σειρά των γεγονότων, δηλαδη ένα εκτεταμένο αριθμό γεγονότων που πρέπει να συμβούν με ακριβή συνέπεια,, το ρίσκο φαίνεται πολύ χαμηλό».

Να ανησυχώ όταν χειρίζομαι ρούχα για το πλυντήριο; Μπορώ να αποτινάξω ιογενή σωματίδια από τα ρούχα και να τα στείλω στον αέρα;

Η απάντηση εξαρτάται από εάν κάνετε το κοινότυπο πλυντήριο ή καθαρίζετε γύρω από ένα άρρωστο πρόσωπο.

Το κοινό πλυντήριο δεν πρέπει να προκαλέσει ανησυχία. Πλύνετέ τα όπως θα κάνατε κανονικά. Ενώ ορισμένοι τύποι ιών μπορεί να είναι δύσκολο να καθαριστούν, ο νέος κορονoϊός, όπως κι ο ιός της γρίπης, περιβάλλεται από μια λιπαρή μεμβράνη που είναι ευάλωτη σε σαπούνι. Το πλύσιμο των ρούχων σας σε κανονικό απορρυπαντικό πλυντηρίου ρούχων, ακολουθώντας τις οδηγίες για το ύφασμα, ακολουθούμενο από ένα χρονικό όριο στο στεγνωτήριο είναι περισσότερο από αρκετό για να αφαιρέσετε τον ιό - αν ήταν ακόμη ήδη εκεί, εξυπακούεται.

«Γνωρίζουμε ότι οι ιοί μπορούν να καθίσουν σε ρούχα (σε σταγονίδια) και στη συνέχεια να αποκολληθούν στον αέρα με κίνηση, αλλά θα χρειαστούν πολλοί για να είναι αυτό ανησυχητικό, πολύ περισσότεροι από όσους θα συναντήσετε σε μια βόλτα σε εξωτερικούς χώρους ή ένα μπακάλικο», είπε ο Δρ Marr.

Η εξαίρεση είναι εάν είστε σε στενή επαφή με έναν άρρωστο. Τα κέντρα ελέγχου και πρόληψης ασθενειών συστήνουν να φοράτε τουλάχιστον γάντια κατά τον καθαρισμό ρούχων κάποιου που είναι άρρωστος, γενικά, και να προσέχετε απότομες μετακινήσεις άπλυτων κλινοστρωμνής. Χρησιμοποιήστε τη θερμότερη ρύθμιση νερού πιθανή και στεγνώστε τα πλήρως . Μπορείτε και να αναμίξετε τα άπλυτα από ένα άρρωστο πρόσωπο με το υπόλοιπο του οικιακού φορτίου. Αλλά αφού πλυθούν, αν τα αφήνετε αχρησιμοποίητα θα μειώσετε επίσης τον κίνδυνο, επειδή ο ιός θα στεγνώσει και θα αποσυντεθεί. «Ξέρουμε ότι αυτοί οι τύποι ιών τείνουν να αποσυντεθούν γρηγορότερα στο ύφασμα απ' ό, τι στις σκληρές, στερεές επιφάνειες όπως ο χάλυβας ή το πλαστικό», λέει ο Δρ Marr. 

Έτσι πόσο καιρό μπορεί ο ιός να παραμείνει ζωντανός στο ύφασμα και άλλες επιφάνειες;

Από αυτά που γνωρίζουμε για το πόσο καιρό ο Νέος Κορονoϊός  ζει στις επιφάνειες τα περισσότερα προέρχεται από μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine το Μάρτιο. Η μελέτη διαπίστωσε ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει, υπό ιδανικές συνθήκες, έως και τρεις ημέρες σε σκληρές μεταλλικές επιφάνειες και πλαστικό και έως 24 ώρες σε χαρτόνι.

Αλλά η μελέτη δεν εξέτασε το ύφασμα. Ακόμα, οι περισσότεροι ειδικοί του ιού πιστεύουν ότι η έρευνα από χαρτόνι προσφέρει ενδείξεις για το πώς ο ιός συμπεριφέρεται πιθανώς σε ύφασμα. Οι απορροφητικές, φυσικές ίνες στο χαρτόνι φάνηκε να προκαλούν τον ιό να στεγνώσει γρηγορότερα από ό, τι σε σκληρές επιφάνειες. Οι ίνες στο ύφασμα θα ήταν πιθανό να παράγουν ένα παρόμοιο αποτέλεσμα.

Μια μελέτη του 2005 του ιού που προκαλεί SARS, μια άλλη μορφή κορονοϊού παρέχει περαιτέρω διαβεβαίωση. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν όλο και μεγάλες ποσότητες ιικών δειγμάτων σε χαρτί και σε ένα βαμβακερό φόρεμα. Ανάλογα με τη συγκέντρωση του ιού, χρειάστηκαν από πέντε λεπτά, τρεις ώρες, έως 24 ώρες για να γίνει ανενεργός. «Ακόμη και με ένα σχετικά υψηλό φορτίο ιών στο σταγονίδιο, παρατηρήθηκε ταχεία απώλεια μολυσματικότητας πάνω στο υλικό χαρτιού και βαμβακιού», κατέληξαν οι ερευνητές.

Θα έπρεπε να ανησυχώ για ταχυδρομικούς  φάκελους και πακέτα ή την εφημερίδα;

Ο κίνδυνος να αρρωστήσετε από το χειρισμό αλληλογραφίας ή πακέτων είναι εξαιρετικά χαμηλός και, μέχρι στιγμής, μόνο θεωρητικός. Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες περιπτώσεις που να αρρωσταίνουν από το άνοιγμα ενός πακέτου ή την ανάγνωση μιας εφημερίδας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να παίρνεις προφυλάξεις. Αφού χειριστείτε φάκελους ή πακέτα ταχυδρομείου ή διαβάσετε την εφημερίδα, πετάξτε τη συσκευασία και πλύνετε τα χέρια σας. Εάν αισθάνεστε ακόμα ιδιαίτερα ανήσυχοι για αυτό, πάρτε την καθοδήγηση από τη μελέτη περιοδικών της Νέας Αγγλίας και αφήστε τις συσκευασίες ταχυδρομείου να καθίσουν για 24 ώρες πριν τις χειριστείτε.

Πόσο πρέπει να ανησυχώ για τη μόλυνση εάν βγαίνω έξω για να περπατήσω το σκυλί ή για άσκηση;

Οι πιθανότητές σας να κολλήσετε τον ιό όταν πηγαίνετε σε εξωτερικούς χώρους είναι εξαιρετικά χαμηλές, υπό την προϋπόθεση ότι διατηρείτε μια ασφαλή απόσταση από τους άλλους.

«Υπαίθρια είναι ασφαλής, και δεν υπάρχει βεβαίως κανένα σύννεφο σταγονιδίων φορτωμένων με τον ιό που κρέμεται γύρω» λέει η Lidia Morawska, καθηγήτρια και διευθύντρια του διεθνούς εργαστηρίου για την ποιότητα και την υγεία αέρα στο πανεπιστήμιο queensland της τεχνολογίας στο Μπρίσμπεϊν, Αυστραλία.

«Πρώτον, οποιαδήποτε μολυσματικά σταγονίδια που εκπνέονται έξω θα αραιωθούν γρήγορα σε υπαίθριο αέρα, έτσι ώστε η συγκέντρωση τους γρήγορα να γίνει ασήμαντη», είπε η Δρ Morawska. «Επιπλέον, η σταθερότητα του ιού έξω είναι σημαντικά μικρότερη από ό, τι στο εσωτερικό. Έτσι, έξω δεν είναι πραγματικά ένα πρόβλημα, αν δεν είμαστε σε ένα πολύ συνωστισμένο μέρος - το οποίο δεν επιτρέπεται τώρα ούτως ή άλλως. Είναι ασφαλές να πάτε για μια βόλτα και τζόκινγκ και να μην ανησυχείτε για τον ιό στον αέρα, και δεν υπάρχει καμία ανάγκη για άμεση πλύσιμο των ρούχων».

Έχω διαβάσει ότι όταν γυρνώ  σπίτι από έξω θα πρέπει να βγάλω  τα παπούτσια μου και να τα σκουπίσω από κάτω. Να σπαταλήσω τα δυσεύρετα απολυμαντικά μαντηλάκια μου στα παπούτσια μου;

Τα παπούτσια μπορεί να είναι λιμάνι για βακτήρια και ιούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μια κοινή πηγή μόλυνσης. Μια μελέτη του 2008 που ανατέθηκε από το Rockport έδειξε πως στα παπούτσια βρέθηκαν πολλά ακάθαρτα πράγματα, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων από κόπρανα στις σόλες των παπουτσιών μας. Μια πρόσφατη μελέτη από την Κίνα διαπίστωσε ότι μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, οι μισοί απ’ αυτούς είχαν  κορονoϊό στα παπούτσια τους, πράγμα διόλου απροσδόκητο, δεδομένου ότι εργάζονταν σε νοσοκομεία με μολυσμένους ασθενείς. Τι να κάνουμε με τα παπούτσια μας; Αν τα παπούτσια σου πλένονται, μπορείς να τα απολυμάνεις. Ενα σκούπισμα δεν συνιστάται - όχι μόνο σπαταλά απολυμαντικά υλικά (που μπορεί να είναι ακόμα δύσκολο να ανεφοδιαστούμε), αλλά φέρνει άμεσα στα χέρια μας τα μικρόβια που θα έμεναν στο πέλμα του παπουτσιού μας ή στο έδαφος. 

Για να μην σκεφτόσαστε τι παραμονεύει στα παπούτσια σας - μπορείτε να κάνετε μια συμφωνία με την οικογένειά σας για ένα νοικοκυριό χωρίς θέμα παπουτσιού….  Δηλαδή θα πρέπει να πάρετε τα παπούτσια σας έξω από το σπίτι; Εάν έχετε ένα μωρό παιδί που μπουσουλά  ή παίζει στο πάτωμα, ένα οικογενειακό μέλος με αλλεργίες, ή κάποιον με επιβαρημένο ανοσοποιητικό σύστημα, τότε ένα σπίτι χωρίς  παπούτσια να φαίνονται πουθενά είναι μια καλή ιδέα για τη γενική υγιεινή. Ο Δρ Janowski είπε, «τα παπούτσια δεν είναι τόσο μεγάλη ανησυχία για τον κορονoϊό, αλλά θα μπορούσε να σας αηδιάσει  αν σκεφτείτε τι μεταφέρετε φορωντας τα. Αν θέλετε να μιλήσετε για βακτήρια, γνωρίζουμε ότι λατρεύουν σαν τόπο κατοικίας τα παπούτσια σας» είπε  ο Δρ Janowski, «Ποτέ δεν ξέρεις πάνω σε τι πατάς»

* μετάφραση του αρθρου "ιs the Virus on MyClothes? My Shoes? My Hair? My Newspaper?"   (της Tara Parker-Pope, New York times, April 18, 2020) απο Red Rock Views