Κυριακή 2 Απριλίου 2023

O Άνθρωπος κι η Θάλασσα

 












Ελεύθερος, πάντα θα νιώθεις για τη θάλασσα λατρεία!

Σε καθρεπτίζει: η  ψυχή σου μες στη δίνη των συλλογισμών

Με το αέναο ξεδίπλωμα των κυανών κυματισμών

Κι ο νους σου άβυσσος που διαχέεται απ’ την ίδια πικρία

 

Βυθίζεσαι στου καθρεφτίσματος σου την αγκάλη

Σε άμπωτη  ηδονής με χέρια, μάτια και κορμί

Μα η καρδιά σου αποσπάται όταν έρχεται η στιγμή

Που ακούγεται άγρια, ωμή, η κατακραυγή και πάλι

 

Κι οι δύο, με κάτι απόξενο στο μελανό σας βλέμμα  

Φίλε, απ’ τα μύχια της ύπαρξής σου ποια σιωπή αντηχεί  

Κι εσύ θάλασσα, τι έχεις πάρει στην υγρή σου κατοχή

Τι πλούτο σε βυθό που δεν τον διαφεντεύει στέμμα…

 

Κι όμως, από αμνημόνευτη εποχή μάχεστε μεταξύ σας

Χωρίς έλεος και τύψεις, η απληστία - πάθος άγριο, σκοτεινό

Με αίμα και θάνατο γέμισε της ψυχής σας  το κενό

Αδελφοκτόνα χέρια –  σφαγιάζεται το αριστερό απ’ το δεξί σας!

 

Ελεύθερη απόδοση του - L'Homme et la mer, Charles Baudelaire

Τρίτη 6 Δεκεμβρίου 2022

Με Πόση Στωικότητα...

 


Διαβάζοντας ένα άρθρο[1], αναφερόμενο στον τρόπο με τον οποίο ο Γουώλτ Γουίτμαν ανταπεξήλθε στην πρόκληση να ζήσει τη ζωή του στο βέλτιστο μετά από το καταστροφικό εγκεφαλικό που υπέφερε, αναρωτήθηκα κατά  πόσο η στωικότητα που έδειξε είναι εφικτή στις μέρες μας.

Γράφοντας σε ένα  φίλο του ο μεγάλος ποιητής εξηγούσε:

«Η όποια νοοτροπία είχα ποτέ παραμένει εντελώς ανεπηρέαστη, αν και σωματικά είμαι μισο-παράλυτος, και είναι πιθανό να είμαι έτσι για όσο ζω. Αλλά ο κύριος στόχος της ζωής μου φαίνεται να έχει επιτευχθεί - έχω τους πιο αφοσιωμένους και ένθερμους φίλους και στοργικούς συγγενείς — και για τους εχθρούς μου πραγματικά δεν δίνω σημασία». [2]  

Στη συνέχεια ακουμπώντας στους Στωικούς λέει:

«Το τέχνασμα είναι, βρίσκω, να μειώνεις τις επιθυμίες και τα γούστα σου αρκετά χαμηλά. […] Αφού εξαντλήσεις ό,τι υπάρχει στις επιχειρήσεις, την πολιτική, τη φιλικότητα, την αγάπη και ούτω καθεξής — έχοντας διαπιστώσει ότι κανένα από αυτά δεν ικανοποιεί τελικά ή δεν διαρκεί μόνιμα,  τι μένει; Η φύση παραμένει, για να αναδείξει έξω από ληθαργικές εσοχές, τις συγγένειες ενός άνδρα ή μιας γυναίκας με τον ανοιχτό αέρα, τα δέντρα, τα χωράφια, τις αλλαγές των εποχών — τον ήλιο τη μέρα, και τα αστέρια του ουρανού τη νύχτα». [3]  

Είναι δυνατόν ένα τέτοιο είδος φυσιολατρίας, όταν όλα όσα αναφέρει ο Γουίτμαν έχουν χαθεί, να είναι συνταγή ευδαιμονίας σήμερα; Σε ατομικό πλαίσιο, όταν αίφνης  μετά από τόσες απώλειες χαθεί ο έρωτας και σαν απτή πιθανότητα, τότε μια ζωτική πηγή ευζωίας θα έχει χαθεί; Με λίγη αγάπη μπορούμε να βρούμε δικαιολογίες, αν όχι λόγους, για να συνεχίσουμε να αναπνέουμε. Όταν χαθεί κι η αγάπη μόνιμα, το άτομο είναι καταδικασμένο σε ένα είδος ανυπαρξίας…

Γι' αυτό στις μέρες μας η αγάπη εμφανίζεται εντονότερα σαν προσωπική πράξη υπαρξιακής αντίστασης στην μοναξιά, η οποία μοναξιά πάντα κουβαλά απώλεια κι έχει γνωρίσματα θανάτου – εντονότερα τώρα, ακριβώς επειδή η αγάπη υφίσταται συστηματική ματαίωση. Για τον ίδιο λόγο, στις παρούσες συνθήκες, η απώλεια της αξίας της δεν ανακτάται αν δεν πάρει και μορφές συλλογικής αντίστασης, κόντρα σε μια πορεία που μας σέρνει από βαρβαρότητα σε αγριότητα, απειλώντας και την ζωή στον πλανήτη, τελικά.

Στο ευρύτερο σχήμα πραγμάτων, η φύσει-εύθραυστη ανθρώπινη ύπαρξη καθίσταται πιο τρωτή, δεχόμενη τώρα τα (αφάνταστα για την εποχή του Γουίτμαν) καταστροφικά πλήγματα ενός συστήματος που παραπαίει από κρίση σε κρίση, εξαιτίας της αδυναμίας του  να λύσει τις εσωτερικές αντιφάσεις του. Λοιπόν, με τι είδους στωικότητα μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να δεχτεί μιαν επιπρόσθετη, ανθρωπογενή συνθήκη που μας επιβάλλεται συστηματικά ως υπαρξιακή απειλή, επιταχύνοντας όχι μόνο την (ως ένα βαθμό) εγγενή, οργανισμικά αναπόφευκτη παρακμή της σωματικής και πνευματικής του ακεραιότητας, αλλά και την καταστροφή του ενδιαιτήματος του;

Παρότι μπορούμε ακόμα να απολαύσουμε την ομορφιά της φύσης, «τα δέντρα, τα χωράφια, τις αλλαγές των εποχών», σήμερα ο «ανοιχτός αέρας» δεν είναι πια καθαρός — τον έχει μολύνει ο συγκεκριμένος τρόπος οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας του ανθρώπου. Μπορείς ακόμα να απολαύσεις τα χρώματα του ουρανού και της θάλασσας μιαν ηλιόλουστη μέρα… αλλά ο ωκεανός δεν είναι πια αθώος. Κι ο ήλιος καίει πιο έντονα. Κι όταν ο ουρανός φωταγωγείται από την πυρά τεράστιων εκτάσεων δασών είναι δύσκολο να κοιτάς τα «αστέρια του ουρανού τη νύχτα»  χωρίς άγχος, ακόμα κι όταν οι καπνοί είναι μακριά σου.

Στο κατώφλι του χειμώνα, μια παραίνεση «να μειώνεις τις επιθυμίες και τα γούστα σου» για θέρμανση και φαγητό θα ακουγόταν σαν χλεύη. Είσαι εξαναγκασμένος να μειώνεις την ικανοποίηση των επιθυμιών σου όταν βίαια φτωχοποιείσαι. Τέτοια στωικότητα σήμερα, σε συνθήκες που αρρωσταίνουν και το πνεύμα μας, είναι δυνατή μόνο για κείνον που η πνευματική του εξαθλίωση τον εμποδίζει να δει ότι αυτή η τάξη πραγμάτων δεν είναι φυσική.

Γνώρισμα παρακμής είναι η βουβή απόγνωση, ή μια ανέλπιδη καρτερικότητα που χαρακτηρίζει την στάση της πλειονότητας των ανθρώπων. Είτε υποδυόμαστε τον άθλιο ρόλο του «καθυπότακτου» εκούσια ένεκα ιδεοληψίας, είτε ακούσια από άγνοια, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: Νοσηρή παθητικότητα και ανοχή προς μια μικρή κάστα πλουτοκρατών που, έχοντας ιδιοποιηθεί τα μέσα παραγωγής, τις πηγές και, γενικά, τον κύριο όγκο του πλούτου στον πλανήτη, καθιστούν την άβια και έμβια φύση αντικείμενα χρήσης και κατάχρησης. Το καταφέρνουν στρέφοντας την αιχμή του δόρατος της τεχνολογίας εναντίον μας (δηλαδή ενάντια στον υπόλοιπο πληθυσμό του πλανήτη), για να κυβερνούν όχι μόνο το σώμα μας, αλλά και την σκέψη μας.  Οι ίδιοι, σε μια συνεχή προσπάθειά τους να προασπίσουν αυτά που έχουν αρπάξει, ή να αρπάξουν περισσότερα, έχοντας μετατρέψει τα κράτη σε όργανά τους, συγκρούονται μεταξύ τους… μα τελικά χτυπούν εμάς με πολέμους, λιμούς και τελευταία με εργαστηριακά παρασκευασμένους λοιμούς.

 

Τι άλλο περιμένουμε να δούμε;

 

Σ’ ένα ποίημά της η Mary Oliver[4] γράφει:

Το ξέρω πως ποτέ δεν ήταν πρόθεσή σου να είσαι σ΄ αυτόν τον κόσμο.

 Αλλά ούτως ή άλλως είσαι.

 

Γιατί λοιπόν δεν αρχίζεις αμέσως;

 

Εννοώ να ανήκεις σ’ αυτόν. 

Έχει τόσα πολλά να θαυμάσεις,  να κλάψεις γι αυτά. 

[…]

 

Χρειάζεσαι ένα τσίγκλισμα;

Χρειάζεσαι λίγο σκότος για να σε θέσει σε κίνηση;

 

***

1,2,3 Walt Whitman, Shortly After His Paralytic Stroke, on What Makes Life Worth Living – The Marginalian BY MARIA POPOVA

4 (extracts from ‘The Fourth Sign Of The Zodiac’),   Mary Oliver, Blue Horses, Penguin Press, 2014

https://apoemaday.tumblr.com/post/182710938565/the-fourth-sign-of-the-zodiac

Δευτέρα 9 Μαΐου 2022

με κενό από λέξεις το νου σου

 

 

 




«Ο σεισμός άνοιξε στο σκληρό βράχο βαθύ χάσμα που σκεπάστηκε με λουλούδια που έτρεμαν στην αύρα και στον ήλιο. Αν τύχει να γίνει κάτι απ’ αυτό που τώρα μοιάζει ανέφικτο, θα το συνοδέψει το μαρτύριο και το αίμα». Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι.


Το χάσμα που άνοιξε ο Αρμαγεδδώνας στον άτεγκτο βράχο της αδιαφορίας δεν  το σκεπάζουν λουλούδια που τρέμουν στην αύρα. Ανοίγει μια θέα  του σκότους και από το βάθος του φτάνουν  τα επιφωνήματα ενός άκρατα  ορθολογικού παραλόγου. Σε τούτη την Τζαζ φρικωδίας υπάρχει δομή, προϋπολογισμοί και ισολογισμοί, ενώ η αγριότητα αυτοσχεδιάζεται στα μαυρο-κόκκινα χρώματα της πυρκαγιάς και της αιμορραγίας  …

Όσο μακριά από μας κι αν ακούς την κλαγγή των θωράκων, όσο κι αν φαίνονται ξένα τ’ ασύδοτα πάθη που μας οδηγούν στο ανεπίστροφο «τίποτε», έχουν συλλάβει ως όμηρο το θυμικό μας. Οι υποδουλωμένοι της μιας αθλιότητας  πολιορκούνε τους σκλάβους της άλλης.  

Το χράμι ανθρωπιάς που μας σκέπασε κάποτε έχει φθαρεί, ξεσκισμένο πια δεν με καλύπτει. Άλλοι σκορπίστηκαν σαν χαρτοπόλεμος στον πυρωμένο αγέρα. 

Απόψε, λοιπόν, μια ψυχρή και ασέληνη νύχτα του Μάη, που λέω θα σου γράψω, αν δεν προσποιηθώ πως δεν πήρα το μήνυμα, και δίχως να ξέρω τι βλέπεις απ’ το παραθύρι σου, αυτό το αφήγημα ενδεχομένως να πέσει στο τζάμι στιγμών ηρεμίας σαν μια ψιχάλα αιθάλης από νέφη στάχτης.

Μακάρι να είχα μια λέξη κλειδί που ν’ ανοίξει τις σκέψεις σου όπως τα  πέταλα του Νυχτολούλουδου. Δεν έχω. Γι αυτό, ίσως θα ’ταν καλύτερα να με αντιληφθείς με κενό από λέξεις το νου σου - ωσάν να μην πρόφερα τίποτε…

Κράτα μονάχα το ηχόχρωμα από την λαλιά μου, απλά σαν σημάδι πως είμαι κοντά σου..


Μ

 

 

Κυριακή 3 Απριλίου 2022

Οι φλόγες της κόλασης δεν κρατούν ζεστό τον παράδεισό μας…

 





 

Στου πλούτου τον βωμό ρέει πάλι αίμα αχνιστό

Μέχρι χτες λέγαμε «δεν ξέρουμε», παίρναμε  τον μισθό μας

Μα τώρα πλησιάζει η κόλαση  και δεν κρατά ζεστό

Με τις φωτιές της τον παράδεισό μας…




Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου 2021

Θραύσματα Aνεκπλήρωτου Πόθου




 

1

Ένα πλοίο έχει χάσει την ρότα του σε θυελλώδη καιρό και εξοκέλλει ανατολικά του Αιγαίου πλησιάζοντας την Ανεμόεσσα. Ταλαιπωρημένο, κινδύνεψε να τσακιστεί στις βραχώδεις ακτές του νησιού, αλλά τελικά ελλιμενίστηκε σώο στον Να, γνωστό κι ως Ταυροπόλιο - όπου βρίσκεται και το ιερό της Αρτέμιδος. Είναι ένα λιμάνι στο δέλτα του Χάλαρη – του  ποταμού που διασχίζει το ομώνυμό του φαράγγι. Το μέρος αυτό, πρέπει εδώ να ειπωθεί, έχει τέτοια ομορφιά που η θέα του σου προκαλεί δέος. Οι ντόπιοι συχνά συγχρωτίζονται με τις νεράιδες του ποταμού, ή έτσι λένε τουλάχιστον…. Αυτό το φαράγγι, ιδιαιτέρα πλούσιο σε βλάστηση και σε θηράματα, είναι ιδανικό για κυνήγι, και διόλου απίθανο κάποιοι από τους ολύμπιους θεούς να συχνάζουν εκεί. Ο Διόνυσος σίγουρα, αφού η Ανεμόεσσα είναι και γενέτειρά του.  

Ας είναι,  σχεδόν πριν προλάβει το πλοίο να δέσει, ο καραβοκύρης του βγαίνει ανυπόμονα έξω και  πάει στο ναό, όπου αμελλητί θέλει να παραδώσει ένα πρόσφορο σε ένδειξη ευλάβειας κι ευγνωμοσύνης προς την Θεά που, ως γνωστόν, προστατεύει και τους ναυτικούς. Όταν φτάνει στο τέμενος τον υποδέχεται η πρωθιέρεια – γυναίκα σεμνή και σοφή, αλλά και προικισμένη με ασύγκριτο κάλλος. Καθώς την κοιτάζει ασκαρδαμυκτί, σαν να βλέπει ένα θαύμα, θα παραδοθεί σε παράφορο πάθος μαζί της  – εκεί και τότε, όπως λένε...

Αυτή ήταν η πρώτη, ίσως και τελευταία, φορά που ήρθαν σε επαφή. Τι συνέβη; Εκείνη, αμίλητη, τον πλησιάζει και παίρνει το πρόσφορο  απ’ την ανοιχτή του παλάμη, αγγίζοντάς την αθέλητα με το μικρό δάκτυλό της… Τον ευχαριστεί κι αποσύρεται. Αυτό ήταν όλο! Εκείνος πιστεύει ακράδαντα πως, συναντώντας την, βρέθηκε απέναντι στην ειμαρμένη του κι όλη η πορεία του βίου του αίφνης απόκτησε νόημα... Και, όλα αυτά, χωρίς να ’χει ιδέα τι είδους εντύπωση της έχει μείνει γι αυτόν, δίχως καν να γνωρίζει ποια είναι στ’ αλήθεια και τι αστερισμό σχηματίζουν οι σχέσεις της…

Ειρήσθω εν παρόδω, σ’  κείνη την μαγευτική και παράξενη νήσο οι κάτοικοι έχουν μια φιλοσοφία ζωής που συνάδει με την Επικούρεια αταραξία. Γνωστοί και ως παροιμιώδεις γλεντζέδες – στο «ζεύκειν» (πανήγυρης, ή κι ένα είδος καρναβαλικού συμποσίου) μυσταγωγημένοι χορεύουν σαν να μην υπάρχει το αύριο, ενώ ρέει σαν ρυάκι ο Πράμνιος οίνος… εδώ έχει βάλει το χέρι του ο Διόνυσος, το δίχως άλλο! Φημίζονται επίσης πως έχουν πολύ απελεύθερους τρόπους, θα έλεγα, και καθεστώς τέτοιο που δεν υπάρχει σε άλλη επικράτεια. Πράγματι, δεν βρίσκεις ιεραρχία ή τάξεις φτωχών και πλουσίων εκεί. Η απληστία γι αυτούς είναι επαίσχυντη. Ο, τι πλεόνασμα έχει ο καθένας θα το μοιραστεί σε μιαν ιεροτελεστία, «μνημόσυνο» (όπως το λένε), που βέβαια είναι και μια ευκαιρία για «ζεύκειν». Εκεί, η γυναίκα δεν είναι το κτήμα του άντρα. Προ πολλού η δουλεία έχει καταργηθεί… Υποθέτω, αυτός είναι εν μέρει ο λόγος που ο ήρωας της ιστορίας μας, έχοντας αποφασίσει να μείνει κοντά στο αντικείμενο του πιο τρελού πόθου του, θα απελευθερώσει τους δούλους που έχει για πλήρωμα.

Πώς γίνεται όμως να την πλησιάσει, που οι δύο τους δεν συναπαντώνται τυχαία ποτέ; Δεν ξέρει πού μένει, αν ρωτήσει δεν του απαντούν. Με λαχτάρα την βλέπει ενίοτε κι από απόσταση, μα όταν σπεύδει για να την προφτάσει, αυτή εξαφανίζεται, σάμπως να τον αποφεύγει… Πάει στο τέμενος και περιμένει ατέλειωτες ώρες, μα εκείνη δεν φαίνεται.  Σε απόγνωση παίρνει την αποκοτιά που αποβαίνει μοιραία: Εξομολογείται,  χαράζοντας λόγια αγάπης σε όστρακο που αποθέτει για κείνην μες στο ιερό του ναού… Το βρίσκει ο θεός Ποσειδώνας (που εποφθαλμιά, παρακολουθώντας με μια νοσηρή ηδυπάθεια την πρωθιέρεια και κάθε κίνηση γύρω απ’ αυτήν) και μανιάζει. Κακότυχος ο ναυτικός αν κοιτάξει με πάθος την ίδια γυναίκα που διεκδικείται κι από τον  θεό των υδάτων και  μόνο γι αυτό, είναι πλέον καταδικασμένος. Δεν τον προστατεύει ούτε η Άρτεμις, παρότι θα προσπαθήσει: υπενθυμίζοντας στον αδελφό της πως για τους Ολύμπιους είναι ευλογία ο έρως, κι ουδέποτε κρίμα, του λέει ρητά πως την εξομολόγηση του αλλοπαρμένου θνητού δεν εξέλαβε ως ύβρη. Στο τέλος, για ό, τι συνέβη εκεί, στον δικό της Ναό, μόνο η ίδια θα έπρεπε να αποφασίσει. Ζητά από τον Ποσειδώνα να μην τον σκοτώσει. Κι αυτός συμφωνεί μεν, αλλά επιμένει: «ο θνητός είναι βλάσφημος», δήθεν – ώστε να επιβάλει την πιο αυστηρή τιμωρία σ΄ αυτόν. Κι έτσι τον καταριέται: «το ασίγαστο πάθος του, πάντα ανεκπλήρωτο να τον ματαιώνει εφ’ όρου ζωής»!

Μια νύχτα, που κάποιος αφήνει λυμένο τον κάβο του σκάφους, αυτό απομακρύνεται από την προβλήτα ενώ ο κυβερνήτης του μέσα κοιμάται. Καθώς το πλεούμενο έρμαιο περιπλανιέται στο πέλαγος, θεριεύει το κύμα. Ξυπνά ο κακόμοιρος και μοναχός του ατέρμονα  μάχεται με ανεξέλεγκτα ρεύματα και θυελλώδεις ανέμους. Κρατάει στραμμένη την πλώρη του προς την στεριά κι αρμενίζοντας όλο πλησιάζει, ξανά και ξανά, μα ποτέ δεν την φτάνει…

 

2

Ο απόηχος του ποταμού δεν με φτάνει εδώ, στην ουράνια αιώρα

Εξαντλημένος, σε ακινησία κοιμάται κι αυτός, σαν να μην έχει  σώμα

Μια  λιβάδα στην κήτη του αντανακλά αεικίνητα σύννεφα – έρχεται μπόρα

Με τις πρώτες ψιχάλες  ξυπνώ να μυρίσω το χώμα..


Μ

 

 

 
Nov. 2021. West Sussex 


 

 

Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2021

Μόνο αγάπη;





Το κείμενο αυτό γράφτηκε πρόσφατα, σε καθεστώς πανδημίας με σχεδόν όλα τα γνωρίσματα μιας Κατάστασης Πολιορκίας. Με δοσμένο ότι όλες οι ενδείξεις μας οδηγούν στην πεποίθηση ότι για αρκετό ακόμα καιρό αυτή η νοσηρότητα που διαχέεται στην ατμόσφαιρα θα είναι συνθήκη ζωής, το τι αντίκτυπο (ψυχολογικό, κοινωνικό-οικονομικό και πολιτιστικό) θα έχει στην πορεία είναι αδύνατον να εκτιμηθεί. Πόσο μπορείς να προσαρμοστείς με την αίσθηση ότι ο αέρας που αναπνέεις είναι δηλητηριασμένος; Πόσο βαθιά μπορεί να είναι η αλλοίωση των ανθρώπινων σχέσεων μετά από τέτοιους ακρωτηριασμούς της φυσικής επαφής που βιώνουμε; Η αγάπη, εννοούμενη ως τάση για ζωή, περνά μια επιπρόσθετη δοκιμασία...

Παραθέτω σύντομη περιγραφή των τελευταίων σκηνών της ταινίας “Με το Βλέμμα  στη Θάλασσα"1 που αποτέλεσε έναυσμα για τις σκέψεις με θέμα την αγάπη που ακολουθούν πιο κάτω.

 

1

 

Ένας  νεαρός άντρας (ο Alberto) ζει σε κάποια λιμνοθάλασσα, με τη μάνα του (τη Rosa), που τον φροντίζει εκεί με αγάπη κι αυταπάρνηση. Κείται παράλυτος σε μια κλίνη και μόνο οι μύες του προσώπου του κουνιούνται. Όταν μιλάει, η δυσκολία του να αρθρώσει τις λέξεις, εκφράζεται με μορφασμούς  που του αλλοιώνουν το πρόσωπο. Ωστόσο είναι έξυπνος, δημιουργικός και δεν χάνει το χιούμορ του. Η όμορφη γειτονόπουλα του (η Giselle) του κάνει συντροφιά δείχνοντας του ενδιαφέρον κι συμπάθεια. Εκείνος, ερωτευμένος μαζί της, έχει επίγνωση ότι αδυνατεί να σταθεί στο ύψος των αναγκών της…   Στο φινάλε της πλοκής η Rosa, ικανοποιώντας την επιθυμία του, που γίνεται και δική της, τον παίρνει εκδρομή σε μια παραλία, στο όριο μεταξύ στεριάς και ωκεανού, μακριά από το τέλμα... Σε μια απ’ τις τελευταίες σκηνές, τον βοηθά να κάτσει εκεί που η θάλασσα του βρέχει τα πόδια.

 

Με το βλέμμα στη θάλασσα, λέει στη μάνα του: «είναι μεγάλη. Δεν χωράει στη σελίδα μου» 

Εκείνη συμπληρώνει: «δε  χωράει στα μάτια» 

«Νιώθω ευτυχισμένος» λέει αυτός

Κι εκείνη φιλώντας τον του λέει «είμαι ευτυχισμένη γιατί είσαι ευτυχισμένος»... 

Όταν έρχεται η ώρα να φύγουν, η Rosa προσπαθεί να τον ντύσει, μα εκείνος αντιστέκεται, δεν την αφήνει. Της λέει: «θέλω να μείνω εδώ... Θέλω να ζήσω όπως θα έπρεπε» 

Εκείνη τον παίρνει βαθύτερα στα νερά και με λυγμούς κι αναφιλητά, κάνει αυτό που της ζητάει: Τον αφήνει και χάνεται κάτω από τη επιφάνεια της θάλασσας. Τον απελευθερώνει από  την μοίρα του...

 


Το φινάλε της ταινίας εκφράζει την αποδοχή ότι ο  θάνατος δεν είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στον άνθρωπο... κι αυτό δίνεται στο πλαίσιο ενός ύμνου στην αγάπη που μετατρέπει το αδιανόητο σε κατανοητό. Είναι δυνατόν να είναι έκφραση αγάπης η τόσο τραγικά ακραία πράξη της μάνας;  Καταρχήν, Τι είναι αγάπη;

Κυριακή 28 Ιουνίου 2020

Η χαρά της ζωής



Max Ernst, Η χαρά της ζωής, 1936



Αυτή η πικρά ειρωνική Σουρεαλιστική εικόνα μόνο στον τίτλο συγγενεύει με την κατηγορία έργων από σύγχρονους του Max Ernst  (όπως ο Πικάσο, κι ο Ματίς) τα  οποία γιορτάζουν τη χαρά της ζωής. Δεν προσποιείται πως είναι παράθυρο με θέα ένα σαγηνευτικό κήπο του Εδέμ…. Δεν μας κάνει τη χάρη να προσφέρει ανέμελη, ηδονιστική θέαση μιας  σκηνής χαράς.. Υπονομεύοντας την ψευδή εικόνα του παραδείσιου ονειρικού κήπου, εδώ εκφράζεται κάτι πολύ πιο αντιφατικό, που βρίσκεις εκεί όπου η καλλιέργεια δίνει τη θέση της στην αγριότητα της φύσης.

Το σκηνικό είναι από μια ζούγκλα στην οποία διαδραματίζεται ένας πολυδιάστατος αγώνας ζωής και θανάτου. Χαμηλά στη βλάστηση, κινείται το φρικτό Mantis Religioza (Η «Θρησκόληπτη Μάντις» όπως θα μετονόμαζα το λεγόμενο «Αλογάκι της Παναγίας» ) - ένας από τους πιο αιμοβόρους φονιάδες της φύσης. Με τα δυο άκρα του, που χρησιμοποιεί  σαν φονικά όπλα, υψωμένα απειλητικά, βρίσκεται σε θέση μάχης. Από κάτω του κείτονται διαμελισμένα απομεινάρια ενός άλλου Μάντις - κι εδώ είναι αναπόφευκτη η εικασία ότι πρόκειται για πλοκή όπου το αρσενικό έχει μετατραπεί σε τροφή για το θηλυκό κατά την συνουσία τους που καταλήγει σε σεξουαλικό κανιβαλισμό.   Η «Θρησκόληπτη Μάντις»  κατευθύνεται προς ένα χιμαιρικό πλάσμα καμουφλαρισμένο σαν φυλλωσιά – το αριστερό άκρο του οποίου, σαν χέρι, σφίγγει έναν ανθό που μαραίνεται.  Δεν ξέρεις αν ο καρπός του φυτού που μοιάζει με Crambe maritima (φυτό που φυτρώνει κοντά στη θάλασσα, προς την βόρεια Ευρώπη) είναι δηλητηριώδης. Μήτε αν εκεί όπου το πράσινο της χλωρίδας σκουραίνει, στο βάθος της φυλλωσιάς,  ελλοχεύει κάποιος απροσδιόριστος κίνδυνος.  

Το πράσινο χρώμα, που μπορεί να συμβολίζει ζωή, είναι και το χρώμα της παρακμής (στο στάδιο αποσύνθεσης της χλωρίδας και πανίδας όπου βασιλεύει ο μύκητας, η μούχλα). Σε τούτη την εικόνα δεν ωραιοποιείται, δεν ρομαντικοποιείται..

Μάλλον μια θέση έξω από τη μάχη (ενδεχομένως και σε ασφαλέστερο τόπο, με φόντο τον ουρανό «κοντά στο θεό») διεκδικούν οι χλωμές φιγούρες της γυμνής γυναίκας και του αιλουροειδούς ζώου που την συντροφεύει συμβιωτικά στην κορυφή του υψώματος (ψηλά, δεξιά στην εικόνα). Οι δυο υπάρξεις ανήκουν μεν στο ίδιο ενδιαίτημα, αλλά τοποθετούνται στο μεταίχμιο του, κι ίσως εκεί που ο αγώνας επιβίωσης παίρνει τον χαρακτήρα αγώνα μεταξύ έρωτα και θανάτου, σε τόπο όπου ο εφιάλτης  προοπτικά ανοίγεται προς το όνειρο ως εκπλήρωση επιθυμίας, κάπου βαθύτερα από την επιφάνεια του συνειδητού όπου τα ένστικτα μας ενώνουν αντί να μας οδηγούν σε αλληλοσπαραγμό..

Το 1936,  την χρονιά που δημιουργήθηκε αυτό το αριστούργημα,  ο Αδόλφος Χίτλερ είναι στην εξουσία, έχει ξεκινήσει ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος… η ανθρωπότητα έχει μπει  σε μια εφιαλτική φάση,
κι ο Μαξ Έρνστ δεν το παραβλέπει.    

Τρίτη 19 Μαΐου 2020

τι αξία έχει το γιατρικό χωρίς πατέντα;



 












Μαθαίνουμε από τους Financial Times ότι


"Οι ΗΠΑ αποστασιοποιούνται από την κίνηση του ΠΟΥ που αφορά τις πατέντες φαρμάκων για τον Covid-19.

Ετοιμάζονται να διαχωρίσουν την θέση τους δημόσια από το περιεχόμενο ενός ψηφίσματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που θα υποστηρίξει το δικαίωμα των φτωχών χωρών να αγνοήσουν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε εμβόλιο ή θεραπεία του Covid-19. 

Πολλές κυβερνήσεις, ιδίως στην Αφρική, φοβούνται ότι θα παραγκωνιστούν από τις πλουσιότερες χώρες, εκτός εάν μπορούν να αναγκάσουν τις εταιρείες που θ' ανακαλύψουν θεραπείες του Κορονοϊού να μοιραστούν την πνευματική τους ιδιοκτησία με κατασκευαστές που μπορούν να τις παράγουν φθηνά σε ευρεία κλίμακα". 

Εκεί που γράφει "να μοιραστούν την πνευματική τους ιδιοκτησία" τα μονοπωλια φαρμάκων, διαβαζε "να μην αποκομίσουν όλα τα λύτρα τους..."     


Λίγο αργότερα η ίδια εφημερίδα μας πληροφορεί ότι

"Ο Ντόναλντ Τραμπ, σε κλιμάκωση της επίθεσης του, απειλεί ότι θα αποσυρθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εκτός εάν αποδείξει την ανεξαρτησία του από την Κίνα.

Σε μια επιστολή προς τον Τ. A. Ghebreyesus, γενικό διευθυντή του ΠΟΥ, ο κ. Τραμπ δήλωσε ότι θα προβεί σε μια από πολλές σημαντικές ενέργειες, εκτός εάν ο οργανισμός δεσμευτεί να κάνει μεταρρυθμίσεις εντός 30 ημερών"






τι αξία έχει το γιατρικό χωρίς πατέντα;...

***
η φωτο από την ίδια πηγή



Δευτέρα 20 Απριλίου 2020

για να μην παλαβώσουμε με τον κορονoϊό...




Όλα δείχνουν πως σε λίγο καιρό, στην Ελλάδα τουλάχιστον, κάποια περιοριστικά μέτρα θα χαλαρώσουν. Αλλά ως ένα βαθμό!
Η κοινωνική και φυσική επαφή μετά τον Κορονoϊό δεν θα είναι ποτέ όπως ήταν πριν. 

Αναρτώ το παρακάτω [*] γιατί μεταφέρει απαντήσεις επιστημόνων σε καθημερινά ερωτήματα που βοηθούν, θαρρώ, στο να μην αποτρελαθούμε με τον Κορονoϊό . Αλλά πάλι η φράση του λαού "φύλαγε τα ρούχα σου..." δεν παύει να είναι σοφή...


***

Μήπως έχω τον ιό στα ρούχα μου; Τα παπούτσια μου; Τα μαλλιά μου; στην εφημερίδα μου;" 


 Όταν ζητήσαμε από τους αναγνώστες να στείλουν τις ερωτήσεις τους σχετικά με τον Κορονoϊό, ένα κοινό θέμα προέκυψε: Πολλοί άνθρωποι φοβούνται μήπως τους ακολουθεί ο ιός στα σπίτια τους, πάνω στα ρούχα τους, τα παπούτσια τους, στην αλληλογραφία, ακόμη και στην εφημερίδα.

Επικοινωνήσαμε με ειδικούς μολυσματικών ασθενειών, επιστήμονες αεροζόλ και μικροβιολόγους για να απαντήσουμε σε ερωτήσεις αναγνωστών σχετικά με τους κινδύνους που ενέχει ο ιός κατά τη διάρκεια εξόδων απ΄το σπίτι και από παραλαβή αντικειμένων στο σπίτι. Ενώ πρέπει ακόμα να παίρνουμε προφυλάξεις, οι απαντήσεις τους ήταν καθησυχαστικές.



Να αλλάζω ρούχα και να κάνω ντους όταν γυρίσω σπίτι από το μπακάλικο;

Για τους περισσότερους από εσάς που ασκείτε κοινωνική αποστασιοποίηση και κάνοντας μόνο περιστασιακές εξόδους στο μπακάλικο ή φαρμακείο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι δεν είναι απαραίτητο να αλλάξετε ρούχα ή να κάνετε ένα ντους όταν επιστρέψετε στο σπίτι. Θα πρέπει, ωστόσο, να πλένετε πάντα τα χέρια σας. Ενώ είναι αλήθεια ότι ένα φτάρνισμα ή βήξιμο από ένα μολυσμένο άτομο μπορεί να ωθήσει ιογενή σταγονίδια και μικρότερα σωματίδια μέσω του αέρα, τα περισσότερα από αυτά θα πέσουν στο έδαφος. Μελέτες δείχνουν ότι μερικά μικρά ιικά σωματίδια θα μπορούσαν να περιφέρονται  στον αέρα για περίπου μισή ώρα (κάπως σαν σκνίπες), όμως είναι απίθανο να συγκρουστούν με τα ρούχα σας. «Ένα σταγονίδιο που είναι τόσο μικρό ώστε να παραμένει για λίγο στον αέρα, είναι επίσης απίθανο να κολλήσει σε ρούχα, λόγω της αεροδυναμικής», δήλωσε ο Linsey Marr, ένας επιστήμονας ειδικευμένος σε τεχνολογια αεροζόλ στο Virginia Tech. «Αν τα σταγονίδια είναι τόσο μικρά, τείνουν να κινούνται στον αέρα γύρω από το σώμα και τα ρούχα σας».

Γιατί τα μικρά σταγονίδια και τα ιικά σωματίδια συνήθως δεν προσγειώνονται στα ρούχα μας;

Ζήτησα από τον Δρ Μαρ να εξηγήσει περαιτέρω, δίνοντάς μας  ένα μίνι μάθημα αεροδυναμικής.
«Ο καλύτερος τρόπος να το περιγράψουμε είναι ότι ακολουθούν τις γραμμές, ή τη ροή του αέρα γύρω από ένα άτομο, επειδή κινούμαστε σχετικά αργά. Είναι περίπου όπως τα μικρά έντομα και τα μόρια σκόνης που ρέουν στις γραμμές αέρα γύρω από ένα αυτοκίνητο σε αργή κίνηση, αλλά ενδεχομένως να χτυπήσουν στο παρμπρίζ εάν το αυτοκίνητο κινηθεί με αυξημένη ταχύτητα» λέει ο Δρ Marr. «Οι άνθρωποι συνήθως δεν κινούνται τόσο γρήγορα για να συμβεί αυτό. Ενώ κινούμαστε, εκτοπίζουμε τον αέρα έξω από το δρόμο μας - τα περισσότερα από τα σταγονίδια και τα σωματίδια θα απωθηθούν καθώς βαδίζουμε. Θα πρέπει να ψεκάσει κάποιος μεγάλα σταγονίδια μέσω της ομιλίας (αν μιλα και φτύνει…) με βήχα ή φτάρνισμα για να προσγειωθούν στα ρούχα μας. Τα σταγονίδια πρέπει να είναι αρκετά μεγάλα ώστε να μην ακολουθούν τις αεροδυναμικές γραμμές που δημιουργεί η κίνηση μας."

Έτσι, αν είστε έξω για ψώνια και κάποιος φτερνίζεται πάνω σας, τότε δικαιολογημένα θέλετε να πάτε γρήγορα στο σπίτι για αλλαγή ρούχων και ντους. Αλλιως, ανακουφιστείτε στην ιδεα ότι το αργά κινούμενο σώμα σας ωθεί τον αέρα, και τα ιικά μόρια που ίσως περιέχει, μακριά από τα ενδύματά σας - είναι αποτέλεσμα της απλής φυσικής.

Υπάρχει κίνδυνος ο ιός να είναι στα μαλλιά ή στα γένια μου;

Για όλους τους λόγους που περιγράφονται παραπάνω, δεν πρέπει να ανησυχείτε για ιογενή μόλυνση των μαλλιών ή της γενειάδας σας, αν ασκείτε την κοινωνική αποστασιοποίηση. Ακόμα κι αν κάποιος φτερνίστηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού σας, οποιαδήποτε σταγονίδια προσγειώθηκαν στα μαλλιά σας θα ήταν μια απίθανη πηγή μόλυνσης.

«Πρέπει να σκεφτείτε όλη τη διαδικασία του τι θα έπρεπε να συμβεί για να μολυνθεί κάποιος» λέει ο Δρ Andrew Janowski, εκπαιδευτικός των παιδιατρικών μολυσματικών ασθενειών στο πανεπιστημιακό σχολείο της Ουάσιγκτον του νοσοκομείου των παιδιών του ST Louis. «Έχετε κάποιον που φτερνίζεται, ο οποίος καταρχήν πρέπει να έχει X ποσότητα του ιού στο φτάρνισμα. Τότε πρέπει να υπάρχουν τόσες πολλές σταγόνες που να προσγειωθούν πάνω σου… Στη συνέχεια, θα πρέπει να αγγίξεις το μέρος των μαλλιών ή των ενδυμάτων σου που έχει αυτά τα σταγονίδια, τα οποία μέχρι τότε μπορεί να έχουν ήδη υποστεί σημαντική μείωση των ιογενών σωματιδίων στη σύσταση των», είπε ο Δρ Janowski. «μετά θα πρέπει να αγγίξεις το προσωπό σου μεταφέροντας τον ιό σ’ αυτό. Όταν αναλογιστείτε τη σειρά των γεγονότων, δηλαδη ένα εκτεταμένο αριθμό γεγονότων που πρέπει να συμβούν με ακριβή συνέπεια,, το ρίσκο φαίνεται πολύ χαμηλό».

Να ανησυχώ όταν χειρίζομαι ρούχα για το πλυντήριο; Μπορώ να αποτινάξω ιογενή σωματίδια από τα ρούχα και να τα στείλω στον αέρα;

Η απάντηση εξαρτάται από εάν κάνετε το κοινότυπο πλυντήριο ή καθαρίζετε γύρω από ένα άρρωστο πρόσωπο.

Το κοινό πλυντήριο δεν πρέπει να προκαλέσει ανησυχία. Πλύνετέ τα όπως θα κάνατε κανονικά. Ενώ ορισμένοι τύποι ιών μπορεί να είναι δύσκολο να καθαριστούν, ο νέος κορονoϊός, όπως κι ο ιός της γρίπης, περιβάλλεται από μια λιπαρή μεμβράνη που είναι ευάλωτη σε σαπούνι. Το πλύσιμο των ρούχων σας σε κανονικό απορρυπαντικό πλυντηρίου ρούχων, ακολουθώντας τις οδηγίες για το ύφασμα, ακολουθούμενο από ένα χρονικό όριο στο στεγνωτήριο είναι περισσότερο από αρκετό για να αφαιρέσετε τον ιό - αν ήταν ακόμη ήδη εκεί, εξυπακούεται.

«Γνωρίζουμε ότι οι ιοί μπορούν να καθίσουν σε ρούχα (σε σταγονίδια) και στη συνέχεια να αποκολληθούν στον αέρα με κίνηση, αλλά θα χρειαστούν πολλοί για να είναι αυτό ανησυχητικό, πολύ περισσότεροι από όσους θα συναντήσετε σε μια βόλτα σε εξωτερικούς χώρους ή ένα μπακάλικο», είπε ο Δρ Marr.

Η εξαίρεση είναι εάν είστε σε στενή επαφή με έναν άρρωστο. Τα κέντρα ελέγχου και πρόληψης ασθενειών συστήνουν να φοράτε τουλάχιστον γάντια κατά τον καθαρισμό ρούχων κάποιου που είναι άρρωστος, γενικά, και να προσέχετε απότομες μετακινήσεις άπλυτων κλινοστρωμνής. Χρησιμοποιήστε τη θερμότερη ρύθμιση νερού πιθανή και στεγνώστε τα πλήρως . Μπορείτε και να αναμίξετε τα άπλυτα από ένα άρρωστο πρόσωπο με το υπόλοιπο του οικιακού φορτίου. Αλλά αφού πλυθούν, αν τα αφήνετε αχρησιμοποίητα θα μειώσετε επίσης τον κίνδυνο, επειδή ο ιός θα στεγνώσει και θα αποσυντεθεί. «Ξέρουμε ότι αυτοί οι τύποι ιών τείνουν να αποσυντεθούν γρηγορότερα στο ύφασμα απ' ό, τι στις σκληρές, στερεές επιφάνειες όπως ο χάλυβας ή το πλαστικό», λέει ο Δρ Marr. 

Έτσι πόσο καιρό μπορεί ο ιός να παραμείνει ζωντανός στο ύφασμα και άλλες επιφάνειες;

Από αυτά που γνωρίζουμε για το πόσο καιρό ο Νέος Κορονoϊός  ζει στις επιφάνειες τα περισσότερα προέρχεται από μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine το Μάρτιο. Η μελέτη διαπίστωσε ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει, υπό ιδανικές συνθήκες, έως και τρεις ημέρες σε σκληρές μεταλλικές επιφάνειες και πλαστικό και έως 24 ώρες σε χαρτόνι.

Αλλά η μελέτη δεν εξέτασε το ύφασμα. Ακόμα, οι περισσότεροι ειδικοί του ιού πιστεύουν ότι η έρευνα από χαρτόνι προσφέρει ενδείξεις για το πώς ο ιός συμπεριφέρεται πιθανώς σε ύφασμα. Οι απορροφητικές, φυσικές ίνες στο χαρτόνι φάνηκε να προκαλούν τον ιό να στεγνώσει γρηγορότερα από ό, τι σε σκληρές επιφάνειες. Οι ίνες στο ύφασμα θα ήταν πιθανό να παράγουν ένα παρόμοιο αποτέλεσμα.

Μια μελέτη του 2005 του ιού που προκαλεί SARS, μια άλλη μορφή κορονοϊού παρέχει περαιτέρω διαβεβαίωση. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν όλο και μεγάλες ποσότητες ιικών δειγμάτων σε χαρτί και σε ένα βαμβακερό φόρεμα. Ανάλογα με τη συγκέντρωση του ιού, χρειάστηκαν από πέντε λεπτά, τρεις ώρες, έως 24 ώρες για να γίνει ανενεργός. «Ακόμη και με ένα σχετικά υψηλό φορτίο ιών στο σταγονίδιο, παρατηρήθηκε ταχεία απώλεια μολυσματικότητας πάνω στο υλικό χαρτιού και βαμβακιού», κατέληξαν οι ερευνητές.

Θα έπρεπε να ανησυχώ για ταχυδρομικούς  φάκελους και πακέτα ή την εφημερίδα;

Ο κίνδυνος να αρρωστήσετε από το χειρισμό αλληλογραφίας ή πακέτων είναι εξαιρετικά χαμηλός και, μέχρι στιγμής, μόνο θεωρητικός. Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες περιπτώσεις που να αρρωσταίνουν από το άνοιγμα ενός πακέτου ή την ανάγνωση μιας εφημερίδας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να παίρνεις προφυλάξεις. Αφού χειριστείτε φάκελους ή πακέτα ταχυδρομείου ή διαβάσετε την εφημερίδα, πετάξτε τη συσκευασία και πλύνετε τα χέρια σας. Εάν αισθάνεστε ακόμα ιδιαίτερα ανήσυχοι για αυτό, πάρτε την καθοδήγηση από τη μελέτη περιοδικών της Νέας Αγγλίας και αφήστε τις συσκευασίες ταχυδρομείου να καθίσουν για 24 ώρες πριν τις χειριστείτε.

Πόσο πρέπει να ανησυχώ για τη μόλυνση εάν βγαίνω έξω για να περπατήσω το σκυλί ή για άσκηση;

Οι πιθανότητές σας να κολλήσετε τον ιό όταν πηγαίνετε σε εξωτερικούς χώρους είναι εξαιρετικά χαμηλές, υπό την προϋπόθεση ότι διατηρείτε μια ασφαλή απόσταση από τους άλλους.

«Υπαίθρια είναι ασφαλής, και δεν υπάρχει βεβαίως κανένα σύννεφο σταγονιδίων φορτωμένων με τον ιό που κρέμεται γύρω» λέει η Lidia Morawska, καθηγήτρια και διευθύντρια του διεθνούς εργαστηρίου για την ποιότητα και την υγεία αέρα στο πανεπιστήμιο queensland της τεχνολογίας στο Μπρίσμπεϊν, Αυστραλία.

«Πρώτον, οποιαδήποτε μολυσματικά σταγονίδια που εκπνέονται έξω θα αραιωθούν γρήγορα σε υπαίθριο αέρα, έτσι ώστε η συγκέντρωση τους γρήγορα να γίνει ασήμαντη», είπε η Δρ Morawska. «Επιπλέον, η σταθερότητα του ιού έξω είναι σημαντικά μικρότερη από ό, τι στο εσωτερικό. Έτσι, έξω δεν είναι πραγματικά ένα πρόβλημα, αν δεν είμαστε σε ένα πολύ συνωστισμένο μέρος - το οποίο δεν επιτρέπεται τώρα ούτως ή άλλως. Είναι ασφαλές να πάτε για μια βόλτα και τζόκινγκ και να μην ανησυχείτε για τον ιό στον αέρα, και δεν υπάρχει καμία ανάγκη για άμεση πλύσιμο των ρούχων».

Έχω διαβάσει ότι όταν γυρνώ  σπίτι από έξω θα πρέπει να βγάλω  τα παπούτσια μου και να τα σκουπίσω από κάτω. Να σπαταλήσω τα δυσεύρετα απολυμαντικά μαντηλάκια μου στα παπούτσια μου;

Τα παπούτσια μπορεί να είναι λιμάνι για βακτήρια και ιούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μια κοινή πηγή μόλυνσης. Μια μελέτη του 2008 που ανατέθηκε από το Rockport έδειξε πως στα παπούτσια βρέθηκαν πολλά ακάθαρτα πράγματα, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων από κόπρανα στις σόλες των παπουτσιών μας. Μια πρόσφατη μελέτη από την Κίνα διαπίστωσε ότι μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, οι μισοί απ’ αυτούς είχαν  κορονoϊό στα παπούτσια τους, πράγμα διόλου απροσδόκητο, δεδομένου ότι εργάζονταν σε νοσοκομεία με μολυσμένους ασθενείς. Τι να κάνουμε με τα παπούτσια μας; Αν τα παπούτσια σου πλένονται, μπορείς να τα απολυμάνεις. Ενα σκούπισμα δεν συνιστάται - όχι μόνο σπαταλά απολυμαντικά υλικά (που μπορεί να είναι ακόμα δύσκολο να ανεφοδιαστούμε), αλλά φέρνει άμεσα στα χέρια μας τα μικρόβια που θα έμεναν στο πέλμα του παπουτσιού μας ή στο έδαφος. 

Για να μην σκεφτόσαστε τι παραμονεύει στα παπούτσια σας - μπορείτε να κάνετε μια συμφωνία με την οικογένειά σας για ένα νοικοκυριό χωρίς θέμα παπουτσιού….  Δηλαδή θα πρέπει να πάρετε τα παπούτσια σας έξω από το σπίτι; Εάν έχετε ένα μωρό παιδί που μπουσουλά  ή παίζει στο πάτωμα, ένα οικογενειακό μέλος με αλλεργίες, ή κάποιον με επιβαρημένο ανοσοποιητικό σύστημα, τότε ένα σπίτι χωρίς  παπούτσια να φαίνονται πουθενά είναι μια καλή ιδέα για τη γενική υγιεινή. Ο Δρ Janowski είπε, «τα παπούτσια δεν είναι τόσο μεγάλη ανησυχία για τον κορονoϊό, αλλά θα μπορούσε να σας αηδιάσει  αν σκεφτείτε τι μεταφέρετε φορωντας τα. Αν θέλετε να μιλήσετε για βακτήρια, γνωρίζουμε ότι λατρεύουν σαν τόπο κατοικίας τα παπούτσια σας» είπε  ο Δρ Janowski, «Ποτέ δεν ξέρεις πάνω σε τι πατάς»

* μετάφραση του αρθρου "ιs the Virus on MyClothes? My Shoes? My Hair? My Newspaper?"   (της Tara Parker-Pope, New York times, April 18, 2020) απο Red Rock Views