για να μη τρελαθούμε με τον κορονoϊό

Η πανδημία έχει δημιουργήσει συνθήκες πανικού παντού - στον πληθυσμό αλλά και στις κυβερνήσεις που παίρνουν μέτρα, ενίοτε δρακόντεια, για την αναχαίτιση του ιού. Σίγουρα η σοβαρότητα της κατάστασης δεν πρέπει να υποτιμάται. Ωστόσο, σε μιαν ατμόσφαιρα εμμονής και υστερίας στα μέσα ενημέρωσης, το αν η ψυχολογία του κόσμου και  τα μέτρα πρόληψης καθρεπτίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασης,  ας το κρίνει ο καθένας μας. Άραγε αξίζει να θυμηθούμε τη ρήση του Μαντείου των Δελφών «Μηδέν Άγαν» [μην υπερβάλλεις σε τίποτε];  

Όπως και να 'χει, ας μην ξεχνάμε ότι η πιο ευπαθής κατηγορία του πληθυσμού είναι οι φτωχοί, η εργατική τάξη που ήδη ταλαιπωρείται περισσότερο σ’ ένα πλημμελές σύστημα υγείας, για τις ελλείψεις του όποιου καλείται να πληρώσει… Είναι αυτή που βιώνει το «μεροδούλι μεροφάι» και δεν μπορεί να «μείνει σπίτι». Αναγκαστικά θα εκτεθεί στο χώρο δουλειάς, θα εκτεθεί στη συγκοινωνία (στο σταθμό, στο τραίνο κτλ) όπου δεν μπορεί να αποφύγει τον συνωστισμό  πηγαίνοντας και γυρίζοντας από τη δουλειά, θα υποφέρει περισσότερο αν χάσει το μεροκάματο όταν η επιχείρηση θα βάλει λουκέτο. Και για τη ζημιά του Κεφαλαίου, πάλι η Εργασία  θα κληθεί (άμεσα ή έμμεσα) να πληρώσει την αποζημίωση…    

Το παρακάτω, είναι απόδοση από τα αγγλικά ενός άρθρου ‘coronavirus: nine reasons to be reassured΄, του Jon Henley στον Guardian, στο οποίο επισημαίνονται μερικές αλήθειες για το ιό που είναι, ως ένα βαθμό, καθησυχαστικές.  

***

Η επιδημία του κορονoϊού θέτει ξεκάθαρα ένα εξαιρετικά σοβαρό παγκόσμιο πρόβλημα: σε λίγες σύντομες εβδομάδες, έχει εξαπλωθεί από την Κίνα σε περισσότερες από 80 χώρες, μολύνοντας μέχρι σήμερα περισσότερους από 100.000 ανθρώπους και προκαλώντας περισσότερους από 3.400 θανάτους. Αλλά καθώς μας κτυπούν ανά λεπτό ενημερώσεις από όλο τον κόσμο, που αφορούν την πρόοδο του Covid-19 σε πραγματικό χρόνο - κοινοποιήσεις ειδήσεων, τεράστιες επικεφαλίδες, υστερία των κοινωνικών μέσων - υπάρχει ο κίνδυνος να χάσουμε κάποια ουσία της κατάστασης. Ναι, αυτός ο ιός είναι προφανώς μια τεράστια πρόκληση: ιατρική, πολιτική και - ίσως πιο εντυπωσιακά σήμερα - κοινωνική και οικονομική. Αλλά αξίζει να θυμηθούμε ότι ο κόσμος δεν είχε ποτέ καλύτερα εργαλεία για την καταπολέμησή του και ότι εάν μολυνθούμε, είναι σχεδόν απίθανο να πεθάνουμε από αυτό. Εδώ, με την άδεια πολλών επιστημόνων, αλλά κυρίως του Ignacio López-Goñi, καθηγητή μικροβιολογίας και ιολογίας στο πανεπιστήμιο της Ναβάρας στην Ισπανία, ελπίζουμε να δείξουμε μερικά καθησυχαστικά γεγονότα για τον νέο κορονoϊό:

1.     Ξέρουμε τι είναι. Όπως έγραψε ο López-Goñi στο Conversation France, ο ιός που προκαλεί περιπτώσεις βαριάς πνευμονίας στο Wuhan εντοπίστηκε εντός επτά ημερών από την επίσημη ανακοίνωση στις 31 Δεκεμβρίου και, τρεις ημέρες μετά, η αλληλουχίας γονιδιώματος ήταν διαθέσιμη. Ο HIV, αντίθετα, χρειάστηκε δύο χρόνια για να ταυτοποιηθεί μετά την πρώτη εμφάνισή του στα μέσα του 1981, σημείωσε ο López-Goni. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο ιός είναι φυσικός, ότι σχετίζεται με έναν ιό που βρίσκεται σε νυχτερίδες και ότι μπορεί να μεταλλαχθεί, αλλά δεν φαίνεται να το κάνει πολύ συχνά.

2.     Μπορούμε να τον διαγνώσουμε. Στις 13 Ιανουαρίου - τρεις ημέρες μετά τη δημοσίευση της αλληλουχίας γονιδιώματος - διατέθηκε αξιόπιστη εξέταση, που αναπτύχθηκε από επιστήμονες στο τμήμα ιολογίας του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Charité του Βερολίνου με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων του Ρότερνταμ, του Λονδίνου και του Χονγκ Κονγκ.

3.     Ξέρουμε ότι μπορεί να περιοριστεί (αν και με σημαντικό κόστος). Τα δρακόντεια μέτρα περιορισμού και καραντίνας της Κίνας φαίνεται να λειτουργούν. Την Πέμπτη, 120 νέες περιπτώσεις αναφέρθηκαν στο Wuhan, το χαμηλότερο ποσοστό για έξι εβδομάδες, και, για πρώτη φορά μετά την έναρξη της επιδημίας, και δεν υπήρχαν καθόλου νέες περιπτώσεις στην υπόλοιπη επαρχία Hubei. Πολλές κινεζικές επαρχίες δεν είχαν νέες περιπτώσεις για ένα δεκαπενθήμερο και περισσότερες ξανανοίγουν τα σχολεία τους. Σε πολλές χώρες, οι μολύνσεις εντοπίζονται σε συγκεκριμένες ομάδες, οι οποίες επιτρέπουν τον πιο εύκολο περιορισμό τους.

4.     Η μετάδοση  δεν είναι τόσο εύκολη (αν είμαστε προσεκτικοί) και μπορούμε να τον σκοτώσουμε αρκετά εύκολα (υπό την προϋπόθεση ότι προσπαθούμε). Το συχνό, προσεκτικό πλύσιμο των χεριών, όπως γνωρίζουμε τώρα, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να σταματήσουμε τη μετάδοση του ιού, ενώ ένα διάλυμα αιθανόλης,  υπεροξειδίου του υδρογόνου ή χλωρίνης θα απολυμάνει τις επιφάνειες. Για να κριθεί ότι φέρετε υψηλό ρίσκο να μεταδώσετε  τον κορονoϊό πρέπει να ζείτε ή να έχετε άμεση φυσική επαφή με κάποιον που έχει μολυνθεί, να έχει βήξει ή φταρνιστεί κοντά σας (ή να έχετε πιάσει  ένα μεταχειρισμένο χαρτομάντιλο) ή να είστε σε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, μέσα σε δύο μέτρα, για περισσότερο από 15 λεπτά. Δεν μιλάμε για περίπτωση που θα περάσουμε δίπλα από κάποιον στο δρόμο.

5.     Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα είναι ήπια και οι νέοι βρίσκονται σε πολύ χαμηλό κίνδυνο. Σύμφωνα με μια μελέτη 45.000 επιβεβαιωμένων λοιμώξεων στην Κίνα, το 81% των περιπτώσεων προκάλεσε μόνο ασήμαντη ασθένεια, το 14% των ασθενών είχαν συμπτώματα που χαρακτηρίστηκαν ως «σοβαρά», και μόνο το 5% θεωρήθηκε "κρίσιμο", με περίπου το ήμισυ αυτών που οδήγησαν σε θάνατο. Μόνο το 3% των περιπτώσεων αφορά άτομα ηλικίας κάτω των 20 ετών, τα παιδιά φαίνεται να επηρεάζονται ελάχιστα από τον ιό και το ποσοστό θνησιμότητας για τα άτομα κάτω των 40 ετών είναι περίπου 0,2%. Ο ρυθμός αυξάνεται στα άτομα άνω των 65 ετών, φθάνοντας σχεδόν το 15% στην ηλικία των άνω των 80 ετών, ειδικά εκείνων με προϋπάρχουσες καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις. Ο υπολογισμός των ποσοστών θνησιμότητας κατά τη διάρκεια μίας συνεχιζόμενης επιδημίας είναι δύσκολος γιατί δεν είναι σαφές πόσες από τις ήπιες ή συμπτωματικές περιπτώσεις έχουν εξεταστεί, αλλά η καλύτερη εκτίμηση που έχουμε για τον κορονoϊό μέχρι στιγμής είναι 1,4% - κάπου μεταξύ 1918 Ισπανικής γρίπης και 2009 γρίπης των χοίρων.

6.     Οι άνθρωποι αναρρώνουν από αυτό. Όπως δείχνουν οι ημερήσιες μετρήσεις που υποστηρίζει η έκθεση Johns Hopkins CSSE, χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο κάνουν επιβεβαιωμένες αναρρώσεις από τον κορονoϊό κάθε μέρα.

7.     Έχουν ήδη γραφτεί εκατοντάδες επιστημονικά άρθρα γι 'αυτό. Πληκτρολογήστε Covid-19 ή Sars-19 στην μηχανή αναζήτησης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ιατρικής PubMed της Ιαπωνίας και θα βρείτε, μόλις πέντε εβδομάδες μετά την εμφάνιση του ιού, 539 αναφορές σε έγγραφα σχετικά με αυτό, που ασχολούνται με εμβόλια, θεραπείες, επιδημιολογία, διάγνωση και κλινική πρακτική. Αυτός είναι ένας κατά πολύ  ταχύτερος ρυθμός δημοσίευσης απ' ό, τι κατά την επιδημία Sars, οι σημειώσεις López-Goñi – η πρόσβαση στα κείμενα  των περισσότερων δημοσιεύσεων σχετικά με το κορονoϊό είναι ελεύθερη.

8.     Υπάρχουν πρωτότυπα εμβολίων. Εμπορικά φαρμακευτικά και βιοτεχνολογικά εργαστήρια όπως η Moderna, η Inovio, η Sanofi και η Novavax, καθώς και ακαδημαϊκές ομάδες όπως το Πανεπιστήμιο Queensland στην Αυστραλία - πολλοί από τους οποίους ήδη εργάζονταν σε εμβόλια για παρόμοιους ιογενείς ιούς - έχουν προληπτικά πρωτότυπα εμβολίων στην ανάπτυξη, μερικά από τα οποία σύντομα θα είναι έτοιμα για ανθρώπινη δοκιμή (αν και η αποτελεσματικότητά τους και η ασφάλειά τους φυσικά θα χρειαστούν χρόνο για να καθιερωθούν).

9.     Δεκάδες θεραπείες έχουν ήδη δοκιμαστεί. Μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου, διεξήχθησαν περισσότερες από 80 κλινικές δοκιμές για αντιιικές θεραπείες, σύμφωνα με το περιοδικό Nature και οι περισσότεροι έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στη θεραπεία άλλων ασθενειών. Τα φάρμακα όπως το remdesivir (Ebola, Sars), η χλωροκίνη (ελονοσία), η λοπιναβίρη και η ριτοναβίρη (HIV) και το baricitinib (ρευματοειδής πολυαρθρίτιδα) δοκιμάζονται όλα σε ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον κορονoϊό, κάποια ως αποτέλεσμα εφαρμογής της τεχνητής νοημοσύνης.