Πολιτιστικές «μπίζνες» και «αναπτυσσόμενες» χώρες

ΔΙΕΘΝΕΣ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΑ

Από το ποιοι πολιτιστικοί φορείς και με ποια κριτήρια χρηματοδοτούνται από τους διεθνείς οργανισμούς προκύπτει ένα ακόμη εργαλείο του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού

χρηματοδότηση έρχεται λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση (Ιούνης 2012) της συνεργασίας μεταξύ της ΟΥΝΕΣΚΟ και της ΕΕ πάνω σε ένα πρόγραμμα αποστολών «τεχνικής βοήθειας» προς 13 «αναπτυσσόμενες» χώρες με στόχο την «ενίσχυση»... της «πολιτιστικής» πολιτικής τους και των «πολιτιστικών βιομηχανιών» τους. Υπογραμμίζοντας έτσι ότι λεφτά υπάρχουν, αλλά μόνο όταν πρόκειται να εξυπηρετηθεί το κεφάλαιο με κάθε μορφή, από «Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις» μέχρι «διαμορφωτές γνώμης».
Το IFCD προέκυψε ως αποτέλεσμα της Σύμβασης για την Προστασία και την Προώθηση της Πολυμορφίας των Πολιτιστικών Εκφράσεων του 2005 με σκοπό την «προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και τη μείωση της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες και λιγότερο αναπτυγμένες χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης». Αυτό επιτυγχάνεται «μέσω της στήριξης σχεδίων που αποσκοπούν να ενθαρρύνουν την ανάδειξη ενός δυναμικού πολιτιστικού τομέα, κυρίως μέσω δραστηριοτήτων που διευκολύνουν την εισαγωγή νέων πολιτιστικών πολιτικών και των πολιτιστικών βιομηχανιών, ή την ενίσχυση των υφισταμένων. Η χρήση του IFCD μπορεί να λάβει τη μορφή νομικής, τεχνικής ή οικονομικής υποστήριξης ή εμπειρογνωμοσύνης, και θα πρέπει να είναι συνεπείς με τους στόχους της IFCD».

Ενα από τα εκατοντάδες χιλιάδες υποσιτισμένα παιδιά στο Τσαντ, όπου... «επαγγελματοποιούνται οι παραστατικές τέχνες»...

Ποιοι είναι όμως αυτοί οι στόχοι; Στο άρθρο 14 της Σύμβασης διαβάζουμε ότι «τα Μέρη αναλαμβάνουν να υποστηρίζουν τη συνεργασία για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη μείωση της φτώχειας, ιδιαίτερα για ό,τι αφορά στις ειδικές ανάγκες των αναπτυσσόμενων χωρών, με σκοπό να ευνοούν την ανάδειξη ενός δυναμικού πολιτιστικού τομέα», μεταξύ άλλων με μέσα όπως: «Ενίσχυση των πολιτιστικών βιομηχανιών των αναπτυσσόμενων χωρών» (π.χ., «επιτρέποντας την ανάδειξη βιώσιμων τοπικών και περιφερειακών αγορών») και «την κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού των αναπτυσσόμενων χωρών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, σε ό,τι αφορά, κυρίως, τις δεξιότητες στρατηγικού σχεδιασμού και διαχείρισης, στην επεξεργασία και στην εφαρμογή πολιτικών, στην προώθηση και στη διάδοση των πολιτιστικών εκφράσεων, στην ανάπτυξη των μικρών, μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων, στη χρήση τεχνολογίας καθώς και στην ανάπτυξη και τη μεταβίβαση δεξιοτήτων». Στο ίδιο άρθρο προβλέπεται και η «σύσταση ενός Διεθνούς Ταμείου για την πολιτιστική πολυμορφία».Ετσι, από το 2010, το IFCD έχει δώσει περισσότερα από 3,5 εκατομμύρια δολάρια σε 61 έργα σε 40 αναπτυσσόμενες χώρες, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα τομέων, οι οποίοι όμως έχουν άμεση σχέση με την εμπορευματική λογική διαχείρισης του πολιτισμού. Ετσι, αυτοί οι τομείς ξεκινούν «από την ανάπτυξη και την υλοποίηση των πολιτιστικών πολιτικών, την ανάπτυξη ικανοτήτων των επιχειρηματιών του πολιτιστικού τομέα, τη χαρτογράφηση των πολιτιστικών βιομηχανιών και τη δημιουργία νέων πολιτιστικών μοντέλων των επιχειρήσεων της βιομηχανίας»!
Είναι χαρακτηριστικό ότι η συνεργασία ΟΥΝΕΣΚΟ - ΕΕ τον Ιούνη εμφανίστηκε ως «σύνδεση» της Συνθήκης του 2005 και του θεματικού προγράμματος της ΕΕ «Επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό». Για την ΕΕ και την ΟΥΝΕΣΚΟ, αυτό το κοινό πρόγραμμα «τεχνικής βοήθειας» «καταδεικνύει τη σημασία που δίνεται και από την ΟΥΝΕΣΚΟ και από την Ευρωπαϊκή Ενωση για να εφαρμόσει τις συγκεκριμένες δραστηριότητες που προωθούν τον πολιτισμό ως παράγοντα κλειδί της βιώσιμης ανάπτυξης».

Σχολείο(!) στη Ζιμπάμπουε, όπου το Ταμείο «μέτρησε» την «οικονομική συμβολή» των «πολιτιστικών βιομηχανιών» της

Με τον παραπάνω τρόπο «ερμηνεύεται» από την ΕΕ η «Αρχή της συμπληρωματικότητας των οικονομικών και πολιτιστικών όψεων της ανάπτυξης» της Σύμβασης, η οποία ορίζει ότι: «Δοθέντος ότι ο πολιτισμός είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες ανάπτυξης, οι πολιτιστικές όψεις της ανάπτυξης είναι τόσο σημαντικές όσο και οι οικονομικές όψεις και τα άτομα και οι λαοί έχουν το θεμελιώδες δικαίωμα να συμμετέχουν και να επωφελούνται από αυτές».

Ο... «σταθεροποιητής»

Αυτοί που επωφελούνται όμως από την πολιτιστική ανάπτυξη, όπως την εννοεί ο καπιταλισμός, είναι φορείς (με κρατική ή μη κρατική «βιτρίνα») που προσπαθούν να δημιουργήσουν αγοραίο πολιτιστικό τομέα στις αναπτυσσόμενες χώρες με στόχο, φυσικά, το κέρδος του κεφαλαίου, αλλά, όπως πάντα, και την ιδεολογική χειραγώγηση.
Το ίδιο το Ταμείο «βλέπει» τον «εαυτό» του ως ένα είδος «σταθεροποιητή» της πολιτιστικής ανάπτυξης με αγοραίους όρους: «Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι ταινίες, τα βιβλία, η μουσική και άλλα πολιτιστικά αγαθά και υπηρεσίες αναγνωρίζονται από την παγκόσμια κοινότητα ως κάτι παραπάνω από προϊόντα. Ενώ σίγουρα δημιουργούν φορολογική αξία, εμπλουτίζουν επίσης τις ζωές μας με πολλούς ζωτικούς τρόπους. Παρά τη σημασία τους, όμως, οι πολιτιστικές βιομηχανίες ταλαντεύονται στις χώρες που αντιμετωπίζουν διάφορα αναπτυξιακά προκλήσεις»...
Ενα παράδειγμα του τι χρηματοδοτεί το Ταμείο και πώς «λύνει» το πρόβλημα της «ταλάντευσης» αποτελεί η στήριξη ενός προγράμματος για τις «Επιχειρήσεις και τις Τέχνες» στη Ν. Αφρική. Η στήριξη έγινε μέσω μιας «μη κερδοσκοπικής εταιρείας» με την ονομασία «Business and Arts South Africa» («Μπίζνες και Τέχνες στη Ν. Αφρική, BASA), η οποία, σύμφωνα με το Ταμείο, «αναγνωρίζει» ότι οι «καλλιτεχνικές συνεργασίες», οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις χρειάζονται «καλύτερα εργαλεία» για την «υποστήριξη στις τέχνες». Ετσι, η BASA ανέπτυξε ένα «χορηγικό» σχέδιο για τις τέχνες και μια «εργαλειοθήκη» που «ενεργοποιεί» την «επιχειρηματική κοινότητα και τις πολιτιστικές βιομηχανίες να αναπτύξουν επωφελείς και μακρόπνοες σχέσεις».
Αναλόγως το Ταμείο δραστηριοποιήθηκε στο Μπενίν για να αναπτύξει... «νέα επιχειρηματικά μοντέλα στη μουσική βιομηχανία», στο Τσαντ για να «επαγγελματοποιήσει τις παραστατικές τέχνες», στην Κένυα για να «χαρτογραφήσει τις πολιτιστικές βιομηχανίες», στη Σενεγάλη για να εκπαιδεύσει ντόπια στελέχη στο πολιτιστικό «μάνατζμεντ» και στη Ζιμπάμπουε για να μετρηθεί η οικονομική συμβολή των «πολιτιστικών βιομηχανιών» της. Στη Γουατεμάλα το IFCD χρηματοδότησε την «προώθηση της συμμετοχής των αυτόχθονων πληθυσμών στις πολιτιστικές βιομηχανίες», ενώ στα Μπαρμπάντος την «προώθηση της εξαγωγής της μουσικής της Καραϊβικής στις βορειοαμερικανικές αγορές»...

Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ

στον  ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ