Τι έπαθαν οι φίλοι μας;

Οι χαρακτήρες στις παρακάτω  φωτογραφίες έχουν τουλάχιστον  μια ομοιότητα με τους ανθρώπους που αφορά την ψυχολογία... και τουλάχιστον μια διαφορά.

Μαντέψετε, αν θέλετε.

Η μια τουλάχιστον ομοιότητα είναι ότι μπορούν να υποφέρουν από κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως και οι άνθρωποι.

(Αυτό λένε οι ερευνητές μπορεί να ισχύει και για κάποια έντομα ακόμα...)

Η μια τουλάχιστον  διαφορά τους είναι ότι δεν έχουν την ψυχοπαθολογική προδιάθεση να εκλέγουν ή να επιλέγουν αυτούς που θα τους προξενήσουν κατάθλιψη και ψυχικές διαταραχές, όπως  κάνουν οι άνθρωποι.

(Και δεν εννοώ μόνο να επιλέξουν λάθος ψυχοθεραπευτή, που θα τους κάνει ζημιά, αντί να τους ωφελήσει...)

✳✳✳✳✳

Διαβάζω ενα άρθρο στο bbc του οποίου παραθέτω μια σύνοψη παρακάτω.

 Σκεφτόμαστε ότι οι ψυχολογικές διαταραχές, όπως το  άγχος και η κατάθλιψη, είναι αποκλειστικά ανθρώπινα προβλήματα, αλλά πολλά άλλα είδη του ζωικού βασιλείου θα μπορούσαν να υποφέρουν από τις διαταραχές αυτές.
Στα μάτια μας, συχνά είναι πρόδηλο ότι πολλά ζώα υποφέρουν από διάφορες μορφές ψυχικής ασθένειας. Τα ζώα, είτε πρόκειται για κατοικίδια, ή για αυτά που διατηρούνται σε ζωολογικούς κήπους κακής διαχείρισης και τσίρκα,  θα μπορούσαν να γίνουν υπερβολικά καταθλιπτικά, ανήσυχα, ή ακόμη και να υποφέρουν ψυχολογικά τραύματα.
Είναι λάθος, λοιπόν, να σκεφτόμαστε πως οι ψυχολογικές ασθένειες είναι ιδιαίτερο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, καθώς υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι πολλά ζώα υποφέρουν από διαταραχές της ψυχικής υγείας παρόμοιες με εκείνες που εμφανίζονται στον άνθρωπο. Αυτά τα ατυχή ζώα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πώς και γιατί οι άνθρωποι γίνονται ψυχικά ασθενείς, και πώς εξελίσσονται αυτές οι σοβαρές διαταραχές.
Πολλοί από εμάς έχουμε δει ή ακούσει για κατοικίδια ζώα που γίνονται καταθλιπτικά μετά την απώλεια ενός συντρόφου. Μερικές φορές, η απώλεια τους είναι τόσο τραυματική που δεν αναρρώνουν, με αποτέλεσμα ακόμη και να πεθάνουν. Λόγου χάρη, οι επιστήμονες διαπίστωσαν σημάδια της κατάθλιψης και μετα-τραυματικού στρες (PTSD) σε χιμπατζήδες.
Η ψυχική ασθένεια ζώων μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Ορισμένα πτηνά σε κλουβιά μανιωδώς κόβουν τα φτερά τους, και μερικά σκυλιά γλείφουν μανιωδώς τις ουρές ή τα πόδια τους, όπως όταν κάποιοι άνθρωποι με μανική εμμονή καθαρίζουν τα χέρια τους. Μερικά ζώα επίσης είναι γνωστό ότι αυτοτραυματίζονται για παράδειγμα, ξεριζώνοντας τα μαλλιά τους.
Φαίνεται ότι η ζωική ψυχική ασθένεια μπορεί να προκληθεί από πολλούς από τους ίδιους παράγοντες που δίνουν έναυσμα στην ψυχική ασθένεια στον άνθρωπο. Αυτό περιλαμβάνει την απώλεια της οικογένειας ή του συντρόφου, απώλεια της ελευθερίας, το στρες, το τραύμα και την κακοποίηση.
Στρεσογόνα γεγονότα μπορούν μάλιστα να αφήνουν σημάδια στα γονίδια των ζώων.

Αφού αναφέρεται στην δομή και λειτουργία του εγκεφάλου στον οποίο εμφανίζονται αυτές οι διαταραχές,  ο αρθρογράφος καταλήγει:  "Οι ψυχικές διαταραχές φαίνεται να είναι η τιμή που πληρώνουν τα ζώα για την ευφυΐα τους. Τα ίδια τα γονίδια που μας έκαναν "έξυπνα ζώα" ευθύνονται επίσης και την  προδιάθεσή μας στην τρέλα. Δεν υπάρχει τίποτα το επαίσχυντο σε αυτό".


✳✳✳✳✳

Αν επαίσχυντη δεν  μπορεί να θεωρηθεί η αρρώστια ενός ανθρώπου, γιατί κάτι τέτοιο να μην ισχύει και για το ζώο;  Μάλλον γιατί η καταισχύνη εχει σχεση με την ντροπή, την οποία ( απ' ότι ξέρω) δεν αισθάνεται το ζώο. Αλλά η έλλειψη σεβασμού στην ζωή του ζώου είναι δείγμα μιας πολιτισμικής κατάπτωσης (δεν λέω πολιτισμικής υπανάπτυξης, διότι οι άγριες κοινωνίες πριν την εποχή της βαρβαρότητας έδειχναν περισσότερο σεβασμό στην ζωή του ζώου, απ' ό,τι ο δικός μας πολιτισμος). Σίγουρα δεν πρέπει ένα άτομο να θεωρεί ντροπή δική του,το να πέφτει σε ψυχική ασθένεια. Είναι όμως επαίσχυντο το σύστημα που ωθεί τον άνθρωπο, όπως και και το ζώο, σε αυτή την πτώση. Βέβαια, σε μια κοινωνική οργάνωση στην οποία ένας παρά φύσει εγωκεντρισμός και ατομικισμός μετατρέπεται σε αρρωστημένο ανθρωποκεντρισμό, όπου η χρήση και κατάχρηση ανθρώπου και φύσης από άνθρωπο θεωρείται "φυσική", είναι ανόητο να προσμένει κανείς ευαισθησίες για τον τρόπο με το οποίο ο homo economicus καθιστά και τη ζωή του ζώου, όχι μόνο του ανθρώπου, καταθλιπτική. 

Η καταισχύνη εκφράζει ακριβώς αυτό: την  πτώση στο μη φυσιολογικό, την πτώση από το φυσικό στο επαίσχυντο.
Και πως μπορεί να θεωρείται "φυσικό" και φυσιολογικό ένα σύστημα στο οποίο, εκ των πραγμάτων, μια ελίτ που κυβερνά το υπόλοιπο της ανθρωπότητας θεωρεί φυσικό το να υποβιβάζει  τον άνθρωπο και γενικότερα  τη φύση σε ένα επίπεδο που υπολείπεται του βέλτιστου. Και τι είδους ανθρωποκεντρισμός είναι αυτός που χαρακτηρίζει ένα σύστημα στο οποίο τίποτε δεν είναι σεβαστό στη φύση, εκτός από την διαστροφή της, και δη την "ελευθερία"  του ανθρώπου να την καταχράζεται. Και πραγματικά πρόκειται για διαστροφή της φύσης - μια  κατάσταση όπου το είδος του ανθρώπου είναι χωρισμένο  μεταξύ της ελίτ (που κατέχει την τεχνολογία και τις πηγές ζωής του πλανήτη) και του  υπόλοιπου πληθυσμού τον οποίο η ελίτ  εξουσιάζει μετατρέποντας τον σε μάζα υποζυγίων στα οποία προσάπτει την ίδια  αξία μ' αυτήν που προσάπτει στα ζώα. Δηλαδή καμιάν αξία άλλη απ' αυτήν  που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το βαθμό κατά τον οποίο το υποζύγιο είναι εκμεταλλεύσιμο. 

Αυτό είναι μια κατεξοχήν παρά φύσει συνθήκη.

Αυτή η παρά φύσει συνθήκη απειλεί την ζωή στον πλανήτη. Αυτή η παρά φύσει απειλή της ζωής στον πλανήτη, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο επιβιώνει στον πλανήτη ένα είδος της έμβιας φύσης, σημαίνει επίγνωση της καταστροφής απ' όλα τα ζώα που έχουν νοημοσύνη ικανή να τα οδηγεί σε κατανόηση της απώλειας της ικανότητάς των να επιζήσουν. Αυτή δε ή επίγνωση σημαίνει ψυχική ανισορροπία, ψυχική αρρώστια οπουδήποτε στην φυση μπορεί να υπάρχει νοημοσύνη.

✴✴✴

Images borrowed from bbc