Ρομπότ σε Άνοδο (2)

[Προηγούμενο]

Θα ήταν κοινοτοπία να πούμε πως πίσω απο την αέναη, διαχρονική διαδικασία αντικατάστασης ανθρώπων απο μηχανές βρίσκεται  η κεφαλαιοκρατική προσπάθεια για αύξηση της κερδοφορίας με μείωση του κόστους παραγωγής, αύξηση της παραγωγικότητας και περιορισμό του αστάθμητου ανθρώπινου παράγοντα (οι μηχανές δεν φθείρονται τόσο εύκολα, δεν έχουν απαιτήσεις απο τον ιδιοκτήτη τους, δεν συνδικαλίζονται, δεν απεργούν και, ω μη γένοιτο, δεν κάνουν επαναστατικές σκέψεις).

Θα επαναλαμβάναμε επίσης μια παλιά είδηση αν λέγαμε πως η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζει ολόκληρη την εξέλιξη του καπιταλισμού. Το νέο, όπως επισημαίνεται και στο άρθρο, το οποίο έδωσε έναυσμα για την γραφή αυτού του κειμένου, είναι οτι η αυτοματοποίηση ανοίγει ενα κενό στο χώρο απασχόλησης των μεσαίων στρωμάτων, αναγκαστικά ωθώντας ένα μέρος των ειδικευμένων να αναζητήσουν εργασία με χαμηλότερες απαιτήσεις σε ειδίκευση και δεξιότητες. Αρκετοί καταλήγουν να παίρνουν τις δουλειές ανιδείκευτων δημιουργώντας μεγαλύτερες δυσκολίες στους τελευταίους να βρούν δουλειά. Και σε τούτο το σημείο εμφανίζεται μια νέα αντίφαση του συστήματος: Ενώ η πρόοδος της τεχνολογίας δημιουργεί ανάγκη για εξειδικευμένη εργατική δύναμη, η ίδια εξέλιξη έρχεται τώρα να υπονομεύσει την χρήση της, αντικαθιστώντας την με αυτοματοποιημένο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Η αυτοματοποίηση δεν παροπλίζει μόνο χειρώνακτες.

Ο "Νέος Θαυμαστός (ριψοκίνδυνος πιο σωστά) Κόσμος του Χάξλεϋ είναι εδώ και προκαλεί ανησυχίες και σε κείνους που μέχρι πρότινος αισθάνονταν οτι δεν έχουν να φοβηθούν και πολλά απ' αυτον. Τέτοια ανησυχία εκφράζει το προαναφερθέν άρθρο, όταν ο συγγραφέας του φέρνει για παράδειγμα την Toyota, η οποία έχει προβεί στην αντικατάσταση μερικών από τα ρομπότ της σε ιαπωνικά εργοστάσια της, με ... ανθρώπινα όντα, κι αυτό συνέβη αφού αναγκάστηκε να ανακαλέσει εκατομμύρια αυτοκίνητα τα τελευταία χρόνια για τεχνικές ατέλειες. Νουθετεί λοιπόν γράφοντας πως το μάθημα που πρέπει να πάρουμε είναι οτι:

Οι υπολογιστές και τα ρομπότ μπορεί να είναι απίστευτα αποτελεσματικά, αλλά δεν είναι ακόμα πιο έξυπνα από ένα κρουστικό δράπανο. Δεν μπορούν να αναπαράγουν την εφευρετικότητα και την διορατικότητα του τεχνίτη και του εμπειρογνώμονα.

Λέτε η κίνηση της Τοyota να αποτελέσει  παράδειγμα προς μίμηση; Λέτε ν' αρχίσουμε εν τέλει να "οπισθοδρομούμε"; Αμφιβάλλω. Σ' ένα άρθρο στην Καθημερινη γίνεται σαφής ο λόγος  για τον οποίο έγινε αυτή η έξυπνη κίνηση απο την αυτοκινητοβιομηχανία  κολοσσό: Ο ανθρώπινος παράγοντας.

'οι μηχανές δεν σκέφτονται, απλώς εκτελούν ό,τι τις προγραμματίζουν. Αν το αποτέλεσμα της δουλειάς δεν είναι καλό, δεν μπορούν να το βελτιώσουν, όπως οι άνθρωποι, αλλά εξακολουθούν να εκτελούν ό,τι προγραμματίστηκαν να κάνουν.
[...]
Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν δημιουργηθεί στα εργοστάσια της Toyota περίπου 100 χώροι αυξημένης χειρωνακτικής εργασίας, με στόχο να εφαρμοστεί η εμπειρία που θα αποκτηθεί από τη λειτουργία τους για τον επαναπρογραμματισμό των μηχανών, ώστε να μειωθούν οι σπατάλες και να βελτιωθούν οι διαδικασίες. Οπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Καβάι στο Automotive News, «δεν μπορούμε απλώς να βασιζόμαστε σε μηχανές που επαναλαμβάνουν την ίδια ενέργεια ξανά και ξανά. Για να είσαι κύριος της μηχανής, πρέπει να έχεις τη γνώση και τις δεξιότητες για να τη διδάξεις»'.

Η Καθημερινή όμως καταλήγει στην πολύ αισιόδοξη παρατήρηση: "Οι άνθρωποι επέστρεψαν στη δημιουργική δουλειά και νίκησαν τις στατιστικές..."
Η αλήθεια βεβαίως είναι ότι ούτε η πορεία προς την αυτοματοποίηση αναχαιτίζεται, ούτε κάποια νέα συνειδητοποίηση των μεγιστάνων του κεφαλαίου ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι αναντικατάστατος εμφανίζεται. Αίφνης,  η ίδια η Toyota πρωτοστατεί στην παραγωγή μιας νέας γενιάς ρομπότ που επεκτείνεται απο το χώρο της βιομηχανίας στον χώρο του νοικοκυριού. Το Personal Assistant Robot [προσωπικός βοηθός], έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά, μας λέει. Είναι ευέλικτο, καλοσυνάτο, θερμό, αρκετα έξυπνο ώστε να σκέφτεται αυτοβούλως... Τι άλλο θέλεις;

Σήμερα μπορεί να επανεισάγουν "ανθρώπινο παράγοντα" στην παραγωγή για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των μηχανών, για να μειώσουν το κόστος, να αυξήσουν τα κερδη. Αύριο θα φτιάξουν και θα εισάγουν "εξυπνα", "αυτόβουλα" ρομπότ για τον ίδιο λόγο: για να αυξήσουν τα κέρδη. Και τότε την 'δημιουργικη δουλειά ' θα την αναλάβουν ανόργανα οργανα και οι στατιστικές θα θριαμβεύουν πάλι πάνω απο τον άνθρωπο.

Υπάρχει κάτι που μπορεί να αναχαιτίσει μια τεχνολογία που στην χρησιμοποίηση της απειλεί τον παράγοντα άνθρωπο πέρα απο ρομαντικές νουθεσίες ανήσυχων μικροαστών διανοουμένων;

[Συνεχίζεται]

✴✴