μεταξύ οπορτουνισμού και αριστερισμού

Δεν υπάρχει τίποτα το εξαιρετικό όταν ένας άνθρωπος ντρέπεται για αυτό που έγινε, για αυτό και λυσσομανά ενάντια σ' αυτό που ήταν. Αυτός είναι ο κανόνας. Οι άνθρωποι που ντρέπονται για αυτό που έγιναν νιώθουν μίσος για αυτό που ήταν, γιατί όσο το βρίσκουν μπροστά τους στους άλλους, τόσο αναγκάζονται να το συγκρίνουν με αυτό που οι ίδιοι έγιναν. (*) 

Το άτομο  που ντρέπεται για αυτό που έγινε, μπορεί και να ξαναγίνει αυτό πού ήταν. Δεν είναι τελεσίδικα χαμένο.  Διότι η ντροπή του έχει σαν προϋπόθεση της ότι σαν άνθρωπος αισθάνεται πως έχει απωλέσει αξιοπρέπεια, και μιά τέτοια απώλεια είναι συχνά χειρότερη απο τον θάνατο.
Είναι πολλοί αυτοί που μπορούν να προβούν σε ανθρωποκτονία ή αυτοκτονία αν τους αφαιρεθεί ή θιγεί η αξιοπρέπεια.

Το άτομο μπορεί να "λυσσομανά" ενάντια σ' αυτό που φαινόταν πως ήταν, μάλλον αν ουδέποτε ήταν αυτό που προφανώς προσποιούνταν ότι ήταν. Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται για αυτό που ποτέ δεν ήταν.  Εναντιώνονται σ' αυτό που ουδέποτε ήταν, κατά της μάσκας που φορούσαν την οποία πάντα θεωρούσαν κι αισθάνονταν σαν καταπιεστική προσθήκη στο αληθινό πρόσωπο που έκρυβαν πίσω της. Κι αυτό το κάνουν τώρα, όταν δεν προσποιούνται πιά οτι είναι αυτό, ή όταν μπορούν να αποζημιωθούν  για τον κόπο που έκαναν προσποιούμενοι, εκφράζοντας εντονότερα την απέχθεια τους. Γι αυτό και αυτοί που πάντα ήταν αυτό που ήταν, αισθάνονται έκπληκτοι, εμβρόντητοι μπροστά στην παντελή έλλειψη ντροπής αυτών που δήθεν ήταν αυτό που ουδέποτε ήταν.

Μιάς και ντροπή δεν αισθάνονται για κάτι που ποτέ δεν ήταν, τώρα δεν συγκρίνουν αυτό που αποκαλύπτουν οτι πράγματι είναι με αυτό που προσποιούνταν πως είναι. Λόγω του ότι φυσικά έχουν αυτογνωσία της υποκρισίας τους,  ούτε απο κόμπλεξ ενοχής υποφέρουν, ακόμα κι αν βρίσκουν οτι οι ίδιοι προκάλεσαν  στον εαυτό τους έλλειμμα αξιοπρέπειας. Απλά, αισθάνονται πιο απειλημένοι, γιατί ξέρουν καλύτερα την δύναμη αυτού που ποτέ οι ίδιοι δεν έγιναν. Αισθάνονται επίσης πιο στερημένοι, κάτι σαν ανικανότητα, γιατί διακρίνουν και, όσο κι αν τους θολώνει την όραση η ζηλοφθονία, βλέπουν την τρομακτική γοητεία που ασκεί η εικόνα αυτού που προτιμά να πεθάνει όρθιος, αρνούμενος την άρνηση του εαυτού του που η υποκρισία ή η συνθηκολόγηση κι η υποταγή προϋποθέτει, αυτού που  προτιμά να πεθάνει αντιστεκόμενος, παρά να χάσει την αξιοπρέπεια του υποκύπτοντας στον άλλο που τον απειλεί, ή του προσφέρει 'αργύρια' εξαγοράς απο θέση ισχύος.

✴✴✴

Η ομοιότητα του οπορτουνιστή με τον αριστεριστή έγκειται στο οτι κι οι δυο θα αισθανθούν ανησυχία και αγωνία με το ξέσπασμα μιας εξέγερσης, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Ο οπορτουνιστής θα αγωνιά για την τύχη της τάξης του. Ο αριστεριστής για το αν η εξέγερση μπορεί να εξελιχθεί σε επανάσταση. Η διαφορά του οπορτουνιστή απο τον αριστεριστή είναι οτι ο πρώτος θα νιώσει πένθος αν η επανάσταση πετύχει, την ωρα που ο δεύτερος θα την γιορτάσει με γνήσιο ενθουσιασμό ακόμα κι αν κρίνει πως δεν ακολούθησε τον δρόμο που αυτός θεωρούσε σωστότερο. Διότι ο πρώτος δεν πίστεψε ποτέ πως ήταν επαναστάτης, ήταν πάντα, και είναι, "δήθεν".  Πάντα σε αναμονή της ευκαιρίας που θα του επιτρέψει να κτυπήσει το σώμα του οποίου δήθεν αποτελεί μέλος. Ενώ ο δεύτερος (αν δεν είναι ταυτόχρονα οπορτουνιστής και αριστεριστής, που συχνά συμβαίνει), πιστεύει ακράδαντα πως είναι επαναστάτης, και μάλιστα ο καθαρότερος και ο πλέον συνεπής απ' όλους αυτούς που ευαγγελίζονται επανάσταση. Αλλά, επειδή είναι μωρός, δεν θα διακρίνει ποτέ την ευκαιρία για επανάσταση ή αντεπανάσταση, ούτε τις συνθήκες που φέρνουν τη μιά ή την άλλη κοντύτερα. Η αγνότητα του είναι συνάμα και ηλιθιότητα του.

Ο αριστεριστής είναι αυτός που εξασφαλίζει την μακροζωία του οπορτουνιστή στο κίνημα - είναι ο κόρακας τον οποίο η αλεπού, ο οπορτουνιστής, κολακεύει για ν' ανοίξει το ράμφος του και να του πέσει το φαγητό μπροστά της. Ακούει τον (αριστερό τώρα) οπορτουνιστή να μηρυκάζει αυτά που λέει ο ίδιος, και θα τον ακούει σαν ηχώ της φωνής του, όσο ο αριστερισμός του λειτουργεί σαν τροχοπέδη στην πορεία χειραφέτησης των εργατών.  Αν η ευκαιρία να εμφανιστεί ο χαμαιλέοντας οπορτουνιστής με τα αληθινά του χρώματα δεν προκύπτει, ένας λόγος είναι ότι ο 'λέοντας' αριστεριστής, συγχέει τον φλύαρο επαναστατικό λεονταρισμό του με στρατηγική και τακτική, διαπιστώνοντας κάθε φορά οτι η επανάσταση τον αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι, και θεωρώντας αυτή την αποφυγή "ανώριμες συνθήκες", την ίδια ώρα που ο οπορτουνιστής χαμογελά.

Όμως, εκτός αν μιλάμε για αριστερό οπορτουνισμό (πράγμα που όπως προείπαμε υπάρχει), θα ήταν λάθος να θεωρηθεί οτι ο ένας είναι ίδιος με τον άλλο. Ο αριστεριστής μπορεί να καταλήξει μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, έχει αξιοπρέπεια, ενώ ο οπορτουνιστής μπορεί να καταλήξει και εκτελεστής... δεν έχει ντροπή.

Το σενάριο παγίδευσης του κινήματος σε μια διελκυστίνδα μεταξύ οπορτουνισμού και αριστερισμού, ή σε μιά κεκαλυμμένη συνεργεία τους, είναι εφιαλτικό για την εργατική τάξη. Ούτε να επιτεθεί, ούτε να αμυνθεί στοιχειωδώς δύναται. Και τότε...





Υγ

... όταν, ακούς μεν σωστές εκτιμήσεις και διορατικές προβλέψεις για επικείμενες θύελλες, συνδυασμένες με αναλύσεις για την ανωριμότητα του υποκειμενικού παράγοντα, αλλά το κάλεσμα για " αντεπίθεση", δεν ακούγεται απλά αντιφατικό, αλλά μάλλον και ειρωνικό (μιας και δεν το παίρνει σοβαρά ούτε αυτός που καλεί)

... τότε να φοβάσαι την θύελλα.

Αν είναι παρηγοριά, όμως, να το πούμε: Τότε δεν θα έχεις λόγο να φοβάσαι πως η θυελα θα σαρώσει και την εργατική πρωτοπορία. Αν έχει ευνουχιστεί στην διελκυστίνδα, δεν αποτελεί πια απειλή για τους αστούς.

❇❇❇❇❇

*) Το εδάφιο στην αρχή του κειμένου - απόσπασμα απο άρθρο  σε φιλικό τοπο - έδωσε το ερέθισμα για τους συλλογισμούς που εκτίθενται εδώ στο θέμα της ντροπής.

Image borrowed from here