"Διαπραγμάτευση" με όρους Θεωρίας Παιγνίου;

Αρκετά νωρίς στην πορεία της “διαπραγμάτευσης” της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τους “εταίρους της”, ο Βαρουφάκης, εκπρόσωπος τότε της κυβέρνησης στο τραπέζι αυτής της “διαπραγμάτευσης”, προσπάθησε να αρνηθεί ότι σαν ειδικός  της Θεωρίας Παιγνίου [Game Theory] είχε οποιαδήποτε πρόθεση να την εφαρμόσει στην πράξη.

Στο άρθρο του στην New York Times, με τίτλο No Time for Games in Europe [Δεν Είναι Καιρός για Παίγνια στην Ευρώπη], στις 16 Φεβρουαρίου, λέει:

«Γράφω αυτό το κομμάτι στο περιθώριο μιας κρίσιμης “διαπραγμάτευσης”  με τους πιστωτές της χώρας μου - μιας διαπραγμάτευσης το αποτέλεσμα της οποίας μπορεί να σημαδεύει μια γενιά, ακόμη και να αποδειχθεί ένα σημείο καμπής για την εκδίπλωση του εγχειρήματος της νομισματικής ένωσης της Ευρώπης.

Οι θεωρητικοί των παιγνίων αναλύουν τις διαπραγματεύσεις σαν να ήταν παιχνίδι για  μοίρασμα πίτας που σχετίζεται με εγωιστικές προθέσεις παικτών. Επειδή πέρασα πολλά χρόνια κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ζωής μου ως ακαδημαϊκός ερευνώντας την Θεωρία Παιγνίου, ορισμένοι σχολιαστές έσπευσαν να υποθέσουν  ότι ως νέος υπουργός Οικονομικών στην Ελλάδα ήμουν δραστήριος σε επινόηση μπλοφών, στρατηγημάτων και εξωτερικών επιλογών που πασχίζουν να βελτιώσουν ένα αδύναμο χέρι.

Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Αν μη τι άλλο, το υπόβαθρο μου στην Θεωρία Παιγνίου με έπεισε ότι θα ήταν καθαρή τρέλα να σκεφτούμε τις τρέχουσες διαβουλεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τους εταίρους μας ως ένα παιχνίδι διαπραγμάτευσης που πρέπει να κερδηθεί ή να χαθεί μέσα απο μπλόφες και τεχνάσματα τακτικής . Το πρόβλημα με τη θεωρία παιγνίων, όπως συνήθιζα να λέω στους μαθητές μου, είναι ότι παίρνει ως δεδομένο τα κίνητρα των παικτών. Στο Πόκερ ή Μλακ-τζάκ αυτή η υπόθεση δεν είναι προβληματική. Αλλά στις σημερινές συζητήσεις μεταξύ των ευρωπαίων εταίρων μας και της  νέας κυβέρνησης στην Ελλάδα, το όλο θέμα είναι να σφυρηλατηθούν νέα κίνητρα. Για να διαμορφώσουμε μια νέα νοοτροπία που ξεπερνά εθνικές διαιρέσεις, διαλύει τη διάκριση πιστωτή-οφειλέτη υπέρ μιας πανευρωπαϊκής προοπτικής, και τοποθετεί το κοινό ευρωπαϊκό καλό πάνω από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, κι από ένα να δόγμα που αποδεικνύεται τοξικό στην γενίκευσή του, και από μια νοοτροπία του εμείς εναντίον ημών».

Ο Βαρουφάκης συνεχίζει το άρθρο με... “ωραιολογίες” πίσω από τις οποίες το μόνο σίγουρο είναι ότι υποδηλώνεται η προσήλωσή του στο “ευρωπαϊκό ιδεώδες”.  Μέχρι και την  ηθική του Κάντ επικαλείται:  «ο ορθολογικός και ο ελεύθερος αποδρούν από την αυτοκρατορία της ιδιοτέλειας κάνοντας αυτό που είναι σωστό». Με το κείμενο του, απευθύνεται σε ένα Αγγλοσαξονικό κοινό, έχοντας επίγνωση ότι πολύ ταιριάζει  στα γραφόμενα του αυτό για το οποίο το ίδιο κοινό θα χρησιμοποιούσε μιαν κοινή έκφραση: bullshit!

Λίγο μετά,  9 του Μάρτη 2015, εμφανίζεται στo "Open Democracy", το άρθρο το James Galbrath με τίτλο "A Great German Greek Grexit Game?".

Ο συγγραφέας αποφάσισε να παρέμβει, αν όχι άμεσα σε υπεράσπιση του Βαρουφάκη, εν μέρει για να απορρίψει την πιθανότητα  ότι πρόκειται για παίγνιο. Ή παρέμβαση του Galbraith, ομολογουμένως, ήταν πολύ πιο “ψαγμένη” και πειστική από την προγενέστερη προσπάθεια του Βαρουβάκη να αρνηθεί το Παίγνιο. Τουλάχιστον ο Galbraith αναλύει την κατάσταση και κάνει προβλέψεις με βάση τα δεδομένα, μερικές απ' οποίες στην πορεία επαληθεύονται. Κριτικάροντας συμπεράσματα από ένα υποθετικό μοντέλο Παιγνίου μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας των Tony Curzon Price and Frances Coppola, σημειώνει ότι, με όρους Παιγνίου, το επίδικο είναι “η δομή των ανταμοιβών” και ειδικά αν το αποτέλεσμα είναι το λεγόμενο “hard/hard” -  δηλαδή το να μην υποχωρήσει κανείς από τους παίκτες, με κατάληξη το Γκρέξιτ, το θέμα ειναι και αυτό θα αποβεί ευνοϊκό ή καταστροφικό για την Ελλάδα. Ο ίδιος λέει ότι δεν πρόκειται για παίγνιο μεταξύ δύο παικτών, αλλά σαν τέτοιο, αφορά «μετατοπιζόμενες συμμαχίες με συχνά αρμονικά και συχνά αντιθετικά συμφέροντα, που μοιάζει με το παλιό επιτραπέζιο παιχνίδι “Diplomacy” [διπλωματία], όχι τόσο ένα παιχνίδι όσο ένα σχήμα από ύπουλες προδοσίες». Αναρωτιέται στη συνέχεια ο Galbraith αν ο ελληνικός λαός θα αντισταθεί ή θα λυγίσει στην πίεση, επισημαίνοντας ότι ή πείρα προλέγει πως, «αντιμέτωπες με πίεση, Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όποιες κι αν είναι οι προεκλογικές τους υποσχέσεις και οι εσωτερικές τους πολιτικές, τελικά κουμπώνονται μπροστά σε απειλές και στέκουν πειθήνια στη γραμμή». Ο Galbraith παρατηρεί ότι, με δοσμένο ότι οι ευρωπαίοι αρχικά δεν ήξεραν τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης,  ή στάση των θα ήταν σκληρή. Αλλά ενώ ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, από θέση ισχυρού παίκτη, «μπορούσε να μπλοφάρει -- και  πράγματι έπρεπε να το κάνει -  για τον Βαρουφάκη μια μπλόφα θα μπορούσε να αποβεί μοιραία». 

Ωστόσο το παραπάνω, σαν συλλογιστική, αντιφάσκει με την περαιτέρω παρατήρηση του Galbraith ότι, παρότι ο Αλέξης Τσίπρας είχε αρχικά ένα εκπληκτικό ποσοστό αποδοχής πάνω από 80 τοις εκατό του από τον ελληνικό λαό, η Ελλάδα κατέστησε σαφές ότι δεν είχε «Σχέδιο Β» και ότι δεν θα αγγίξει την «Grexit κάρτα», παραδίδοντας αμαχητί το μόνο διαπραγματευτικό ατού που θα μπορούσε να κρατά, εκ προοιμίου οδηγούμενη σε δυσμενή για τα συμφέροντα της συνθηκολόγηση. Παρατηρεί τέλος ότι «Τις τελευταίες ημέρες, από κίνητρα που δεν είναι ακόμη σαφή,  η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αποφασίσει να υπονομεύσει το πνεύμα της βραχυπρόθεσμης συμφωνίας, με τη χρήση εργαλείων που επηρεάζουν τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών και χρηματοδοτικών επιλογών της κυβέρνησης. Εν μέρει λόγω του γεγονότος αυτού, τα  ελληνικά δημοσιοοικονομικά βρίσκονται σε δύσκολη θέση, η πίεση παραμένει, το άμεσο μέλλον παραμένει αβέβαιο, καθώς και οι συζητήσεις πολιτικής - οι οποίες μπορεί να πετύχουν μόνο αν πραγματοποιηθούν στον απαιτούμενο χρόνο και σε ηρεμία - μπορεί να αποδειχθούν πιο δύσκολες από ό, τι θα έπρεπε να είναι. Σίγουρα, δεν είναι ώρα για τέτοια παιχνίδια». 

Είναι και ήταν απο πολύ νωρίς σαφές και ξεκάθαρο ότι τα πράγματα θα οδηγούσαν σε μια έντονα ή εντονότερα δυσμενή για την Ελλάδα συμφωνία. Σαφές βέβαια σε όλους όσους μπορούσαν να βλέπουν πέρα απ'  την μύτη τους, και σ' αυτό το υποσύνολο σίγουρα ανήκει ή κυβέρνηση των ελλήνων. Το ότι δεν θα μπορούσε να παιχτεί ένα παιγνίδι αυστηρά με τους όρους της Θεωρίας Παιγνίου ήταν φυσικό και επόμενο. Το ότι παίχτηκε ένα παιγνίδι με πιο σύνθετους όρους, αλλά εμφανώς πληροφορημένο απ' την εν λόγω θεωρία, είναι επίσης σίγουρο. 

Ας δούμε πώς και γιατί. [στο επομενο]