Old clockwork (παλιό ρολόι)

[Αναδημοσίευση]

Old clockwork

Εμφανίζονται άραγε καινούριες ιδέες μέσα από το παλιό, πολύ παλιό καπιταλιστικό σύστημα;

Η απάντηση πρέπει να είναι αναγκαστικά αντιφατική. Βεβαίως κι εμφανιζονται... Όμως, η παραγωγή νεωτερισμών είναι η παλιότερη ιδέα και πρακτική του καπιταλισμού. Ανανεώνει συνεχώς τα προϊόντα-εμπορεύματά του και τους τρόπους παραγωγής των, για να τρέφει την μεγαλυτερη δεισιδαιμονία, την πίστη στην αρχαία θεότητά του: το κέρδος. 

Μια πιο νέα ιδέα είναι ότι το κέρδος δεν είναι αναγκαιότητα. Τουναντίον, το πέρασμα από την αναγκαιότητα στην ελευθερία προϋποθέτει την κατάργηση του κέρδους, ως κινητήριας δύναμης για την παραγωγή. Και πως μόνο τότε, απελευθερωμένοι, θα παψουμε να είμαστε ματαιόδοξοι εικονολάτρες.

Είναι άραγε νέο φαινόμενο η συσσώρευση πλούτου και χλιδής δίπλα στην πενία και την αθλιότητα; Όχι. Είναι τόσο πανάρχαιο όσο και η ύπαρξη της ατομικής ιδιοκτησίας. Και τάχα είναι καινούρια η ιδέα ότι για να γίνει κάποιος πλούσιος πρέπει να δουλέψει σκληρά; Όχι. Έρχεται απο πολύ μακριά όσο και και η απόκρυψη της αλήθειας ότι  δεν φτάνει η ατομική του εργασία για να γίνει κάποιος πλούσιος.   Πρέπει να ιδιοποιηθεί, να κλέψει την εργασία άλλων, τη οποία ονομάζει κέρδος.  Αυτή η κλοπή είναι το άκρον άωτον της κατάχρησης. Όλοι οι πόλεμοι έχουν γίνει διότι οι κλέφτες της εργασίας άλλων χρησιμοποιούν και βία για να κλέψουν, ή και για να συνεχίσουν να κλέβουν την εργασία άλλων, ή τον συλλογικό πλούτο άλλων.

 Πολύ πιο καινούρια είναι η ιδέα ότι για να σταματήσει αυτός ο πόλεμος, μεταξύ ανθρώπων, μεταξύ τάξεων, μεταξύ εθνών, μεταξύ φύλων, φυλών, μεταξύ ανθρώπου και φύσης, μεταξύ θρησκειών και πολιτισμών, πρέπει πρώτα να σταματήσει η χρήση και κατάχρηση ανθρώπου από άνθρωπο. 

Είναι άραγε τόσο νέα η ιδέα ότι η κλοπή κι η κατοχή πλούτου,  ο οποίος πλούτος περιέχει υλοποιημένη εργασία και συσσωρευμένη γνώση, σημαίνει κατοχή εξουσίας, ή πως, σχηματικά, η γνώση είναι εξουσία και τούμπαλιν; Όχι. Οι εξουσιαστές πάντα ήξεραν από που πηγάζει η δύναμή τους. Απλά η ένδεια των εξουσιαζόμενων ήταν πάντα και ένδεια γνώσης. 

Πιο νέα είναι η ιδέα ότι η γνώση είναι προϋπόθεση για την κατοχή της εξουσίας, που σημαίνει ότι  άρχουσα τάξη δεν υποφέρει την παραίσθηση των καθυπότακτών της κι ότι  κυρίαρχη ιδεολογία είναι το ψέμα που η πρώτη καλλιεργεί για τους δεύτερους, το οποίο η πρώτη δεν πιστεύει. Γιατί αν το πίστευε δεν θα μπορούσε να κρατήσει την εξουσία . Και  ότι για να να πάρουν την εξουσία οι εκμεταλλευόμενοι χρειάζονται όχι μόνο τη γνώση αλλά και την μετατροπή της σε επαναστατική πράξη.

Και  είναι καινούρια, λοιπόν, η εκλογίκευση ότι η βίαια και καταναστική εκμετάλλευση ανθρώπου  από άνθρωπο είναι μοιραία, φυσική και αξεπέραστη συνθήκη της κοινωνικής ζωής; Όχι. Παντα υπήρχαν οι απολογητές κι οι θεράποντες της εξουσίας που τροφοδοτείται από την εκμετάλλευση.

Πιο καινούρια είναι η ιδέα ότι η εξουσία εξυπηρετεί πάντα τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης. Και ότι η εκμετάλλευση αυτή, δεν μπορεί να είναι φυσική, εφόσον  απειλεί, όχι μόνο την κοινωνική ζωή, αλλά και την φύση. 

Είναι καινούρια η ιδέα ότι με την βοήθεια του θεού ή με την καλή θέληση των ανθρώπων μπορεί να μειωθεί ή δυστυχία των κοινωνικών ανισοτήτων; Όχι. Είναι τόσο παλιά όσο κι η θρησκεία και η ηθική. 

 Μια πραγματικά καινούρια ιδέα, από την εμφάνιση των κοινωνικών ανισοτήτων σε χρόνους αμνημόνευτους ως τις μέρες μας, ήταν ότι η πραγματική αντίθεση δεν είναι μεταξύ φτωχών και πλουσίων, αλλά μεταξύ των μέσων παραγωγής και των σχεσεών της - η ιδέα ότι η ανατροπή του του συστήματος που γεννά ανισότητες και σπατάλη ζωής θα προκύψει όταν οι αέναα ανανεωνόμενοι τρόποι παραγωγής (τα μέσα) αναπτυχθούν με τρόπο που να μην χωρούν στις απαρχαιωμένες σχέσεις παραγωγής. Και άρα η πίστη στην καλή θέληση και ηθική κι ότι "ο θεός έχει..."  είναι φρεναπάτη  Γιατί; Διότι μόνο με κατάργηση αυτών των σχέσεων μπορεί να καταργηθούν αυτές οι ανισότητες. Άλλος τρόπος νεότερος, ακόμα και σαν ιδέα, δεν έχει εμφανιστεί.

Είναι καινούρια η ιδέα οτι η εξουσία νομιμοποιείται, αν όχι από θείους ή φυσικούς νόμους, τουλάχιστον απ' την αναγκαιότητα να αντικατασταθεί το χάος με τάξη στις ανθρώπινες σχέσεις; Όχι. Είναι τόσο παλιά όσο και η ιδιοποίηση του πλούτου που μετουσιώνεται σε εξουσία.

Πιο καινούρια είναι η ιδέα ότι, εφοσον δεν υπάρχει ουδέτερη εξουσία και είναι πάντα έκφραση και υπεράσπιση ταξικών συμφερόντων, η μόνη ελπίδα  των εξουσιαζόμενων, καταπιεζόμενων και εκμεταλλευόμενων να απελευθερωθούν είναι να πάρουν την εξουσία και να καταργήσουν τους εξουσιαστές τους σαν τάξη, κι ότι η εξουσία  δεν έχει λόγο ύπαρξης σε μια πραγματικά νέα τάξη πραγμάτων όπου δεν υπάρχουν κοινωνικές τάξεις.  

Είναι  άραγε τόσο νέα ιδέα οτι ο καπιταλισμός, ανανεώνοντας συνεχώς, μεταξύ άλλων, και τα πολιτικά του  προσωπεία, συνεχίζει το παμπάλαιο παιγνίδι της χειραγώγησης των ευκολόπιστων ή της βίαιας καταστολής των άπιστων; Και ότι όσο εξελίσσεται τόσο  πιο ακλόνητος φαίνεται σαν σύστημα; Όχι. Η εξέλιξή του, οικονομική και πολιτική, φαινόταν πάντα σαν ισχυροποίησή του.

 Πιο καινούρια είναι η ιδέα ότι, όσο εξελίσσεται κι ανανεώνεται τόσο πιο πιθανόν καθίσταται για τους "άπιστους" κι αχειραγώγητους του συστήματος να ανανεώνουν την τεχνολογία της χειραφέτησης ολοκληρης της κοινωνίας. Γιατί όμως; Διότι όσο πιο ισχυρός γίνεται τόσο πιο έντονες γίνονται κι οι αντιφάσεις του, και η ίδια η εξέλιξη του υποδεικνύει την αναγκαιότητα αλλά και τον τρόπο της ανατροπής του.