«Γίγνεσθαι-Μάρξ, ποτέ δεν είναι νωρίς να γεννιέται ένας Μάρξ, γιατί ποτέ δεν είναι αργά για να αναστηθεί».
Η παραπάνω φράση [*] , που μου αρέσει όπως ένα
ποτό που φοβάμαι να πιω, μπορεί και να υπονοεί ότι ο Μαρξ έχει «πεθάνει». Και
είναι αλήθεια – κατά κάποιο τρόπο έχει πεθάνει. Όμως,
Θα είναι πάντα νωρίς να ξαναγεννηθεί ένας Μαρξ, όσο
υπάρχει και δεν φαίνεται να υποχωρεί αυτό που ακόμα βιώνεται, αυτό με το οποίο
η σκέψη του είναι άρρηκτα δεμένη. Σ’ αυτό διαφέρει από τον Ευκλείδη, τον
Νεύτωνα ή τον Ρουσσώ που μπορεί και να «πάλιωσαν». Το προσδόκιμο ζωής του Μαρξ,
παραδόξως επεκτείνεται και αυξάνεται, όσο δεν μειώνεται η απόσταση προς το τέλος
του καπιταλισμού. Η εποχή του Μαρξ είναι ακόμα η εποχή σου και η δική μου
γιατί το αντικείμενο της κριτικής του είναι ακόμα «ζωντανό και κλωτσάει». Ένας
νεογέννητος, ή Λαζαρο-αναστημένος «Μαρξ» δεν μπορεί να είναι Μαρξ, αν δεν
αναγνωρίσει τον χρόνο και χώρο μας σαν δικό του. Μα τότε δεν θα μοιάζει καν
στον Μαρξ - εννοώ, αν δεν αποκαλύψει την αλήθεια των ημερών μας που συστηματικά
απωθείται, μιαν αλήθεια όμως την οποία αγνοούμε όλοι και της οποίας δεν
υπάρχουν μοντέρνοι ή μεταμοντέρνοι μύστες.
Μπορείς, άραγε, εσύ να το κάνεις, να πεις δηλαδή κάτι που
δεν έχει ειπωθεί, να διανοηθείς το αδιανόητο, να βγάλεις στην επιφάνεια της συνείδησης
το απωθημένο μυστικό του ασυνείδητου, και να το κάνεις με τρόπο που να με πείθει ότι η
σκέψη σου είναι λυτρωτική για μένα και τους γύρω μου; Θα βάλω δίπλα στο ονομα
σου την προσθήκη «ιστής», θα είναι ένα πρωτάκουστο «…ιστής» και θα δεχτώ να
κάνω κάτι που, στις περισσότερες περιπτώσεις, απεχθάνομαι: θα σε ακολουθήσω.
Αναρωτιέμαι, όμως, αν είμαι γεννημένος σε λάθος εποχή, για
να γίνω μάρτυρας της δεύτερης παρουσίας του… και αισθάνομαι ότι αυτό που
πιθανότερα θα γίνει είναι να εμφανιστούν πολλοί, μικροί «Λιλιπούτειοι» Μαρξ σε
μια χώρα χωρίς θαύματα. Και αλίμονο αν κάποιος από αυτούς αξιώσει ειδική και
αποκλειστική σχέση με την αλήθεια.
[* η φραση, από κειμενο στο ιστολογιο Ταξικες Μηχανές]
Αυτό που βασικά υπονοεί η φράση ''γίγνεσθαι-Μάρξ'' είναι πως αυτό το γίγνεσθαι είναι Αθάνατο. Ενώ ο μαρξισμός είναι θνητό σύστημα. Ασφαλώς, η αλήθεια αυτή είναι ο κομμουνισμός ως ''κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων'' (ταξική κοινωνία, καπιταλισμός).
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το γίγνεσθαι μπορεί να επαναληφθεί με την επανάληψη των ιστορικών όρων υπαρξής του: οικονομικοί και πολιτικοί αγώνες ενάντια στον καπιταλισμό, κριτική στην αστική γνώση, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, κατανόηση του κινηματικού κεκτημένου.
Όμως αυτό που λέω είναι να γυρίσουμε στον Μάρξ ''ως τέτοιον'', και να προσπαθήσουμε να τον αναστήσουμε. Δηλαδή, πραγματικά να γεννήσουμε, ο καθένας όπως μπορεί, τη κριτική της πολιτικής οικονομίας σήμερα, τη κριτική του κράτους και ταξικής εξουσίας σήμερα, κ.ο.κ
Η «επιστροφή» στον Μαρξ (μια κίνηση που όποιος αισθάνεται ότι δεν «έφυγε» από κοντά του μπορεί να πιστεύει ότι δεν τον αφορά – και αυτό είναι ένα προβλημα) και στις γενεαλογικές ρίζες του έχει ιδιαίτερο θεωρητικό ενδιαφέρον. Αν και οι γραμμές πορείας σ΄ ένα τέτοιο εγχείρημα έχουν ηδη χαραχτεί από άλλους. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η επανεπίσκεψη δεν θα δώσει καινούριες εμπειρίες. Όμως εκεί που, κατά την κρίση μου, χωλαίνουν τα πράγματα πολύ πιο έντονα είναι το σκοτεινό κενό που υπάρχει μεταξύ της ελπίδας ότι ο μαρξισμός θα γινόταν εργαλείο μετασχηματισμού ενός κόσμου που τρέφεται από τις σαπισμένες σάρκες του και του αδιέξοδου που (προσωρινά ελπίζω) βιώνουμε. Δεν υπάρχει επαρκής απάντηση, απάντηση που να φωτίζει αυτό το κενό αν δεν είναι συνάμα και τρόπος γεφυρώματος του. Οτιδήποτε άλλο είναι περιγραφή του κενού. Μπορεί αυτό το σκοτεινό κενό να φωτιστεί; Δεν θα γίνει από ένα άτομο (κομμάτι δύσκολο στις μέρες μας) θα γίνει από συλλογικότητες. Και εδώ υπάρχει ένα προβλημα: πως οργανώνονται και τι μπαίνει στην λίστα προτεραιοτήτων τους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΊσως μια «γραμμή πορείας» βρίσκεται στην συστηματική αξιολόγηση και κριτική αφομοίωση της τεχνολογίας χειραγώγησης, ένα τρομακτικό εργαλείο που πληροφορείται από τις κοινωνικές επιστήμες (κυρίως την ψυχολογία), που κατέχει αποκλειστικά η άρχουσα τάξη. Αλλά όχι άλλη ψυχανάλυση, θα παρακαλούσα…Αίφνης, στο χώρο της ψυχολογίας σήμερα η ενασχόληση με την ψυχανάλυση (που τόσο ταλαιπώρησε την φιλοσοφία στο δεύτερου ήμισυ του 20ου αιώνα) καταλαμβάνει ένα πολύ μικρό χώρο και αφορά κυρίως την ψυχοδυναμική προσέγγιση στον χώρο της ψυχοθεραπείας και έρευνα για την κλινική αποτελεσματικότητα της. Αλλά και ο χώρος που καταλαμβάνει η ψυχοδυναμική στο χώρο της ψυχοθεραπείας είναι περιορισμένος, παρότι εξακολουθεί να συνιστά ένα από τα τρία βασικά επιστημολογικά ρεύματα στο χώρο αυτό. Τα πορίσματα του Freud, που υποτίθεται δημιούργησε η κλινική πρακτική του, δεν αντιμετωπίζονται πια σαν «επιστήμη», παρότι το θεωρητικό μοντέλο που δημιούργησε εξακολουθεί να μας τροφοδοτεί με έννοιες απαραίτητες για την κατανόηση της δυναμικής της «ψυχής».
Το φως θα προέλθει μάλλον από ένα σύγχρονο, νέο πάντρεμα του σοσιαλισμού με τα σύγχρονα πορίσματα της επιστήμης – αυτό που έκαναν οι κλασσικοί στον καιρό τους