ο ΣΥΡΙΖΑ σε Σημείο Καμπής;

Υπάρχει ένα σημαντικό δυναμικό στην αριστερή πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ το οποίο επικρίνει την ολοένα-και-δεξιότερα μετατόπιση του στις πολιτικές διατεταγμένες μας,  ή προσπαθεί να αποτρέψει το περαιτέρω γλίστρημα του με την πλάτη πάνω στη γλοιώδη επιφάνεια του σοσιαλδημοκρατικού κέντρου.

Αυτό δεν πρέπει να το παραβλέπουν οι κομμουνιστές.

Ωστόσο...

... μερικά παραδείγματα πρώτα: 

Τι λέει ο Κώστας Λαπαβίτσας στο άρθρο του «Σημείο καμπής για το ΣΥΡΙΖΑ»;

Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές […] προσφέρει τη δυνατότητα μεγάλων αλλαγών, αν και προέκυψε κυρίως λόγω της εκλογικής υποχώρησης της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ και όχι λόγω της δυναμικής του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ. […] το συνολικό αποτέλεσμα δε δείχνει ότι η ανατροπή θα προκύψει αυτόματα. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να δώσει την ώθηση που χρειάζεται, αλλάζοντας και τον εαυτό του.

 Ο ΣΥΡΙΖΑ διάλεξε να αναμετρηθεί στις εκλογές κινούμενος προς το κέντρο και οδήγησε έτσι σε μείωση της εκλογικής του επιρροής […]. δεν έπεισε τα λαϊκά στρώματα ότι κατέχει την απάντηση στην κρίση, ότι έχει το πρόγραμμα και τους ανθρώπους για να ανατρέψει τη σκληρή κοινωνική πραγματικότητα που σταδιακά εμφανίζεται. […] τα πολιτικά πράγματα βρίσκονται σε σημείο καμπής. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε κυρίαρχο πολιτικό κόμμα, αλλά μόνο αν προχωρήσει σε ριζοσπαστική ανανέωση της φυσιογνωμίας του. Αν αντίθετα συνεχίσει την πορεία προς το κέντρο, υπάρχει σαφέστατα ο κίνδυνος να υποχωρήσει κι άλλο η ψήφος του και να μη συμβεί ποτέ ο εκλογικός θρίαμβος της Αριστεράς.

[…] Για να κυβερνήσει θα πρέπει να προσφέρει πειστικό κοινωνικό και οικονομικό πρόγραμμα ανατροπής, να κινηθεί ριζοσπαστικά δείχνοντας στον ελληνικό λαό ότι όντως θα αλλάξει τα πράγματα χωρίς να κάνει πίσω. Θα πρέπει ακόμη, έστω και την τελευταία ώρα, να δημιουργήσει μηχανισμούς που θα τον δένουν με τα λαϊκά στρώματα με οργανικό τρόπο επιτρέποντας του να αντλεί εξωκοινοβουλευτική στήριξη σε κρίσιμες στιγμές.

κατά τα λεγόμενα του Π.ΛΑΦΑΖΑΝΗ:

Κύκλοι στο χώρο του κατεστημένου λένε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έπιασε ταβάνι και ότι για να διευρύνει την εκλογική επιρροή του δεν έχει άλλη επιλογή από το άνοιγμα προς το λεγόμενο «Κέντρο». Θεωρώ βαθύτατα λαθεμένη και παγιδευτική αυτήν την άποψη. Το λεγόμενο «Κέντρο» και τα παράγωγά του, όπως η Κεντροαριστερά, έχει καταστεί συνώνυμο του νεοφιλελευθερισμού, της μεταλλαγμένης σοσιαλδημοκρατίας και των μνημονιακών πολιτικών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, αντίθετα, έχει όλες τις δυνατότητες να πραγματοποιήσει γρήγορα ένα νέο μεγάλο άλμα στην επιρροή του, δίνοντας, μεταξύ άλλων, έμφαση στα ενωτικά ριζοσπαστικά αριστερά χαρακτηριστικά του, καθιστώντας ακόμα πιο πλήρες, ακόμα πιο συνεκτικό και πολύ πιο εύληπτο το ριζοσπαστικό πρόγραμμά του, επιχειρώντας μια βαθύτερη στροφή στα λαϊκά προβλήματα, στα κινήματα και τους κοινωνικούς αγώνες και ιδιαίτερα δίνοντας κεντρικό βάρος στη νεολαία, στην αναζωογόνηση του κινήματός της και την ανασυγκρότηση της οργάνωσης νεολαίας.

Σταχυολόγηση από άρθρο των Σπύρου Λαπατσιώρα και Γιάννη Μηλιού:

συνεργασία […] αντί της ανατροπής το βάθος του τούνελ θα φέρει την «ανάσχεση της λιτότητας», έναν ήπιο νεοφιλελευθερισμό «με ανθρώπινο πρόσωπο».

Απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο μοναδική προοπτική φαντάζει η επιδίωξη της αυτοδυναμίας, ως όρος ύπαρξης μιας Αριστεράς που θέλει να κυβερνήσει για να οργανώσει τους αναγκαίους και ώριμους μετασχηματισμούς της ελληνικής κοινωνίας, μετά την παγκόσμια κρίση και την ιστορική κρίση που έπληξε τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό.

 […].

2γ) Μετά τις εκλογές του 2012, υιοθετήθηκε μία στρατηγική που για χάρη ευκολίας θα την αποκαλούμε στροφή προς τον διεμβολισμό «πολιτικά κεντρώων στρωμάτων», χαρακτηρισμός ο οποίος αδικεί τη συνθετότητα του θέματος αλλά αποτελεί δείκτη που διευκολύνει τη συζήτηση. Το χαρακτηριστικό της αντισυστημικής δύναμης μειώθηκε σιγά-σιγά. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ευρωεκλογές τμήματα του εκλογικού σώματος ψηφίζουν ΣΥΡΙΖΑ «παρόλο που είναι μία από τα ίδια» επειδή του δίνουν μία ευκαιρία, εφόσον δεν έχει δοκιμαστεί, ενώ άλλα τμήματα του εκλογικού σώματος δεν τον ψηφίζουν «αφού είναι μία από τα ίδια, και οι άλλοι το ξέρουν το παιχνίδι ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το κατέχει». Κύρια μετατόπιση σε επίπεδο λόγου πέραν της μετατόπισης στο δίπολο αντισυστημικότητα/συστημικότητα έγινε με τη σχετική υποχώρηση του αιτήματος για «αναδιανομή»/«να πληρώσουν οι πλούσιοι», ως οργανωτικού στοιχείου του λόγου του ΣΥΡΙΖΑ, υπέρ του αιτήματος για «παραγωγική ανασυγκρότηση» ως κύριου οργανωτικού στοιχείου. Η μετατόπιση αυτή αντανακλά επίσης την προσπάθεια διεύρυνσης των κοινωνικών συμμαχιών προς τμήματα του επιχειρηματικού κόσμου που έχουν πληγεί από την κρίση και τη διαχείρισή της. Η γενικότερη εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η εικόνα ενός πολιτικού σχηματισμού ο οποίος αποδέχεται τους «κανόνες του παιχνιδιού» και περιμένει να πάρει τις εκλογές. Σ’ αυτό προφανώς επέδρασε καθοριστικά η υποχώρηση των κοινωνικών κινημάτων.

 […] η πολιτική στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2012 οργανώθηκε στη βάση ότι έχει δεδομένο το «αντισυστημικό ακροατήριο» και πρέπει να διεμβολίσει «μεσαία πολιτικά στρώματα» για να διευρύνει το ποσοστό του. Αυτή η πολιτική στρατηγική σε αυτές τις εκλογές συνάντησε τα όριά της

[…] Σύστημα δεν είναι μόνο η Κεντρική Τράπεζα, οι υπουργοί, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι «νόμοι και οι αστυνόμοι». Είναι το συνολικό θεσμικό πλαίσιο οργάνωσης της καθημερινής αναπαραγωγής και της διαχείρισής της. Από τις λαϊκές αγορές μέχρι τα ΜΜΕ, την κεντρική τράπεζα και τα σαλέ που κλείνονται οι δουλειές. Στη ρήξη με αυτό το παγιωμένο σύστημα είναι που πρέπει να προχωρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ με ένα σαφές αίτημα αναδιανομής υπέρ των κατώτερων τάξεων. Αναδιανομή όχι μόνο του πλούτου αλλά και της εξουσίας. Με ένα σαφές και καθαρό πρόταγμα που θα δείχνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πολιτική δύναμη διαφορετική από τις άλλες. Και αυτά σημαίνουν συγκεκριμένα πράγματα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ για να διεκδικήσει την αυτοδυναμία πρέπει να στραφεί, με όρους ριζοσπαστικής μετατόπισης της τρέχουσας πολιτικής οπτικής του, στην οργάνωση αυτού του αντισυστημικού δυναμικού το οποίο διασχίζει πολλούς χώρους, με όρους οργάνωσης της ελπίδας και της συστράτευσης των κατώτερων τάξεων για μία διαφορετική ζωή

[..] Το γεγονός ότι εμφανίζεται εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ ως κομμάτι του συστήματος που ταλαιπώρησε την ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες και στο τέλος της κήρυξε και τον πόλεμο για να κερδίσουν οι «φίλοι επιχειρηματίες» (για παράδειγμα μέσω ιδιωτικοποιήσεων) είναι καταστροφικό: δεν είναι μόνο αναγκαίο να καταδικάσει ο ΣΥΡΙΖΑ αυτές τις λογικές, οι οποίες παρατηρούνται σε μικρότερη κλίμακα και αλλού, αλλά να αποστασιοποιηθεί πλήρως από αυτές ακριβώς επειδή «σύστημα είναι ο τρόπος που γίνονται οι δουλειές».

[…] Η Αριστερά δεν έχει κανένα λόγο να επιχειρήσει μία φυγή από το κοινωνικό πρόβλημα και την αυξανόμενη κοινωνική πόλωση. Δεν έχει κανένα λόγο να επικαλείται τον πατριωτισμό για να συσσωρεύει ένα ανεξόφλητο κοινωνικό χρέος, όπως έκανε σε προηγούμενες δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ. Απαιτείται το κόμμα να «κάνει μια πορεία στο λαό», όχι για να του χαϊδέψει τα αυτιά με τον πατριωτισμό, με ένα λόγο δηλαδή που μετασχηματίζει τις υπαρκτές κοινωνικές συγκρούσεις σε φαντασιακές εθνικές διαμάχες (η «γερμανική κατοχή», τα «φερέφωνα της Μέρκελ», κλπ.) και ο οποίος συσκοτίζει αυτό που πραγματικά διακυβεύεται στην ιστορική συγκυρία. Απαιτείται το κόμμα να οργανώσει τις αντιστάσεις της κοινωνίας, να ανοιχτεί στα στρώματα που πλήττονται, προτάσσοντας την αναδιανομή υπέρ των πολλών και οργανώνοντας τα λαϊκά αιτήματα γύρω από αυτόν τον πυρήνα, μετασχηματίζοντας τις διεκδικήσεις σε ένα πρόγραμμα αλλαγής της ελληνικής κοινωνίας.

[…]

Οι επιχειρηματίες συχνά και όποτε χρειάζεται συναντούν και συντρώγουν με αυτούς που παίρνουν αποφάσεις, ενώ οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι δεν έχουν τη δυνατότητα να «συναντήσουν» αυτούς που παίρνουν αποφάσεις όποτε το χρειάζονται, ούτε τρώνε μαζί τους και συνήθως τους βλέπουν από μακριά, με ένα στρατό ανάμεσα. Ο ΣΥΡΙΖΑ απαιτείται να ριζοσπαστικοποιήσει τις μεθόδους μέσα από τις οποίες επιδιώκει να δημιουργήσει σχέσεις εκπροσώπησης με τα κοινωνικά στρώματα των υποτελών τάξεων.

Η αυτοδυναμία πρέπει να είναι η Επόμενη στάση κατά την ανάλυση των Σπύρου Νιάκα και Βαγγέλη Καραγεώργου:

Αυτή η ανάγνωση, οδηγεί συντρόφους στο αβίαστο συμπέρασμα πως ό,τι είχε να πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ από την αριστερά, το πήρε, και ενόψει των επερχόμενων βουλευτικών πρέπει να χυθούμε (απότομα ή λιγότερο απότομα) προς το κέντρο.

[…]

Να κλείσουμε τα αυτιά μας στις σειρήνες που μας καλούν να προσδιορίσουμε τη στρατηγική μας με βάση τη σημερινή κοινοβουλευτική γεωγραφία και τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Αντί να ψαρεύουμε συμμάχους στα θολά νερά της κεντροαριστεράς των πραγματικών ή φαντασιακών συνοδοιπόρων της ακροδεξιάς μνημονιακής κυβέρνησης Σαμαρά, μπορούμε να διεκδικήσουμε μία αυτοδύναμη κυβέρνηση της αριστεράς σε συμμαχία με τα δοκιμαζόμενα από την κρίση κοινωνικά στρώματα. Αντί να αυτοαναιρούμαστε με πολιτικά ζιγκ-ζαγκ που στέλνουν αντιφατικά μηνύματα στην κοινωνία ή να θολώνουμε το αντισυστημικό μας χαρακτήρα με συμμαχίες που προέρχονται από τη μνημονιακή λάσπη, οφείλουμε να δούμε τις ευκαιρίες που εμφανίστηκαν και σε αυτές τις εκλογές και να εστιάσουμε τις πρωτοβουλίες μας το ερχόμενο χρονικό διάστημα

Το χαρτί του εθνικισμού-πατριωτισμού που παίζει ο Συριζα, μεταξύ άλλων,  κριτικάρεται και στο «Φιλικές συμβουλές», του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου οπου διαβάζουμε:

Θέλετε να κυβερνήσετε; – ρωτούσε προ ημερών η Έλλη Στάη. Κάντε το όπως ο Αντρέας. Επιτεθείτε στο σύστημα και λειτουργήστε με τους κανόνες του· πάρτε στελέχη από το Κέντρο· ο υποψήφιος πρωθυπουργός να είναι ο απόλυτος κυρίαρχος στο κόμμα του, ως ο αυριανός απόλυτος κυρίαρχος στην κυβέρνησή του. Προσεγγίστε το Κέντρο και αλλάξτε απόψεις στα εθνικά, σημείωνε προεκλογικά ο Σταύρος Λυγερός. Και στο ίδιο μήκος κύματος, μετά τις εκλογές, και ο Νίκος Κοτζιάς: “Στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν πολλές δυνάμεις, εκπροσωπούμενες στο εσωτερικό του δυσανάλογα [...] που θεωρούν ότι οι αγώνες του 21ου αιώνα είναι μονοσήμαντα κοινωνικοί”.

Πώς μεταφράζονται αυτά στα καθ” ημάς; Για τον Κώστα Πουλάκη, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει “να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά μιας μεγάλης, αριστερής, δημοκρατικής, προοδευτικής και πατριωτικής παράταξης”. Και να φροντίσει, σύμφωνα με το Ρούντι Ρινάλντι, όσους “απογοητεύτηκαν από την πολιτική συμπεριφορά του, ειδικά σε θέματα εθνικά”. Σε διαφορετική περίπτωση, θα παγιδευτούμε χωρίς να το καταλάβουμε σε μια “φιλοευρωπαϊκή κεντροαριστερή ανασύνθεση”.

[…] ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες σε κόκκινο φόντο…

Η πρώτη νίκη, του Χρήστου Καραγιαννίδη:

Όταν η κοινωνική διαιρετική τομή στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, είναι τουλάχιστον παρωχημένη η ανάλυση της «γερμανικής Ευρώπης» και του μερκελισμού που πρέπει να ηττηθεί. Αυτό που πρέπει να ηττηθεί είναι ο καπιταλισμός. Τόσο απλά. Να ηττηθεί η ηγεμονική αντίληψη ότι ο καπιταλισμός είναι η μόνη λύση, να ηττηθεί η ηγεμονική αντίληψη ότι η εκμετάλλευση είναι μια κανονικότητα που δε μπορεί να αλλάξει.

[…]

Τώρα, λοιπόν, που οι αξίες της Αριστεράς γίνονται κεντρικό επίδικο για τις κοινωνικές τάξεις που υποφέρουν, εμείς δεν έχουμε περιθώρια να γυρίσουμε πίσω. Κι ας αφήσουμε επιτέλους τις έννοιες στην ησυχία τους. Για παράδειγμα: Δεν υπάρχει κεντροαριστερά, γιατί δεν μπορείς να βαφτίζεις την δεξιά πολιτική αριστερή. Γιατί δε μπορείς να υποστηρίζεις την όξυνση της εκμετάλλευσης εκσυγχρονισμό και πρόοδο. Γιατί δε μπορείς να είσαι δεκανίκι και χείρα βοηθείας σε ένα παραπαίον πολιτικό σύστημα και ταυτόχρονα να εμφανίζεσαι ως υπεύθυνη αριστερή δύναμη.

*****

... ωστοσο;

Ναι όντως φωνές ακούγονται και το ερώτημα «που πάμε τώρα;» ανδεικνυεται σε κεντρικό. Αλλά τι ακριβώς θα μπορούσε εναλλακτικά να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και αν οι φωνές από αυτό το δυναμικό εισακουστούν (πράγμα που φαίνεται δύσκολο)  ποιο ακριβώς θα μπορούσε να είναι το αριστερό ριζοσπαστικό και σοσιαλιστικό του προταγμα, είναι ασαφές. Και θα παραμείνει ασαφές, γιατί δεν μπορεί παρά να παραμείνει αντιφατικός ο λόγος αυτών που θέλουν και δεν θέλουν να εναντιωθούν στο σύστημα.