Η πυραμίδα των ποτηριών σαμπάνιας

«The new situation in the new globalised economy eventually killed off not only Marxist-Leninism but also social democratic reformism – which was essentially the working class putting pressure on their nation states. But with globalisation, the capacity of the states to respond to this pressure effectively diminished. And so the left retreated to suggest: "Look, the capitalists are doing all right, all we need to do is let them make as much profit and see that we get our share."
That worked when part of that share took the form of creating welfare states, but from the 1970s on, this no longer worked and what you had to do then was, in effect, what Blair and Brown did: let them make as much money as possible and hope that enough of it will trickle down to make our people better off».(underlining by red rock views) *¹  

«Η νέα κατάσταση στη νέα παγκοσμιοποιημένη οικονομία τελικά σκότωσε όχι μόνο τον μαρξισμό-λενινισμό αλλά και τον σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό - που ήταν ουσιαστικά η εργατική τάξη που ασκούσε πίεση στα εθνικά κράτη τους. Αλλά με την παγκοσμιοποίηση, η ικανότητα των κρατών να ανταποκριθούν σε αυτή την πίεση μειώνεται αποτελεσματικά. Και έτσι η αριστερά υποχώρησε στο να λέει: «Κοιτάξτε, οι καπιταλιστές πάνε καλά, το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να τους αφήσουμε να βγάζουν όσο κέρδος μπορούνε και να δούμε πως θα πάρουμε το μερίδιό μας."
Αυτό λειτούργησε όταν μέρος αυτού του μεριδίου πήρε τη μορφή της δημιουργίας κράτους πρόνοιας, αλλά από τη δεκαετία του 1970, αυτό δεν λειτούργησε και τι θα έπρεπε να κάνουν στη συνέχεια, ήταν, στην πραγματικότητα, ότι έκανε ο Μπλερ και ο Μπράουν: Ας τους να βγάλουν όσο δυνατό περισσότερα χρήμα και έλπιζε ότι αρκετό από αυτά θα στάζει προς τα κάτω για να φέρει και τον λαό σε καλύτερη κατάσταση» (υπγράμιση απο red rock views).

Τάδε έφη ο συχωρεμένος Eric Hobsbawm.

«Η έκφραση «trickle down» που χρησιμοποιεί ο Hobsbawm αναφέρεται στην αργή ροή υγρού, σταγόνα-σταγόνα προς τα κάτω και είναι μια έννοια που προέρχεται απο την θεωρία της πυραμίδας των ποτηριών σαμπάνιας. Η πυραμίδα των ποτηριών σαμπάνιας αποτελεί ένα πολιτικό-οικονομικό συμβολισμό.  Κατά την θεωρία αυτή, όταν το κορυφαίο ποτήρι γεμίζει και ξεχειλίζει, η σαμπάνια χύνεται στα ποτήρια της χαμηλότερης βαθμίδας των ποτηριών. Στην συνέχεια, η σαμπάνια που χύνεται απρόσκοπτα,  προοδευτικά ξεχειλίζει τα ποτήρια απο τις ανώτερες στις κατώτερες βαθμίδες, και στο τέλος φτάνει και στην βάση - οπότε και εργάτες απολαμβάνουν τα αγαθά της ευμάρειας των οικονομικών δυναστών τους.

Η θεωρία της πυραμίδας των ποτηριών βέβαια παραβλέπει ότι τα κορυφαία ποτήρια απο τα οποία πίνει η ελίτ χωράνε πολλή σαμπάνια γιατί είναι συγκριτικά τεράστια. Ενώ, όσο πιο χαμηλά καταβαίνει η σαμπάνια που «ξεχειλίζει» απο βαθμίδα σε βαθμίδα τα ποτήρια, αυτά προοδευτικά μικραίνουν σε μέγεθος. Παραβλέπει επίσης ότι μέχρι να κατεβεί το υγρό ποτό στα μικροσκοπικότατα ποτηράκια της βάσης έχει βρωμίσει, αφού κυριολεκτικά έχει ξεπλύνει τα ποτήρια όλων των βαθμίδων πάνω απο την βάση και δεν είναι πλέον σαμπάνια αλλά ούτε την γεύση φτυνού κρασιού που έχει ξεθυμάνει δεν έχει. 

Κι αυτά σε καλές εποχές. Στη μέρες μας, και πολύ περισσότερο σε κρισιακή περίοδο, δεν φτάνει ούτε βρώμικο κρασί στην βάση. 

Παρά τα προβλήματα της παραπάνω θεωρίας, η ουσία είναι ότι το προλεταριάτο στις μητροπόλεις βρισκόταν κι εξακολουθεί να βρίσκεται σε ανώτερο βιοτικό επίπεδο σε σύγκριση μ’ αυτο των δορυφόρων της μητρόπολης – πράγμα που εξηγείται με το γεγονός ότι ένα μέρος της ληστρικής λείας έφτανε σ' αυτό, ενώ τώρα είναι ζήτημα αν φτάνει ακόμα. 

Ο Hobsbawm λεει ότι αυτο «λειτούργησε» κάποια εποχή. Επειδή αυτά και διάφορα άλλα είπε με τρόπο που άρεσε στους σοσιαλδημοκράτες, ο Neil Kinnock τον είχε χαρακτηρίσει ως τον «αγαπημένο» του μαρξιστή. Κι ήταν ο Kinnock που προώθησε*²  τον Tony Blair  στην ηγεσία του Εργατικού κόμματος της Βρετανίας (ένα απο τα πλέον φανατισμένα όρνεα του ιμπεριαλισμού). Τον Blair ο οποίος εκκλησιάζεται, "πιστεύει στον θεό" μας (ορκίζεται) και μαζεύει τα εκατομμύριο της αμοιβής του για τις υπηρεσίες του στην ελίτ  που κολυμπάει σε πισίνες αίματος στην οποία τώρα σίγουρα θεωρεί ότι ανήκει. 

Αυτά τα "διαμάντια" είναι πρότυπα των δικών μας "αριστερών" που όντως κάνουν αγώνα για ν’ αλλάξουν τον κόσμο (που εγώ κι εσύ καμιά φορά αναλώνουμε ενέργεια μαλώνοντας μεταξύ μας πως να τον ερμηνεύσουμε. Αλλα, ας είναι... κι αυτό πρέπει να γίνει). 

________

1,2 Eric Hobsbawm: aconversation about Marx, student riots, the new Left, and the Milibands