Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2016

Η Κουβανική Επανάσταση απέδειξε ότι ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος

Η φράση στον τίτλο αντί για θρήνο για τον θάνατο του Φιντέλ - μια από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες στην ιστορία του αγώνα της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεσμένων για πραγματική χειραφέτηση 

Παρακάτω, η σχετική ανακοίνωση από το
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

Θα ζει για πάντα στην ιστορική μνήμη και τη συλλογική συνείδηση των λαών όλου του κόσμου
Ανακοίνωση της ΚΕ του Κόμματος για τον θάνατο του ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης, Φιντέλ Κάστρο
Ανακοίνωση για το θάνατο του ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης, Φιντέλ Κάστρο, εξέδωσε η ΚΕ του ΚΚΕ. Σ' αυτήν, σημειώνει:
«Η ΚΕ του ΚΚΕ, με βαθιά θλίψη, αποχαιρετά μια θρυλική μορφή του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, τον ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης, Φιντέλ Κάστρο.
Εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια στον Πρόεδρο της Κούβας, Ραούλ Κάστρο, στην ΚΕ του ΚΚ Κούβας και σε όλο τον κουβανικό λαό.
Ο Φιντέλ Κάστρο είχε γεννηθεί στο Μπιράν της Κούβας στις 13 Αυγούστου 1926 και είχε σπουδάσει Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας. Από φοιτητής, συμμετείχε στο επαναστατικό κίνημα ενάντια στη δικτατορία του Μπατίστα στην Κούβα, που είχε την ανοιχτή στήριξη και των ΗΠΑ.
Στις 26 Ιούλη του 1953, επικεφαλής ομάδας επαναστατών επιτέθηκε στους στρατώνες της Μονκάδα, με σκοπό να ξεσηκώσει το λαό του Νησιού ενάντια στη δικτατορία. Η απόπειρα αποτυγχάνει και ο ίδιος μαζί με συντρόφους του συλλαμβάνεται. Ομως, η 26η του Ιούλη σηματοδοτεί την απαρχή της μεγάλης λαϊκής εξέγερσης κατά του δικτατορικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα.
Μπροστά στους κατηγόρους του, στις 6 Οκτώβρη του 1953, στο δικαστήριο του Σαντιάγκο της Κούβας, ο Φιντέλ Κάστρο λέει: "Οσο για μένα, ξέρω πως η φυλακή θα 'ναι σκληρή όσο δεν ήτανε ποτέ για κανένα, πως θα βρω μπροστά μου απειλές, παγίδες και άτιμες βιαιότητες. Μα δεν τις φοβούμαι, όπως δεν τρέμω τη μανία του άθλιου τυράννου που πήρε τη ζωή εβδομήντα αδελφών μου. Καταδικάστε με, δεν πειράζει, η Ιστορία θα με δικαιώσει".
Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε 15 χρόνια φυλάκιση.
Το 1955, στις 15 του Μάη, ο Κάστρο αποφυλακίστηκε και στις αρχές Ιούλη αναχώρησε για το Μεξικό, όπου οργάνωσε και εκπαίδευσε στρατιωτικά μια ομάδα επαναστατών, από τις τάξεις της οποίας βγήκαν όλοι οι μεγάλοι ηγέτες της Κουβανέζικης Επανάστασης, όπως ο Καμίλο Σιενφουέγος, ο Χουάν Αλμέιδα και o Ερνέστο Τσε Γκεβάρα.
Οι επαναστάτες ξεκίνησαν το αντάρτικο στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και ο επαναστατικός στρατός που συγκροτήθηκε "ακούμπησε" στη συστηματική πολιτικοστρατιωτική προετοιμασία, που είχε ξεκινήσει το κίνημα της 26ης Ιούλη, με επικεφαλής τον Φ. Πάις, το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα Κούβας, όπως είχε ονομαστεί το ΚΚ Κούβας, και το Επαναστατικό Διευθυντήριο που απαρτιζόταν από επαναστάτες φοιτητές. Βασίστηκε στη δράση των οργανωμένων δυνάμεων στις πόλεις, στην παράνομη δουλειά που ανέπτυσσαν οι κομμουνιστές στους χώρους δουλειάς, στην αγροτιά και τη νεολαία. Αυτή η προετοιμασία της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχή έκβαση της επαναστατικής πάλης. Αυτές ήταν και οι κύριες δυνάμεις που προχώρησαν στην ενοποίησή τους στις Ενωμένες Επαναστατικές Δυνάμεις, που οδήγησαν στην επανασύσταση του ΚΚ Κούβας το 1965.
Την 1η Γενάρη του 1959 ο λαϊκός αντάρτικος στρατός της Κούβας μπαίνει θριαμβευτικά στην Αβάνα, μετά από ένα μακρόχρονο αγώνα του λαού της Κούβας ενάντια στη δικτατορία του Μπατίστα, τον οποίο στήριζαν οι ΗΠΑ. Η Κουβανική Επανάσταση απέδειξε ότι ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος και βρήκε αμέσως την αμέριστη στήριξη της Σοβιετικής Ενωσης και των τότε σοσιαλιστικών χωρών.
Δύο χρόνια και 4 μήνες μετά την Επανάσταση, ο κουβανικός λαός, με την καθοδήγηση της ηγεσίας του και του ίδιου του Κάστρο, αναχαιτίζει στον Κόλπο των Χοίρων στην παραλία Χιρόν, την εισβολή και απόβαση 1.400 μισθοφόρων που έστειλε η αμερικανική κυβέρνηση.
Στη μεγάλη διαδήλωση της 16ης του Απρίλη του 1961, στις κηδείες των σκοτωμένων από τις αεροπορικές επιδρομές (λίγο πριν την απόβαση των μισθοφόρων της CIA), ο Φιντέλ Κάστρο, ανακηρύσσει για πρώτη φορά το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της Επανάστασης. Για δεκαετίες ο Φιντέλ Κάστρο, από τη θέση του Προέδρου της Κούβας και ως επικεφαλής του ΚΚ Κούβας, καθοδήγησε την πάλη του λαού της χώρας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, στις δύσκολες συνθήκες της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας και περικύκλωσης και ιδιαίτερα μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές στη Σοβιετική Ενωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες το 1989 - 1991.
Ο Φιντέλ Κάστρο αφήνει πολύτιμη παρακαταθήκη στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και ιδιαίτερα στον κουβανικό λαό, στον αγώνα που δίνει και σήμερα ενάντια στο αμερικανικό εμπάργκο, που συνεχίζεται, και όλες τις προσπάθειες υπονόμευσης του σοσιαλιστικού δρόμου ανάπτυξης, στις οποίες πρωτοστατούν οι ΗΠΑ και η ΕΕ.
Ο Φιντέλ Κάστρο θα ζει για πάντα στην ιστορική μνήμη και τη συλλογική συνείδηση των λαών όλου του κόσμου, των καταπιεσμένων στον αγώνα για την απαλλαγή της ανθρωπότητας από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, για την τελική νίκη, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.
Hasta la victoria siempre».
ΑΘΗΝΑ 26/11/2016

Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2016

My dear Lady Gaga



Κάνω μιαν εμπειρική διαπίστωση πως στο μυαλό εκείνου που ακούει διάφορα είδη μουσικής, δύσκολα γεννάται σαν πρόβλημα το ερώτημα αν ένα είδος της μπορεί να θεωρηθεί ανώτερο από άλλο. Για κείνον, το ερώτημα παραμένει θεωρητικό, αφορώντας την ψυχολογία ή την φιλοσοφία της μουσικής ή κάτι άλλο, που σαν θέμα συζήτησης ή μελέτης  μπορεί να διατηρεί κι έντονο ενδιαφέρον, ενώ δεν τον εμποδίζει ν' ακούει δίχως προκαταλήψεις ό,τι τον ευχαριστεί ή ό,τι ακουστικά και βιωματικά  του δημιουργεί τη διάθεση να το ακούσει.


Αν το  ερώτημα δεν θίγεται συχνά σε συζητήσεις, σαν πρόβλημα εντούτοις δεν παύει να υφίσταται και σε κοινωνικές επαφές, με την έννοια ότι η υποτιθέμενη "ποιότητα" της μουσικής που ακούει ο ένας, ή γενικότερα "το γούστο" του, καθίσταται κριτήριο αξιολόγησης του επιπέδου καλλιέργειάς του, ή και του χαρακτήρα του, από την άλλη ή άλλον.. Λόγου χάρη, αυτός που ακούει αποκλειστικά "κλασσική μουσική", ενίοτε εννοώντας οτιδήποτε βγαίνει από μια συμφωνική ορχήστρα, κι όχι κατ' ανάγκη κάτι που  περίπου μοιάζει με τη μουσική του Mozart, ας πούμε,  μπορεί να θεωρεί την λαϊκή μουσική "κατώτερου επιπέδου" είδος, και αυτόν που ακούει αποκλειστικά και μόνο "τα λαϊκά του" άτομο "χαμηλότερης καλιέργειας" ή γούστου. Ο άλλος που ακούει μόνο αυτό που θεωρεί "λαϊκή μουσική", ενίοτε μπερδεύοντας το δημοφιλές με το "λαϊκό" κι εννοώντας μ' αυτό μόνο το τραγούδι που δεν χρειάζεται προχωρημένη μουσική παιδεία για να να τραγουδηθεί, και συνήθως έχει μιαν εύκολα αντιληπτή στροφική μορφή, μπορεί να θεωρεί την "κλασσική" μουσική σπατάλη του χρόνου του, διατηρώντας όμως την ίδια προκατάληψη πως το "λαϊκό" δεν μπορεί να είναι εφάμιλλο, σε "αισθητικό ύφος", ύψος ή βάθος, του "κλασσικού".  Πιο γλαφυρά και ακραία, κάποια που ακούει μόνο αυτό που χαρακτηρίζεται ως "σκυλοτράγουδο", θα θεωρήσει φαντασμένο υπερόπτη, σνομπ, αυτόν που θα της πει πως το ορατόριο είναι κατά πολύ ανώτερη  δημιουργία. Από την άλλη, αυτός που "απεχθάνεται μπουζούκια και τουμπελέκια” κι ακούει μόνο "Κλασσική Μουσική" και... (Ά ναι, μην το ξεχάσω), λέει πως ακούει και "λίγη τζαζ",  ενώ δεν εκτίθεται στο άκουσμα του "σκυλοτράγουδου", ενδεχομένως να δυσκολευτεί να καταλάβει γιατί του έρχεται η διάθεση να χορέψει (αν του έρχεται ποτέ...) ακούγοντας ένα "σκυλοτράγουδο".

Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει ανώτερο ή κατώτερο είδος μουσικής, αν γίνει δεκτό  ότι διαφορετικά είδη  μουσικής  μπορεί αντίστοιχα να θέτουν σε λειτουργία  διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου.  Αν και είναι αλήθεια πως ο ίδιος εγκέφαλος μπορεί να κρίνει το αν μια σύνθεση ενός είδους μουσικής είναι ανώτερη από μιαν άλλη του ίδιου είδους. Και το πώς δύναται να συμβαίνει αυτό είναι ένα μυστήριο που δεν το ερμηνεύει η όποια φιλοσοφία από μόνη της, αν και μπορεί να συνεισφέρει σ' αυτό.


Και είναι συνέπεια αυτού του γεγονότος το ότι οι ψυχολογικές αντιδράσεις στο ένα είδος διαφέρουν ριζικά από αυτές στο άλλο, πράγμα που περνάει και σε διαφορετικές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς που σχετίζονται και ταιριάζουν με το ένα ή το άλλο είδος. Το μόνο πρόβλημα έγκειται στην τάση να αποκλείεται, ή να αγνοείται  το ένα είδος προς χάριν του άλλου, παρότι με πολλή επιείκεια θα θεωρούσα τουλάχιστον "αισθητικό πατρονάρισμα" το να μου επιβληθεί ν' ακούω κάτι που πολύ χοντροκομμένα κάνει επίκληση αποκλειστικά και μόνο ενός τμήματος του εγκεφάλου μου.

Το θέμα μπορεί να πάρει μεγάλη έκταση και δεν είναι πρόθεση μου να επεκταθώ σε τούτο το σημείωμα.  Μια σύντομη αναφορά στον  Adorno, ο οποίος στο έργο του 'Η Φιλοσοφία της Νέας Μουσικής' απορρίπτει το προϊόν της σύγχρονής του βιομηχανίας παραγωγής μουσικής (αυτό που ανάλογα στις μέρες μας πουλιέται παγκοσμίως σαν λαϊκή μουσική , ή σαν τη λεγόμενη από καιρό "ποπ" μουσική και που παράγεται κυρίως  στον Αγγλοσαξωνικό χώρο) ως εμπορικό εκχυδαϊσμό που διαφθείρει αντί να φωτίζει, που μας μετατρέπει σε παθητικούς, ανεγκέφαλους ακροατές-θεατές, αποτρέποντας μια κριτική αντίληψη αυτού που ακούμε και βλέπουμε...

Στην παρακάτω φράση εκφράζεται με έντονα κατηγορηματικό τρόπο, και ύφος ποιητικής άδειας, συμπυκνωμένη η  θέση του:
"Όσο περισσότερο η παντοδύναμη βιομηχανία κουλτούρας αδράχνει για δικό της σκοπό την αρχή της φωταγώγησης και την διαφθείρει στη χρησιμοποίηση των ανθρώπων προς όφελος ενός συνεχόμενου σκότους, τόσο περισσότερο η τέχνη ορθώνεται εναντίον της ψευδούς φωταγώγισης· αντιστέκεται στα σχήματα αυτού του απωθημένου σκότους στο πανταχού παρόν στυλ φωτεινής επιγραφής και βοηθά στο να φωτίζει μόνο με το να καταδικάζει την λαμπρότητα του κόσμου στο δικό της σκότος".
Είναι ακριβώς έτσι; Υπάρχει άραγε τέτοια αντίθεση μεταξύ "τέχνης" και βιομηχανίας κουλτούρας;  Θα εκτεθούν κάποιες απαντήσεις σε μελλοντικό κείμενο. Για τώρα να πώ πως το σίγουρο είναι ότι ο Adorno σε προτρέπει να σκεφτείς το θέμα.  Βέβαια ο ίδιος, έχοντας μια διαλεκτική αντίληψη της Δυτικής, Ευρωπαϊκής Έντεχνης Μουσικής, σαν ζωντανό εν εξελίξει είδος, θεωρούσε "τέχνη" κυρίως (αν όχι μόνο αυτό) ό,τι συνιστούσε το τελευταίο στάδιο εξέλιξης αυτού του συγκεκριμένου είδους, και πιο ειδικά, το ιδανικό του ήταν το έργο που παρήγε  στην εποχή του  (κυρίως στο πρώτο ήμισυ του περασμένου αιώνα), η Δεύτερη Βιενέζικη Σχολή, ήτοι την Ατονική και Δωδεκατονική ή Σειριακή μουσική των Arnold Schoenberg, Alban Berg and Anton Webern. Στις μέρες μας, η ίδια βιομηχανία που παράγει "Ποπ" μουσική πουλάει με τα ίδια εμπορικά κίνητρα και το είδος που ο Αdorno θεωρούσε να στέκει σαν αντίδραση στην εμπορευματοποίηση και τον εκχυδαϊσμό της μουσικής...

Ένα ερώτημα παραμένει: γιατί το ένα είδος μουσικής δεν είναι ούτε κατά προσέγγιση τόσο  δημοφιλές όσο το άλλο. Τολμώ να πω αυτό που μου φαίνεται προφανές μόνο:  το αν αυτό το είδος (που, κατά τον Adorno, διαλεκτικά αρνείται το σκότος της εμπορευματοποίησης προβάλλοντας, σαν άρνηση της αρνησης, το σκότος της εγγενούς του δυσκολίας να ακουστεί) συχνά  δεν γεμίζει τις πρώτες σειρές καθισμάτων μιας μικρής  αίθουσας κοντσέρτου ακόμα και στις μέρες μας,  ενώ το άλλο, το "εκχυδαϊσμενο", γεμίζει στάδια, είναι ένα φαινόμενο που χρειάζεται την ψυχολογία (μεταξύ άλλων) της μουσικής περισσότερο από μιαν ιδεοπαθή φιλοσοφία της μουσικής για να ερμηνευτεί...






✳✳✳

Ειρήσθω εν παρόδω, οι παραπάνω σκέψεις ξεκίνησαν με έναυσμα μια συζήτηση που άκουσα, μέρος της οποίας ήταν η παρακάτω στιχομυθία που πήγε κάπως έτσι:
- Μου λες για σκυλοτράγουδα... εγώ "τη βρίσκω" κάπου-κάπου, στο κατάλληλο κλίμα, με την Αγγλοσαξωνική εκδοχή σκυλοτράγουδου. Πχ μπορώ ν' ακούσω με ευχαρίστηση και Lady Gaga! Άκου το "bad romance" της Λαίδης Γκάγκα
- Ε, το άκουσα. Μα άκου κι εσύ τί βαθυστόχαστο λέει το τραγούδι...."Rah rah ah-ah-ah! mah ro-mah-mah, Gaga oh-la-la! Want your bad romance…" ... τουτέστιν: μαλακίες...
Η Lady Gaga στο bad romance"  σου λέει πως θέλει ένα "κακό ρομάντζο". Σου λέει πως θέλει "την ασχήμια σου, την αρρώστια σου, αρκεί να είναι δωρεάν" . O στίχος της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί "σκουπίδι σκουπιδιών", αν μπορούσε κάποιος να κρίνει ποια είναι η καλή ποίηση που γράφεται σήμερα στ' αγγλικά.. και να τον συγκρίνει μ' αυτήν... Δεν θα πέρναγε για ποίηση κι ούτε προσποιείται πως είναι. Μα κάτι λέει που είναι ευανάγνωστο, όσο "μπανάλ", ή "κακίστως γραμμένο" κι αν το βρίσκεις εσύ ή εγώ. Ούτως ή άλλως,  αυτό που λέει είναι δευτερεύουσας σημασίας. Αυτό που μετρά περισσότερο είναι ή " σωματική γλώσσα" που απευθύνεται λιγότερο στον εγκέφαλο και πιότερο στο σώμα του ακροατή. Μετράει, αρχής γενομένης, η χροιά της  φωνής της στην παράδοση ενός μηνύματος, που είναι απλό μεν, άλλα με ξεκάθαρα ερωτικό περιεχόμενο.  Άπαξ και το μήνυμα παραδοθεί, τότε το κυρίαρχο είναι η ερμηνεία του τραγουδιού που μπορεί μεν να συνίσταται από κάτι όχι πολύ περισσότερο από ένα απλό, "πιασάρικο μοτίβο", αλλά πέραν της εσωτερικής δομής του σαν σύνθεση, το κομμάτι ντύνεται με τέτοια χρώματα κι  εμπλουτίζει τις υφές με τρόπο που μόνο με τη χρήση του εξοπλισμού μιας πολύ ανεπτυγμένης  μουσικής παραγωγής  είναι δυνατά. Πρόκειται για παραγωγή που διαθέτει την αιχμή του δόρατος της τεχνολογίας αλλά και την καλύτερη τεχνική στην ερμηνεία της μουσικής, χρησιμοποιώντας και  κορυφαίους μουσικούς. Η δημόσια παράδοση του συγκεκριμένου προϊόντος στο κοινό βασίζεται σε, και απαιτεί, μία βιομηχανία διασκέδασης, διαστάσεων μαμούθ, συν  και το σούπερ θέαμα... Τότε, φυσικά, βγαίνει κάτι που εντυπωσιάζει και διασκεδάζει οπτικοακουστικά...

Η αλήθεια είναι πως αυτή η μουσική, πακεταρισμένη με αυτόν τον τρόπο, έχει σχεδόν όλα τα συστατικά της όπερας. Σχεδόν όλα. Αλλά της λείπει κι η ενίοτε υστερική φλυαρία μιας ατέρμονης, νευρωτικής Βαγκνερική ς όπερας... Μπαίνει στο ζουμί με άμεσες και συνοπτικές διαδικασίες. Και ξέρει τι κάνει! Ο κόσμος μας είναι βιαστικός και (όταν το "πολιτιστικό προϊόν έχει θέμα τον έρωτα) το οικονομικά συμφέρον είναι αντί για πλήρη οργασμό  ή αντί για "Τάντρα", να μας προσφέρει πρόωρη εκσπερμάτιση... Και μας λέει "αυτό είναι καλύτερο από το τίποτε..."



Σαν παράδειγμα εκδοχής "όπερας", στο "Alejandro" [εδώ] το δήθεν απενεχοποιημένο παίρνει σκανδαλιστικό χαρακτήρα σε μίαν εικονογραφία που παίζει με μίξη νεκροφιλίας και σαδομαζοχισμού. Συνάμα προβάλει το θρησκευτικά "αμαρτωλό,  και με σκανδαλοθηρικό γαρνίρισμα... "ανορθόδοξης" ομοφιλικής συνουσίας.. Είναι άραγε η αποθέωση του kitsch; Ναι, μα δεν παύει να είναι εντυπωσιακό!


Το έντονα "ερωτικό" σ' αυτήν την περίπτωση αγγλοσαξονικού "σκυλοτράγουδου" εμφανίζεται με σουπερ-θέαμα που αγγίζει το εκπληκτικό, ενώ κατ' ουσίαν παραμένει μια φαντασίωση για τον μέσο, ως επί το πλείστον, αρσενικό, ετεροφυλόφιλο θεατή-ακροατή. Είναι ένα πακετάρισμα  της λαγνείας που παραμένει ματαιωμένη, απροσδιόριστη, και χωρίς συγκεκριμένο αντικείμενο (η και υποκείμενο) πόθου. Διότι ο θεατής, παρότι αναγκάζεται να εστιάσει στην μόνη θηλυκή, την  πρωταγωνίστρια που ερμηνεύει το έργο, ο ίδιος  δεν μπορεί ν' αγγίξει αυτό το είδωλο . Κι έτσι το έργο, του προβάλει πίσω την φαντασίωσή του, δίνοντας όμως ένα περιεχόμενο που δεν γεννάται από, μα επιβάλλεται εις, τον εγκέφαλό του,  σαν φαντασμαγορική υπερμεγένθυση της επιθυμίας του, και με τέτοια υπερβολή  που καλύπτει το σάπιο της περιρρέουσας παρακμής, δίνοντας της μία "γλυκιά" γεύση σε μιαν ατμόσφαιρα που σαγηνεύει σαρκικά.. μα έχοντας ήδη κάνει κατά κόρον επίκληση στο  Μεταιχμιακό Σύστημα του εγκεφάλου του. Η τόσο συχνά άπιαστη ατομική  ευχή, μετατρέπεται σε δημόσια, μαζική ονείρωξη, με τη μορφή  ενός ηδονικά απολαυστικού εφιάλτη. Αλλά, πάντα  σαν τέτοιος, ο εφιάλτης κρατά τον θεατή-ακροατή έκθαμβο στον ατομικό, συχνά μοναχικό του χώρο ηδονοβλεψίας...



Είναι τα μάλα δημοφιλές γιατί αγγίζει τη "ζωώδη πλευρά" μας που δεν πολυψάχνουμε, την οποία η καταπιεστική πλευρά (συμβάσεις, ενοχές, συνήθεια και ανία) μπορεί να μην επιτρέπει να εμφανιστεί στην κλειδωμένη κρεβατοκάμαρά μας και μας βγαίνει σαν δημόσιο θέαμα...



Στο βίντεο που εικονογραφεί το κομμάτι Alejandro, η Lady Gaga φαίνεται να θέλει μόνο αρσενικούς χορευτές συγκεκριμένου σεξουαλικού προσανατολισμού, με την  χορογραφία που παραπέμπει και σε άγριο gay sex ....

Tο "show", όμως, προσφέρει οπτικό "φαΐ" και στον θηλυκό θεατή (παρότι η επίκληση είναι προς την σεξουαλική ορμή του αρσενικού, εννοείται..) , που ακόμα και στην περίπτωση που δεν μετακινείται κι από μια υποβόσκουσα ομοφοβία, θα μπορούσε να πει "τι ωραία κορμιά που έχουν!  Και πως μ' αρέσει να τους βλέπω να χορεύουν... (ή αναμολόγητα να σκεφτεί: Εντάξει.  Οι χορευτές μπορεί να είναι "γκέι", αλλά χορεύουν υπέροχα και... "με φτιάχνουν"!)


Ή να πει το πλέον σύνηθες "It's just an entertainment" (Μία απλή διασκέδαση)...

Και το ξέρουμε πως  μπορεί να είναι μία παρένθεση που μας απαλλάσσει προσωρινά από τις εμμονές με τα ανεπίλυτα  προβλήματά μας. Είναι κάτι σαν κι αυτό που ο Μαρξ αποκάλεσε "όπιο". Αλλά σαν τέτοιο, είναι μία επίγεια πλαστή παρένθεση παραδείσου που, όμως, αν το επιλέξουμε πληρώνοντας το αντίτιμο, μπορεί να την βιώσουμε στο "εδώ και τώρα" μας, αφήνοντας προσωρινά απέξω την κόλαση που την περιβάλλει.

"Ρούφηξέ την και μην το πολυψάχνεις. Έχουμε αρκετά άλλα που να μας προβληματίζουν..." Αυτή είναι η βουβή παραίνεση της βιομηχανίας κουλτούρας που γίνεται κοινά αποδεκτή  άποψη.

Και κλείνοντας λέω, το ερώτημα είναι αν παραμένει ίχνος "πνεύματος" σε μια "παρένθεση" που ούτε καν προσποιείται πως είναι όαση έξω από τα όρια της οποίας η έρημος του χυδαία εννοούμενου "υλικού" γίνεται η ουσία της επιβεβλημένης μας, οικουμενικής πλέον, θρησκείας... Ακριβώς γιατί είναι μέρος της ίδιας θρησκείας.

Ή μήπως κι αυτό που αποκαλούμε, ενίοτε με περιφρόνηση, πνευματικά φτηνή "διασκέδαση", (entertainment...) συνιστά καί αγωγή της ψυχής; Και πιθανόν και σ' ένα κόσμο όπου το χρήμα δεν "μιλά" πλέον, θα εξακολουθήσει να είναι αναγκαίο στο βαθμό που και το σώμα μας θα το χρειάζεται ακόμα...

***

Σημείωση:
Το εδάφιο από την εισαγωγή, σελ 16

Philosophy of New Music by Theodor Adorno; (Μετάφραση στα αγγλικα του  Robert Hullot-Kentor), University of Minesota Press.


Δεν είναι ανδραγάθημα;




"Δεν είναι δα και το μέγα ανδραγάθημα"
Μου λες, που άφησα το σύνηθες
Κι επίπονα επέλεξα το νέο...
Κι όμως είναι(!) γενναίο.

Αίφνης, όταν ισιώνεις το κυρτό σου ανάστημα
Βλέπεις το σήμερα να διαφέρει απ' το χθες -
Κι αν έβγαζα στο στήθος μου εξάνθημα
Λοιπόν, πάλι θα έπρεπε να σε εμπνέω!

Κι εσύ λέγε μου τώρα ό,τι θες...
Εγώ βαθιά αναπνέω

Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2016

τέτοια επιλογή...



- Γιατι έκλεισες τα μάτια σου με τα χέρια σου;
- Εσύ που τα κρατάς ανοιχτά τι βλέπεις;...

- Σε πείραξε που βγήκε ο Τραμπ αντί για την Κλίντον; 
- Όχι. Με πείραξε που κατάντησα να έχω μία τέτοια επιλογή.

Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2016

Ο "πλανητάρχης"




Μωρέ τί ισχυρούς κυβερνήτες που έχουμε!
Μέχρι κι ο πλανητατάρχης τους υποκλίνεται!

Κι είμαστε και τόσο φιλόξενοι εμείς οι Έλληνες! 

 Το ερώτημα είναι με ποιανού τη μάνα, την αδελφή, τη σύζυγο, την κόρη ή και την εγγονή θα κανονίσουμε να κοιμηθεί ο πλανητάρχης... 

Ή μήπως προτιμά κάνα αγόρι...
Ξέρεις τι λέω... κανένα από αυτά που οι Τούρκοι ονόμαζαν "Τσουτσέκι" 
(çiçek? Που σημαίνει τί, τάχα μου; "λουλούδι";...). Τέλος πάντων, αυτό είναι πιο εύκολο - τέτοια διαθέτει πολλά η κυβέρνηση. Και ποιό γενικά, τέτοια τσουτσέκια κατά την πολιτική μας παράδοση από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και δώθε, πάντα διαθέταμε. Και τις παραδόσεις μας τις κρατάμε εμείς οι σημερινοί περήφανοι Έλληνες...

****

Αυτό που με εντυπωσιάζει τις τελευταίες μέρες είναι με πόση προθυμία χρησιμοποιούμε την έκφραση "πλανητάρχης" (από πού στο διάολο δόθηκε το σύνθημα;...).

Και να βλέπεις τα γλοιώδη ομοιώματα ανθρώπων στην τηλεόραση να σχολιάσουν την πολιτική επικαιρότητα για να σου φέρνει αναγούλα... Τέτοια δουλικότητα...

Ένα κοινό μοτίβο είναι: Τι θα κάνει ο νέος  "πλανητάρχης"  που δεν έκανε ο απερχόμενος "πλανητάρχης"; Θα πει στην κακιά Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία εμμένουμε να "μένουμε", να μη μας ... τιμωρεί τόσο σαδιστικά με τη άκαρδη τρόικα που έγινε κουαρτέτο, και που με το επόμενο μνημόνιο μπορεί να γίνει και κουιντέτο; Θα της πει άραγε να μη μας επιβάλει τόσο βίαιες και σαδιστικές περιπτύξεις; Εμείς οι Έλληνες είμαστε μαζοχιστές, αλλά τέτοιο άγριο σεξ (μην το λες βιασμό όσο μας αρέσει...) λειτουργεί ανασταλτικά, όσο απενεχοποιημένα κι αν το κάνουμε... 

Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2016

Λεκάνη Τουαλέτας





Λένε πως για ν' απελευθερωθείς
Πρέπει να χειραφετηθούν τα πράγματα -
Δικά σου ή ξένα - και πως για να γίνει αυτό
Πρέπει να δεις σ' αυτά τον εαυτό σου...
Και μάλλον συμφωνώ.

Δες, αίφνης, μια λεκάνη τουαλέτας.
Άραγε να θαυμάζεις την υπομονή της;
Αν είχε αισθητήρια σίγουρα  δεν θά 'θελε
Να νιώθει πώς εκφράζεται ο πολιτισμός μας
Στη χρήση ή κατάχρησή της;

Μπορεί μεν να θαυμάζεις το λευκό της πορσελάνης της
Το σχήμα της, που ίσως  και να φαίνεται σαν άριστο γλυπτό
Και πώς το κυκλοφοριακό της σύστημα στο τέλος  καθαρίζει
Τ' απόβλητα από μεταβολισμούς που πάσχουν ως επί το πλείστον.
Αλλά δεν σε εμπνέει η στάση της! Παραδέξου το.

Και τί δεν θα 'χε  αισθανθεί τόσες φορές
Σε κείνην τη συνεύρεσή της με όργανα βιομορφικά
Που λειτουργούν ανακουφίζοντας  τους χρήστες της -
Ενω η λεκάνη αγνοείται και τον ρόλο ιερόδουλης να παίζει
Σ' αυτό που κάποιοι βλέπουν σαν μια ιεροτελεστία;

Το ίδιο ισχύει και για τον νιπτήρα,
Ή άλλα "αξεσουάρ της τουαλέτας, λίγο ως πολύ...
Εκτός από ένα: τον καθρέπτη! Αυτός κρέμεται και αλλού
Κι έχει τη δυνατότητα, αν σταθεί απέναντι στον εαυτό του,
Να  αντικατοπτρίζει ένα μυστήριο κενό...

Εκεί, σε μια κατά προσέγγιση ανυπαρξία -
Ή στην παρένθεση, που νοητά σβήνει το πάν
Βλέπει μια σχέση υπεράνω σχέσεων που  απελευθερώνει...
Εκεί, όπου το πράγμα γίνεται κάτι άλλο από δούλος
Κι ο δούλος  παύει να θεωρείται πράγμα



Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016

Με τι κότσια;




Α

Πριν κάμποσο καιρό, σε φιλικό ιστολόγιο είχαν τεθεί για συζήτηση μερικά ερωτήματα, που αφορούσαν το  αν είναι δυνατόν η Ελλάδα να αναπτύξει οποιουδήποτε είδους φιλολαϊκή ή και σοσιαλιστική πολιτική όσο βρίσκεται εντός ΝΑΤΟ και EE· και, σε περίπτωση που ο λαός της  επιβάλει έξοδο απ' αυτούς τους οργανισμούς,  ποια θα είναι η αντίδραση στο εσωτερικό της και διεθνώς, και πώς θα την αντιμετωπίσει.

Επαναλαμβάνω (με ελάχιστες αλλαγές) τα σχόλια που έκανα  τότε:
Αν ο λαός κάποτε μπορέσει να επιβάλλει στην χώρα του έξοδο από λυκοσυμμαχίες, τότε θα είναι ένας λαός που έπαψε να ανέχεται την θέση του δουλικού εξαρτήματος. Και προς αυτήν την κατεύθυνση μόνο το πιο αφυπνισμένο κομμάτι της εργατικής τάξης μας παροτρύνει να πάμε. Άρα αυτό συνεπάγεται, όχι συγκεχυμένα "οποιουδήποτε είδους φιλολαϊκή ή και σοσιαλιστική πολιτική", αλλά, συγκεκριμένα, σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης.
Θα πρόσθετα τώρα πως για να συμβεί αυτό θα πρέπει ολόκληρη η εργατική τάξη να δεχτεί το πρόταγμα του αφυπνισμένου κομματιού της, και να το κάνει μπούσουλα ενός λαϊκού κινήματος που ν' αγκαλιάζει τη πλειονότητα του λαού, πράγμα που προϋποθέτει την συμμαχία της με τα μικρο-μεσαία κοινωνικά στρώματα. Έξοδος απ' αυτούς τους  "λάκκους" με οποιαδήποτε αστική εξουσία φαίνεται αδύνατη. Μόνο με εργατική εξουσία δύναμαι να το φανταστώ.

Σ' αυτό το ερώτημα, λοιπόν, κι επειδή πολύ ακούγεται, και είναι η πρώτη ένσταση που προβάλλεται για το αν το πρόταγμα του ΚΚΕ είναι εφικτό (μας λένε: "θα πέσουμε πάνω μας να μας φάνε ωμούς ή ψητούς"), η απάντηση δεν μπορεί εκ των προτέρων να είναι δεδομένη. Εξαρτάται λοιπόν, κι εξαρτάται από πολλά· πέραν του υποκειμενικού παράγοντα, εξαρτάται από το πως θα είναι οι εγχώριες και οι διεθνείς συνθήκες στην δοσμένη στιγμή που θα εμφανιστεί η πιθανότητα, με την αίσθηση του "ή τώρα ή ποτέ". Απ' το αν η πρωτοπορία έχει την δεξιότητα να εκμεταλλευτεί εσωτερικές αντιθέσεις της αστικής τάξης μέσα στη χώρα, και των ιμπεριαλιστών έξω απ' αυτήν.

Αν ούτε μπορεί ούτε θέλει να εκμεταλλευτεί τέτοιες αντιθέσεις, τότε δεν μπορεί ούτε θέλει να πάει πουθενά. Και μάλλον θα μας πάει για σύγχρονα γουναράδικα, αν τολμήσει τυχοδιωκτικά να το κάνει, με την εργατική τάξη της χώρας κόντρα κι ενάντια στους πάντες και τα πάντα.

Στο αν είναι εφικτή μια σοσιαλιστική επανάσταση, το παράδειγμα που φέρνω σε αυτούς που προβάλλουν την παραπάνω ένσταση είναι η Κούβα, που το έκανε κυριολεκτικά μέσα στο στόμα του λύκου, και, μετέπειτα, στάθηκε όρθια όταν ο υπόλοιπος σοσιαλιστικός κόσμος γκρεμιζόταν.

Αν οι ιμπεριαλιστές έκαναν παντού και πάντοτε ότι επιθυμούσαν, θα είχαν σβήσει την Κούβα απ' τον χάρτη.

Συνήθως κάνουν πολεμική επέμβαση :
- εκεί που αισθάνονται και γνωρίζουν ότι ο λαός δεν είναι ενωμένος και σύσσωμος πίσω από την κυβέρνηση του και οπλισμένος σαν αστακός,
- εκεί που καταφέρνουν να βρουν ή να δημιουργήσουν ικανούς εσωτερικούς συμμάχους,
- κι όταν θεωρούν ότι η χώρα στην οποία επιτίθενται τους επιτρέπει να έχουν προσχήματα, τα οποία είναι απαραίτητα για να δικαιολογήσουν στους λαούς τους την κάθε επιδρομή τους.
Απόλυτα απροκάλυπτος πόλεμος και χωρίς ιδεολογική χειραγώγηση πριν ξεκινήσει, στην διάρκεια του, και κατόπιν, είναι αδιανόητος.

****

Το κρίσιμο ερώτημα είναι: πώς μπορεί  να προσβληθεί ο μιλιταριστικός θώρακας του αστικού  κράτους,  το επιθετικό όπλο και ασπίδα των αστών απέναντι στην εργατική τάξη πρώτιστα;


Κάτι για τον στρατό.

Ο στρατός είναι ένας χάρτινος πύργος που, όσο οι "πληβείοι" παραμένουν κάτω από ιδεολογικό έλεγχο, φαντάζει σαν ατσάλινο, απόρθητο κάστρο. Αυτό οι αστοί το νιώθουν στο αδύναμο και λεπτεπίλεπτο πετσί τους καλύτερα από μας. Γιατί δεν έχουν δικό τους σώμα,  επαρκές σε μέγεθος, με το οποίο ν' ασκήσουν καταστολή. Χρησιμοποιούν το σώμα των "πληβείων", το οποίο οργανώνουν, και ελέγχουν πάντα με την προϋπόθεση ότι λειτουργεί ακέφαλα, και χωρίς αυτοσυνείδηση.

Ο στρατός είναι το ακέφαλο προλεταριάτο που απειλεί το προλεταριάτο με αποκεφαλισμό.

Μία υποτίμησή του θα ήταν παράλογα τυχοδιωκτική! Όμως, το κλειδί για το άνοιγμα της πιθανότητας να προσβληθεί η φαινομενική παντοδυναμία του αστικού κράτους δεν είναι τόσο η αντιπαράθεση του προλεταριάτου με ένα δικό του, εφάμιλλο στρατιωτικό μηχανισμό, όσο είναι ο έλεγχος της ιδεολογίας. Είναι το να αποκτήσει το προλεταριάτο κεφάλι και να βρει τον τρόπο να σηκώσει αυτό το κεφάλι πάνω απ' τους ώμους του που τώρα είναι ζωσμένοι με ιδεολογικά (συν τοις άλλοις) λουριά στα χέρια αστών· είναι να εμφυσήσει αυτοσυνείδηση στο κομμάτι του που κρατά την πύρινη ρομφαία  των αστών εναντίον του. Το κλειδί βρίσκεται, σε πρώτη φάση λοιπόν, στην ουδετεροποίηση του στρατού κυρίως,  που την κρίσιμη ώρα είναι δυνατή μόνο αν έχει ήδη επιτευχθεί το κέρδισμα του λαού, με ιδεολογική ανατροπή σαν προϋπόθεση του.

Παραδείγματά για το τι εννοώ;

Ας θυμηθούμε τι απέγινε ο στρατός στο Ιράν -  η ισχυρότερη στρατιωτική μηχανή στη Μέση Ανατολή, εφάμιλλη του Ισραήλ - όταν ο λαός ξεσηκώθηκε εναντίον του Σάχη. Παρέλυσε, διότι η κυρίαρχη ιδεολογία έπαψε να ελέγχεται απ' το καθεστώς του Σάχη (άσχετα αν πέρασε στον έλεγχο των μουλάδων).  Το κράτος του κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος.

Κι από την άλλη πλευρά, ας αναρωτηθούμε: τι έγινε ο κραταιός κόκκινος στρατός, όταν άρχισαν τα  πινάκια του ντόμινου να πέφτουν στη σειρά, το ένα ρίχνοντας το άλλο; Σαν υπερασπιστής του σοσιαλισμού, έμεινε ανάπηρος! Και όχι γιατί (όντως) σαν λαϊκός στρατός δεν θα χτυπούσε ποτέ τον λαό με αιματηρή βια, και γιατί (όντως) αυτό θα ήταν "παρά φύσει", μα διότι αυτό που συνέβη δεν ήταν πουθενά μία λαϊκή εξέγερση με πρόταγμα την επιστροφή στον καπιταλισμό... Όσοι βγήκαν στο δρόμο, το έκαναν πιστεύοντας ότι θα βελτιωνόταν αυτό που είχαν, ο σοσιαλισμός. Το έναυσμα της ανατροπής δόθηκε πρώτιστα σαν αποτέλεσμα  ενός είδους πραξικοπήματος. Έγινε την κατάλληλη στιγμή που μια κάστα από ένα συνονθύλευμα κυνικών καιροσκόπων, άθλιων μαυραγοριτών, πληρωμένων ρουφιάνων του ιμπεριαλισμού, κατάφερε να αποκτήσει αποφασιστικό έλεγχο του κράτους, έχοντας διαχρονικά αλώσει από τα μέσα το Κομμουνιστικό κόμμα και, έμμεσα ή άμεσα, το κράτος που το ίδιο έλεγχε. Ο οπλισμένος βραχίωνας του σοσιαλιστικού κράτους έμεινε αγκυλωμένος, ανάπηρος, διότι υπέφερε την ίδια ιδεολογική σύγχυση και σοκ με τον υπόλοιπο λαό.

Τίποτε δεν είναι δεδομένο για τους αστούς, γι αυτό και δεν αφήνουν τίποτε στην  τύχη. Γι τούτο κι ο ιδεολογικός πόλεμος μαίνεται. Έτσι, πιστεύω, πρέπει να το δούμε κι εμείς. Άρα, η πιθανότητα είναι ανοικτή, αν η πρωτοπορία των εργατών δεν αρκείται να μας θυμίζει ότι είναι πρωτοπορία, θεωρητικά, και το αποδείξει στην πράξη επηρεάζοντας την ιδεολογία.

Αυτό που νομίζω πρέπει να γίνει επίγνωση είναι ότι η ιδεολογική πενία ενδεχομένως να είναι χειρότερη τροχοπέδη, στην σημερινή φάση, απ' την οργανωτική.

****


Β

Ένα παρόμοιο ερώτημα, που εστίασε και στις στρατιωτικές προληπτικές προετοιμασίες των ιμπεριαλιστών για καταστολή ενδεχόμενης λαϊκής εξέγερσης, τέθηκε κι από ένα άλλο φιλικό ιστολόγιο. Ειρήσθω εν παρόδω, τα αναφερθέντα κείμενα  κι ο διάλογος που ακολούθησε αξίζει να διαβαστούν. Στο εν λόγω κείμενο γίνεται η σωστή (κατά τη γνώμη μου) διαπίστωση ότι: 
Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι ότι η πρόσφατη καπιταλιστική κρίση κάθε άλλο παρά έχει ξεπεραστεί, ανησυχούν για τις αντιδράσεις του λαού απέναντι στις επιπτώσεις της. Και κυριότερα ανησυχούν για τις αντιδράσεις του οργανωμένου εργατικού κινήματος, που μόνο αυτό [σε μια προχωρημένη επαναστατική κατάσταση] θα μπορούσε να θέσει ως στόχο του την κατάληψη στρατηγικών στόχων όπως εργοστάσια ενέργειας, επικοινωνίες, συγκοινωνίες, μεγάλες βιομηχανικές μονάδες σε νευραλγικούς τομείς κλπ. Προφανώς δεν ανησυχούν μήπως βρεθούν αύριο με μια τέτοια κατάσταση στα χέρια τους, όμως οι ασκήσεις αυτές, από τη μια τους προετοιμάζουν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο στο απώτερο μέλλον, και από την άλλη τρομοκρατούν τις μάζες με την τεράστια επίδειξη δύναμης και καταστολής. Είναι σαν να μας δίνουν υπόσχεση για το τι θα πάθουμε στο ενδεχόμενο να σταματήσουμε να αποδεχόμαστε τις βουλές τους, την εκμετάλλευση τους και την καταπίεση. Από την άλλη γνωρίζουν πολύ καλά, ότι μια εξέγερση σε οποιοδήποτε σημείο της Ευρώπης, μπορεί να πυροδοτήσει αντίστοιχες εξεγέρσεις εν ριπή οφθαλμού σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της Ευρώπης(ή και του κόσμου) υπάρχουν επαναστατικές συνθήκες. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ακόμα και αν φαντάζουν παντοδύναμοι, θα δυσκολευτούν πολύ να το διαχειριστούν.
[...]
Όμως, καμία φορά πριν γίνουν δυο βήματα μπρος προηγείται ένα βήμα πίσω, και αυτό στην παρούσα φάση μάλλον το ξέρουν οι αστοί καλύτερα από τους εργάτες. Έτσι, παρότι το εργατικό κίνημα μοιάζει αυτή τη στιγμή – και μάλιστα παγκοσμίως- μισοπεθαμένο(με ορισμένες πάντα λαμπρές εξαιρέσεις), εκείνοι όπως είδαμε παίρνουν τα μέτρα τους. Ξέρουν πως και η ιστορική πείρα υπάρχει, και η ιδεολογία(Μαρξιστική-Λενινιστική), και ότι οι αντικειμενικές συνθήκες εκείνες που επαναστατικοποιοιούν τις μάζες(αντιφάσεις του καπιταλισμού, κυκλικές κρίσεις, καταστροφή κεφαλαίου, αιματηροί πόλεμοι), δεν μπορούν να εκλείψουν όσο συνεχίζει να υπάρχει ο καπιταλισμός. Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει από όλα αυτά, είναι το πότε οι λαοί θα αρχίσουν να παίρνουν μέτρα εναντία στα αντίμετρα που οι αστοί έχουν προνοήσει να «χτίσουν» εναντίον τους. Οι αστοί πασχίζουν να προλάβουν αυτό που ακόμα δεν έχει έρθει, ξοδεύοντας τεράστιους πόρους για να ορθώσουν τις άμυνες τους, όχι επειδή έχουν με μαγικό τρόπο προβλέψει το μέλλον, αλλά επειδή η ιστορική πείρα και οι ταξικές συγκρούσεις τους έχουν διδάξει ένα μάθημα που μένει να το διδαχθούν στην παρούσα φάση και οι λαοί και να λάβουν και εκείνοι τα μέτρα τους. 
Η απόκριση μου τότε ήταν:
Αυτοί που στέκουν απέναντι απ' την χειραφετημένη εργατική τάξη διαβάζουν τη σκέψη της, προβλέπουν τις πιθανές κινήσεις της και δείχνουν πρόνοια, κάνοντας προετοιμασίες που έχουν κι έναν ψυχολογικό χαρακτήρα - χτίζουν μιαν εικόνα "παντοδυναμίας" και τονίζουν την πρόθεσή τους, όχι μόνον να μην αφήσουν τίποτε στην τύχη, αλλά να χτυπήσουν και προληπτικά, αν το κρίνουν σκόπιμο. Δεν είναι τυχαίο που, για την προπαγάνδα ή τον ιδεολογικό πόλεμο, οι Ιμπεριαλιστές χρησιμοποιούν τον όρο "ψυχολογικός πόλεμος"... 

Ο χρόνος όμως, σαν κινούμενη άμμος, δεν επιτρέπει αιώνια θεμέλια να χτίζονται πάνω του... 

Αυτό το οχυρό που περιγράφεται ως  τρομακτικό κι απόρθητο, θα διαλυθεί!
Το ζήτημα είναι ότι δεν ξέρουμε ακόμα πώς. Και Φοβάμαι ότι λαοί δεν φαίνονται να έχουν διάθεση "να λάβουν και εκείνοι αντίστοιχα μέτρα μ' αυτά των αστών", διότι δεν ξέρουν πώς, με τί τρόπο, να το κάμουν.  Και το γεγονός ότι, στη τρέχουσα συγκυρία, δεν συμμερίζονται το δικό μας σχέδιο για το μέλλον, καθόλου δεν σημαίνει ότι θεωρούν αυτό το σύστημα υποφερτό. Δεν είναι δυνατόν. Αυτή η αγριότητα απειλεί την ανθρώπινη φύση, κι ο σύγχρονος άνθρωπος την αισθάνεται σαν τέτοια. 

Ειδικά εδώ πέρα, στην χώρα μας, θεωρώ ότι είναι βιαστικό να ερμηνεύσουμε ως "συντηριτικοποίηση" την φαινομενική αδράνεια του κόσμου. Το τμήμα του λαού που μαστίζεται ανελέητα, η ευρεία πλειονότητα, θέλει να κινηθεί αλλά είναι παραλυμένη από σοκ. Το αίσθημα αδιεξόδου καλλιεργείται συστηματικά.  Του λείπει η εικόνα της διεξόδου. Επιπρόσθετα, κάποιοι παλιοί και δοκιμασμένοι τρόποι της επαναστατημένης εργατικής τάξης, σ' αυτή την φάση, δεν φαίνεται να έχουν τα αποτελέσματα που κάποτε είχαν. Νέοι τρόποι, που είμαι πεπεισμένος ότι θα επινοηθούν, θα υποδειχτούν καί από την εξέλιξη του τέρατος που περιγράφουμε, από την εξέλιξη του καπιταλισμού. Σε κάποια φάση θα φανούν τα τρωτά  σημεία της άμυνάς του... 

Για την ώρα, ένα πράμα, κι όχι το μόνο, που σίγουρα μπορούμε να κάνουμε είναι να διατηρούμε το ερώτημα ζωντανό..